Forward from: G’arbiy alyans
Tramp va AQShning yangi immigratsion siyosati
Sofiya Zokirova, mustaqil tadqiqotchi
Immigratsiya 2024-yilgi saylov kampaniyasida asosiy mavzulardan biri bo‘ldi va Respublikachilarning 76% uni prezidentning ustuvor vazifasi deb hisoblamoqda. Tramp, immigratsiya bo‘yicha o‘zining keskin pozitsiyasi bilan tanilgan: u yana 1) keng qamrovli deportatsiyalar; 2) chegarani nazorat qilishni kuchaytirish va 3) gumanitar dasturlarni qayta ko‘rib chiqishni taklif qilmoqda.
Birinchi prezidentlik davrida Tramp administratsiyasi ichki hududlarda deportatsiyalarni ko‘paytirdi, ammo saylovoldi vaʼdalarda aytilgan darajalarga yetmadi. Trampning Oq uyga qaytishi immigratsion siyosatda katta o‘zgarishlar keltirishi kutilmoqda, ammo bu o‘zgarishlar siyosiy, huquqiy va resurs cheklovlariga bog‘liq bo‘ladi, deydi ekspertlar.
AQSh migratsiya siyosatida bir qator tendensiyalar kuzatilmoqda:
Birinchidan, deportatsion siyosatning kuchayishi. So‘nggi yillarda vaqtinchalik vizalar yoki sudda boshpana masalasida ko‘rib chiqilayotgan 4–5 million muhojirga nisbatan keng qamrovli deportatsiyalar bo‘lishi kutilmoqda. Birinchi prezidentlik davrida Tramp ichki hududlarda immigratsion qonunlarni kuchaytirdi, ammo deportatsiyalar darajasi Obama prezidentligining birinchi davridagi ko‘rsatkichlardan past bo‘ldi. Milliy gvardiya va mahalliy politsiyani jalb qilish singari logistik va huquqiy cheklovlar bu harakatlarning miqyosini cheklashi mumkin.
Ikkinchidan, chegarani nazorat qilish. Qochoqlar va boshpana so‘rovchilar oqimini cheklash siyosati davom ettiriladi. Meksika chegarasi yaqinida xavfsizlik va boshpana sharoitlari bilan bog‘liq jiddiy gumanitar muammolarni keltirib chiqarishi ehtimoliga qaramay, ilgari 71,000 boshpana so‘rovchisiga taʼsir qilgan “Meksikada qoling” (Remain in Mexico) dasturi qayta tiklanishi mumkin. Shuningdek, AQSh hududida boshpana jarayonini kutish imkoniyatlari yanada cheklanishi kutilmoqda.
Uchinchidan, gumanitar dasturlar. Bayden davrida boshlangan Kuba, Gaiti, Venesuela va Ukraina fuqarolari uchun (CHNV va U4U) 500,000 muhojirga vaqtinchalik boshpana bergan dasturlar tugatilishi kutilmoqda. Bundan tashqari, TPS dasturi orqali boshpanaga ega bo‘lgan 850,000 odam ham o‘z huquqlaridan mahrum bo‘lish xavfi ostida. Ayni vaqtda, qo’shimcha 535,000 kishi (DACA dasturi qatnashchilari) ham o‘z maqomini yo‘qotish xavfi ostida.
To’rtinchidan, qonuniy immigratsiya yo‘llarining qisqarishi. Vizalar bo‘yicha katta navbatlarga cheklov kiritish va Xitoy talabalari uchun vizalarni cheklash kabilar qonuniy immigratsiya yo‘llarini sezilarli darajada qisqartiradi. Trampning birinchi prezidentligi davrida bunday sekinlashtirishlar allaqachon oilaviy va mehnatga asoslangan immigratsiyani kamaytirgan edi.
Tahlillardan kelib chiqsak, quyidagilarni taxmin qilishimiz mumkin:
1. Ramziy qattiqqo‘llik: Trampning yangi administratsiyasi dastlabki 100 kun ichida deportatsion reydlar, viza cheklovlari va gumanitar dasturlarni to‘xtatish kabi ko‘zga ko‘rinarli choralar qo‘llaydi. Ammo real natijalar biznes va sud qarorlariga qarshilik tufayli cheklanishi mumkin.
2. Tizimli o‘zgarishlar: Agar Project 2025 tomonidan taklif etilgan chora-tadbirlar amalga oshirilsa, immigratsiya oqimi sezilarli darajada kamayadi, bu esa qishloq xo‘jaligi, qurilish, mehmonxona biznesi va ijtimoiy xizmatlar sohasida ishchi kuchi tanqisligiga olib keladi.
3. Konstitutsion inqiroz: Administratsiya DACAni bekor qilish yoki “musulmonlarga taqiq” kabi choralar bo‘yicha sud qarorlarini eʼtiborsiz qoldirishga urinishi mumkin, bu esa konstitutsion inqirozga olib kelishi ehtimoli mavjud.
Shunday qilib, Trampning yangi immigratsion siyosati nafaqat muhojirlar jamiyatlariga bosimni kuchaytirishi, balki iqtisodiy va gumanitar yo’nalishlarda jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin.
G’arbiy alyans
Sofiya Zokirova, mustaqil tadqiqotchi
Immigratsiya 2024-yilgi saylov kampaniyasida asosiy mavzulardan biri bo‘ldi va Respublikachilarning 76% uni prezidentning ustuvor vazifasi deb hisoblamoqda. Tramp, immigratsiya bo‘yicha o‘zining keskin pozitsiyasi bilan tanilgan: u yana 1) keng qamrovli deportatsiyalar; 2) chegarani nazorat qilishni kuchaytirish va 3) gumanitar dasturlarni qayta ko‘rib chiqishni taklif qilmoqda.
Birinchi prezidentlik davrida Tramp administratsiyasi ichki hududlarda deportatsiyalarni ko‘paytirdi, ammo saylovoldi vaʼdalarda aytilgan darajalarga yetmadi. Trampning Oq uyga qaytishi immigratsion siyosatda katta o‘zgarishlar keltirishi kutilmoqda, ammo bu o‘zgarishlar siyosiy, huquqiy va resurs cheklovlariga bog‘liq bo‘ladi, deydi ekspertlar.
AQSh migratsiya siyosatida bir qator tendensiyalar kuzatilmoqda:
Birinchidan, deportatsion siyosatning kuchayishi. So‘nggi yillarda vaqtinchalik vizalar yoki sudda boshpana masalasida ko‘rib chiqilayotgan 4–5 million muhojirga nisbatan keng qamrovli deportatsiyalar bo‘lishi kutilmoqda. Birinchi prezidentlik davrida Tramp ichki hududlarda immigratsion qonunlarni kuchaytirdi, ammo deportatsiyalar darajasi Obama prezidentligining birinchi davridagi ko‘rsatkichlardan past bo‘ldi. Milliy gvardiya va mahalliy politsiyani jalb qilish singari logistik va huquqiy cheklovlar bu harakatlarning miqyosini cheklashi mumkin.
Ikkinchidan, chegarani nazorat qilish. Qochoqlar va boshpana so‘rovchilar oqimini cheklash siyosati davom ettiriladi. Meksika chegarasi yaqinida xavfsizlik va boshpana sharoitlari bilan bog‘liq jiddiy gumanitar muammolarni keltirib chiqarishi ehtimoliga qaramay, ilgari 71,000 boshpana so‘rovchisiga taʼsir qilgan “Meksikada qoling” (Remain in Mexico) dasturi qayta tiklanishi mumkin. Shuningdek, AQSh hududida boshpana jarayonini kutish imkoniyatlari yanada cheklanishi kutilmoqda.
Uchinchidan, gumanitar dasturlar. Bayden davrida boshlangan Kuba, Gaiti, Venesuela va Ukraina fuqarolari uchun (CHNV va U4U) 500,000 muhojirga vaqtinchalik boshpana bergan dasturlar tugatilishi kutilmoqda. Bundan tashqari, TPS dasturi orqali boshpanaga ega bo‘lgan 850,000 odam ham o‘z huquqlaridan mahrum bo‘lish xavfi ostida. Ayni vaqtda, qo’shimcha 535,000 kishi (DACA dasturi qatnashchilari) ham o‘z maqomini yo‘qotish xavfi ostida.
To’rtinchidan, qonuniy immigratsiya yo‘llarining qisqarishi. Vizalar bo‘yicha katta navbatlarga cheklov kiritish va Xitoy talabalari uchun vizalarni cheklash kabilar qonuniy immigratsiya yo‘llarini sezilarli darajada qisqartiradi. Trampning birinchi prezidentligi davrida bunday sekinlashtirishlar allaqachon oilaviy va mehnatga asoslangan immigratsiyani kamaytirgan edi.
Tahlillardan kelib chiqsak, quyidagilarni taxmin qilishimiz mumkin:
1. Ramziy qattiqqo‘llik: Trampning yangi administratsiyasi dastlabki 100 kun ichida deportatsion reydlar, viza cheklovlari va gumanitar dasturlarni to‘xtatish kabi ko‘zga ko‘rinarli choralar qo‘llaydi. Ammo real natijalar biznes va sud qarorlariga qarshilik tufayli cheklanishi mumkin.
2. Tizimli o‘zgarishlar: Agar Project 2025 tomonidan taklif etilgan chora-tadbirlar amalga oshirilsa, immigratsiya oqimi sezilarli darajada kamayadi, bu esa qishloq xo‘jaligi, qurilish, mehmonxona biznesi va ijtimoiy xizmatlar sohasida ishchi kuchi tanqisligiga olib keladi.
3. Konstitutsion inqiroz: Administratsiya DACAni bekor qilish yoki “musulmonlarga taqiq” kabi choralar bo‘yicha sud qarorlarini eʼtiborsiz qoldirishga urinishi mumkin, bu esa konstitutsion inqirozga olib kelishi ehtimoli mavjud.
Shunday qilib, Trampning yangi immigratsion siyosati nafaqat muhojirlar jamiyatlariga bosimni kuchaytirishi, balki iqtisodiy va gumanitar yo’nalishlarda jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin.
G’arbiy alyans