long-read
Yuqoridagi so'rovnomadagi kabi savol iqtisodchilarni ham qiziqtirgan va ular buni aniqlashga qaratilgan bir necha tadqiqotlar qilishgan. Tadqiqotlarga ko'ra ota-onalarning bunday harakatlari bolalarning 20-30 yoshlaridagi daromadida judayam oz miqdorda ta'sirga ega bo'lsa, hayotining qolgan qismida deyarli ta'sirga ega emas. Shuningdek, kollejga borgan ota-onalarning asrab olgan farzandlarining kollejda o'qishi (oliy ma'lumotli bo'lishi) xuddi shunday farzandlarning kollejga bormagan ota-onalar tomonidan asrab olinganda kollejga borishiga nisbatan 16 foizga ko'proq bo'lsa, kollejga borgan ota-onalarning biologik farzandlarini kollejga borish ehtimoli kollejga bormagan ota-onalarning biologik farzandlari kollejga borishi ehtimolidan 75 foizga ko'proq ekan. Bundan xulosa qilish mumkinki, farzand uchun ota-onalarning nima qilishi emas, aksincha ularning kimligi muhim. Boshqacha aytganda odatda yuqori ta'lim darajasiga ega, tirishqoq, tartibli ota-onalar odatda farzandlarini turli xil kurslarga beradi va ularning farzandlarining daromadi ham yuqori bo'ladi. Bu yerda statistika fanida ko'p tilga olinadigan OVB (omitted variable bias - tushirib qoldirilgan o'zgaruvchi xatoligi) yuz beryapti. Ya'ni ota-onalarning o'zlarining ta'limi uchun qilganlari bir vaqtda ularning farzandlarini aqliy salohiyatiga va ularni kursga berishiga ta'sir qiladi.
Demak farzandingizni aqlli, o'qimishli, qandaydir yuqori malakali inson bo'lishini istasangiz harakatni hozirdan o'zingizdan boshlashingiz kerak. Va yana muhim jihati turmush o'rtog'ingizni tanlashda ham e'tiborli bo'lishingiz zarur. Iqtisodchilarga ko'ra oila qurgandan keyin turmush o'rtoqni o'zgartirish bir muncha qiyin. Albatta bu kabi gaplar, farzandi ta'limi (turli xil kurslarga borish) uchun pul sarflayotgan ota-onalarga yoqmasligi tayin. Shu o'rinda ota-onalar farzandiga ta'sir o'tkazadigan (albatta ular dunyoga kelgandan so'ng) sohalar ham mavjud: alkogol ichish va tamaki chekish. Statistikaga ko'ra odatda ichuvchi va chekuvchi ota-onalarning farzandlarining shunday qilish ehtimoli nisbatan yuqori ekan.
Yana bir muhim topilma shuki ota-ona bo'lganlar o'rtacha xuddi shunday farzandli bo'lmagan odamga qaraganda baxtsizroq bo'lar ekan. Shu o'rinda qiziq savol tug'ilishi mumkin: u holda qanday qilib o'zlarining ratsionallikka da'vo qiluvchi nazariyalariga ega "yuraksiz" iqtisodchilar ota-ona bo'lishga qaror qilishadi? Bunga esa Stiv Levit quyidagicha javob beradi: "Mening iqtisodchi bo'lganim, men evolyutsiyaga boshqalar kabi kuchli aldanib qolmayman degani emas. O'z-o'zini aldash - bu ajoyib, qudratli kuch." Umuman olganda ko'pchilikni ota-ona bo'lishga undovchi narsa bu aynan qandaydir "ajoyib va qudratli kuch" bo'lsa kerak.
Podkastga link
P.S.: Izohlar fikrlar uchun ochiq!
P.P.S.: Xatoliklar uchun uzr. Kuzatuvchilarga rahmat.
@econview_1
Yuqoridagi so'rovnomadagi kabi savol iqtisodchilarni ham qiziqtirgan va ular buni aniqlashga qaratilgan bir necha tadqiqotlar qilishgan. Tadqiqotlarga ko'ra ota-onalarning bunday harakatlari bolalarning 20-30 yoshlaridagi daromadida judayam oz miqdorda ta'sirga ega bo'lsa, hayotining qolgan qismida deyarli ta'sirga ega emas. Shuningdek, kollejga borgan ota-onalarning asrab olgan farzandlarining kollejda o'qishi (oliy ma'lumotli bo'lishi) xuddi shunday farzandlarning kollejga bormagan ota-onalar tomonidan asrab olinganda kollejga borishiga nisbatan 16 foizga ko'proq bo'lsa, kollejga borgan ota-onalarning biologik farzandlarini kollejga borish ehtimoli kollejga bormagan ota-onalarning biologik farzandlari kollejga borishi ehtimolidan 75 foizga ko'proq ekan. Bundan xulosa qilish mumkinki, farzand uchun ota-onalarning nima qilishi emas, aksincha ularning kimligi muhim. Boshqacha aytganda odatda yuqori ta'lim darajasiga ega, tirishqoq, tartibli ota-onalar odatda farzandlarini turli xil kurslarga beradi va ularning farzandlarining daromadi ham yuqori bo'ladi. Bu yerda statistika fanida ko'p tilga olinadigan OVB (omitted variable bias - tushirib qoldirilgan o'zgaruvchi xatoligi) yuz beryapti. Ya'ni ota-onalarning o'zlarining ta'limi uchun qilganlari bir vaqtda ularning farzandlarini aqliy salohiyatiga va ularni kursga berishiga ta'sir qiladi.
Demak farzandingizni aqlli, o'qimishli, qandaydir yuqori malakali inson bo'lishini istasangiz harakatni hozirdan o'zingizdan boshlashingiz kerak. Va yana muhim jihati turmush o'rtog'ingizni tanlashda ham e'tiborli bo'lishingiz zarur. Iqtisodchilarga ko'ra oila qurgandan keyin turmush o'rtoqni o'zgartirish bir muncha qiyin. Albatta bu kabi gaplar, farzandi ta'limi (turli xil kurslarga borish) uchun pul sarflayotgan ota-onalarga yoqmasligi tayin. Shu o'rinda ota-onalar farzandiga ta'sir o'tkazadigan (albatta ular dunyoga kelgandan so'ng) sohalar ham mavjud: alkogol ichish va tamaki chekish. Statistikaga ko'ra odatda ichuvchi va chekuvchi ota-onalarning farzandlarining shunday qilish ehtimoli nisbatan yuqori ekan.
Yana bir muhim topilma shuki ota-ona bo'lganlar o'rtacha xuddi shunday farzandli bo'lmagan odamga qaraganda baxtsizroq bo'lar ekan. Shu o'rinda qiziq savol tug'ilishi mumkin: u holda qanday qilib o'zlarining ratsionallikka da'vo qiluvchi nazariyalariga ega "yuraksiz" iqtisodchilar ota-ona bo'lishga qaror qilishadi? Bunga esa Stiv Levit quyidagicha javob beradi: "Mening iqtisodchi bo'lganim, men evolyutsiyaga boshqalar kabi kuchli aldanib qolmayman degani emas. O'z-o'zini aldash - bu ajoyib, qudratli kuch." Umuman olganda ko'pchilikni ota-ona bo'lishga undovchi narsa bu aynan qandaydir "ajoyib va qudratli kuch" bo'lsa kerak.
Podkastga link
P.S.: Izohlar fikrlar uchun ochiq!
P.P.S.: Xatoliklar uchun uzr. Kuzatuvchilarga rahmat.
@econview_1