✍️Toni Morrison
📖”Eng moviy ko’zlar”
Bolalik davrimizda har birimizda qandaydir komplekslar mavjud bo’lgan. Bu komplekslar bizga kundalik hayotimizda odamlar bilan erkin muloqot qilishimizga, biror shaxsiy ishimizni bitirishimizga, umuman olganda o’zimizga nisbatan ishonch bilan yurishimizga ma’lum bir darajada xalaqit qilgan. Yillar o’tib esa qaysi birlarinidir shunchaki yoddan chiqaramiz, yana boshqalarini esa doimo o’zimiz bilan hamrohlikda olib yuramiz. Hozir ayrim komplekslarimizni eslab umuman ahamiyatga ega bo’lmagan kamchilik uchun aziyat chekkanimizga hayron bo’lsak, yana ayrim komplekslarimiz haqida o’ylab hozir ham ruhiy jihatdan azoblanishimiz mumkin. Eng og’ir komplekslar bu - atrofdagi insonlarning kamsitishi va tengsizlik sababli kelib chiquvchi komplekslardir. Ayniqsa, o’sha tengsizlikka sabab bo’layotgan kamchilikni tuzata olish sizning qo’lingizda bo’lmasa, ikki baravar azoblanasiz. Yozuvchi Toni Morrisonning qahramoni Pekola ismli qizaloq ham yoshligidan ana shunday kamsitilish va tengsizlik muhitida katta bo’ladi. Tanasi rangining qoraligi va atrofdagi oq tanli qizlarning oldida o’zini badbashara deb hisoblashi uni jamiyatga qo’shilishiga yo’l qo’ymaydi va o’z navbatida jamiyat ham bunday qora tanli qizaloqni inson sifatida qabul qilishni xohlamaydi. Qizaloqning birgina orzusi bor edi, bu - moviy ko’zlarga ega bo’lish. O’sha vaqtdagi jamiyat qabul qilgan go’zallik standarti moviy ko’zlar va oq tanaga ega bo’lish edi. Qizaloq ham agar moviy ko’zlarga ega bo’lsa barcha kamchiliklari ko’rinmasligiga, hammasi yaxshi bo’lishiga ishonadi. Aslidachi? Aslida esa muommo faqat moviy ko'zlargagina bog’liq emas edi.
Romandagi barcha qahramonlar, shu jumladan, Pekolaning ota-onasi ham ruhiy jihatdan nosog’lom insonlar edi. Masalan, Pekolaning otasi Chollini olaylik. Uni haligacha bolalik davrida oq tanlilar tomonidan ko’rsatilgan travma qiynab keladi va eng yomoni bu travma uchun u oq tanli insonlarni emas, o’ziga o’xshagan insonlarni ayblaydi. Yana bir qahramon Pekolaning onasi Polin esa, o’z xonadonida yarata olmagan xotirjamlik va tartibni oq tanlilar xonadonida xizmatkor sifatida yaratgan. O’z farzandlariga bermagan mehrni ham xo’jaynilarining farzandiga bergan. Endi aytingchi, bunday ruhiy nosog’lom oilada qanday qilib o’ziga ishongan farzandlar shakllana olsin?
Pekola ham boshqa qizaloqlarga qo’shilishni, ulardek bo'lishni istardi. Buning uchun moviy ko'zlari bo’lishini chin dildan istadi. Biroq…
Asarni o’qishni boshlaganingizda dastlab tushunarsizdek tuyiladi. Har xil joy va vaqtdan so’zlayotgandek tuyilishi mumkin, lekin asarning ikkinchi qismida har bir qahramonning o’tmishi, haqiqatlari asta-sekin ochib beriladi. Har bir yozilgan satrning ma’nosini tushuna boshlaysiz.
Ha aytgancha, bu kitob mutolaasidan keyin bizning komplekslarimiz hech nimaga arzimasligini ham tushunib yetasiz.
@doctorsmind📖
📖”Eng moviy ko’zlar”
Bolalik davrimizda har birimizda qandaydir komplekslar mavjud bo’lgan. Bu komplekslar bizga kundalik hayotimizda odamlar bilan erkin muloqot qilishimizga, biror shaxsiy ishimizni bitirishimizga, umuman olganda o’zimizga nisbatan ishonch bilan yurishimizga ma’lum bir darajada xalaqit qilgan. Yillar o’tib esa qaysi birlarinidir shunchaki yoddan chiqaramiz, yana boshqalarini esa doimo o’zimiz bilan hamrohlikda olib yuramiz. Hozir ayrim komplekslarimizni eslab umuman ahamiyatga ega bo’lmagan kamchilik uchun aziyat chekkanimizga hayron bo’lsak, yana ayrim komplekslarimiz haqida o’ylab hozir ham ruhiy jihatdan azoblanishimiz mumkin. Eng og’ir komplekslar bu - atrofdagi insonlarning kamsitishi va tengsizlik sababli kelib chiquvchi komplekslardir. Ayniqsa, o’sha tengsizlikka sabab bo’layotgan kamchilikni tuzata olish sizning qo’lingizda bo’lmasa, ikki baravar azoblanasiz. Yozuvchi Toni Morrisonning qahramoni Pekola ismli qizaloq ham yoshligidan ana shunday kamsitilish va tengsizlik muhitida katta bo’ladi. Tanasi rangining qoraligi va atrofdagi oq tanli qizlarning oldida o’zini badbashara deb hisoblashi uni jamiyatga qo’shilishiga yo’l qo’ymaydi va o’z navbatida jamiyat ham bunday qora tanli qizaloqni inson sifatida qabul qilishni xohlamaydi. Qizaloqning birgina orzusi bor edi, bu - moviy ko’zlarga ega bo’lish. O’sha vaqtdagi jamiyat qabul qilgan go’zallik standarti moviy ko’zlar va oq tanaga ega bo’lish edi. Qizaloq ham agar moviy ko’zlarga ega bo’lsa barcha kamchiliklari ko’rinmasligiga, hammasi yaxshi bo’lishiga ishonadi. Aslidachi? Aslida esa muommo faqat moviy ko'zlargagina bog’liq emas edi.
Romandagi barcha qahramonlar, shu jumladan, Pekolaning ota-onasi ham ruhiy jihatdan nosog’lom insonlar edi. Masalan, Pekolaning otasi Chollini olaylik. Uni haligacha bolalik davrida oq tanlilar tomonidan ko’rsatilgan travma qiynab keladi va eng yomoni bu travma uchun u oq tanli insonlarni emas, o’ziga o’xshagan insonlarni ayblaydi. Yana bir qahramon Pekolaning onasi Polin esa, o’z xonadonida yarata olmagan xotirjamlik va tartibni oq tanlilar xonadonida xizmatkor sifatida yaratgan. O’z farzandlariga bermagan mehrni ham xo’jaynilarining farzandiga bergan. Endi aytingchi, bunday ruhiy nosog’lom oilada qanday qilib o’ziga ishongan farzandlar shakllana olsin?
Pekola ham boshqa qizaloqlarga qo’shilishni, ulardek bo'lishni istardi. Buning uchun moviy ko'zlari bo’lishini chin dildan istadi. Biroq…
Asarni o’qishni boshlaganingizda dastlab tushunarsizdek tuyiladi. Har xil joy va vaqtdan so’zlayotgandek tuyilishi mumkin, lekin asarning ikkinchi qismida har bir qahramonning o’tmishi, haqiqatlari asta-sekin ochib beriladi. Har bir yozilgan satrning ma’nosini tushuna boshlaysiz.
Ha aytgancha, bu kitob mutolaasidan keyin bizning komplekslarimiz hech nimaga arzimasligini ham tushunib yetasiz.
@doctorsmind📖