(Hozirgi kunda qoʻliga tushgan kitobni xarob qiladigan "maxluq"lardan farqli ravishda)
"Boy berilgan jannat",
"Yosh Verterning iztiroblari",
"Qiyosiy hayotnomalar".
Taqdir oʻyinini bir koʻring. Maxluqning qoʻliga tushgan kitoblar. "Boy berilgan jannat " asaridan u Odam Ato va Momo havoning jannatdan quvilganini oʻqiydi, hamda barcha insonlarni Tangri yaratishini bilib oladi. Lekin, uni-chi? U oʻzining yaratuvchisi boshqa ekanligini tushunadi.
"Yosh Verterning iztiroblari" asaridan esa insoniy tuygʻular shakllanadi. Mehr, muhabbat tushunchalarini anglaydi.
"Qiyosiy hayotnomalar" asaridan davlatlar joylashuvi va tarixni oʻrganib oladi.
Ana shundan soʻng uning ongi yana-da oʻsadi. Oʻziga savollar beradi.

Mening oilam, ota-onam qayerda? Ilk dunyoga kelgan chogʻlarimda hech qanday ota menga mehr koʻzlari bilan boqmadi, hech qanday ona tabassum va erkalash bilan siylamadi, hech kim duo qilmadi. Ular menga oqni qoradan, qorani oqdan ajratishni oʻrgatishmadi, tarbiya berishmadi. Oʻzi men goʻdaklik degan davrni boshimdan kechirganmanmi? Ilk xotiralarimdan eslayman, men doimo shundoq naynov va baquvvat edim. Aqalli bir marta ham oʻzimga oʻxshash yoki men bilan uygʻunlikka ega biron jonzotni koʻrmaganman. Men oʻzi kimman? Nimaman? Ushbu savol yana miyamda bong urdi, bunga esa faqat nola bilan javob berishim mumkin edi, xolos.

Yuqoridagi gaplardan maxluqning qalbidan nimalar oʻtganini sezib turgan boʻlsangiz kerak. Ha... Unda ham qalb bor edi axir. Frankshteyn maxluqni yana bir bor uchratganda maxluq xursand boʻlib uning yoniga keladi. Lekin Frankshteyn uni siltab yuboradi. Maxluq esa koʻz oldiga kitobda oʻqigan narsalarni keltiradi. Tangrining Odam Atoni qanchalik yaxshi koʻrgani, farishtalarni unga xizmatga qoʻygani, yolgʻizlikdan xafa boʻlganida Havvoni yaratgani... Lekin maxluqning yaratuvchisi ham uni xohlamasdi.

Ularning koʻzlarimga mehr bilan boqishlari bu dunyodagi eng katta orzum edi.

Lekin hatto yaratuvchisi ham undan yuz o'girgandi, undan nafratlanardi. Chegaradan oʻtib ketgan azob-uqubatlar insonlarning hislarini hatto toshdek qotirib qoʻyar ekan.
Maxluq ana shundan soʻng yovuzlashadi, yaratuvchisining yaqinlarini oʻldirish orqali undan qasdini oladi. Lekin doktorning oʻlimidan soʻng u oʻzini la'natlaydi. U insonlarning mehriga zor ketadi.
Asarning syujetini qisqagina yozdim. Endi undagi mohiyatga toʻxtaladigan boʻlsak...
Asarda avvalo, insonning tabiat qonunlariga qarshi bormasligi kerakligi, hatto ilm-fanda ham chegara boʻlishi kerakligi uqtiriladi. Bundan tashqari ilm fanni deb yaqinlarimiz bilan birga oʻtkazishimiz kerak boʻlgan vaqtimizni zoye ketkazmasligimiz...

Biz hammamiz ham koʻproq yoshligimizdan bilgan, oʻzimiz bilan birga ulgʻaygan odamlarni sevamiz. Keyinchalik paydo boʻlgan doʻstlar qancha urinsalar ham yoshlikdan birga oʻsgan yaqinlaringizchalik boʻla olishmaydi.

Aka-uka yoki opa-singillar bizlardan shubha qilmaydi, yolgʻonchilikda ayblamaydi, albatta, avvaldan biz oʻzimiz ularga bu borada pand berib qoʻymagan boʻlsak. Doʻst-birodarlar ham bizga qanchalik yaqin boʻlishmasin, tugʻishganlarchalik boʻlolmaydi.

Doʻst-birodar toparmiz ham, dunyoda odamlar koʻp, lekin jigarlaringizni onangiz qaytib tugʻib bera olmaydi.

Haa.. Asardan juda koʻp narsani oʻrganish mumkin.
Bunday ajoyib tarjima uchun Farruxbek Ayubovdan minnatdormiz.

@filolog_yaxshiyeva