✍️
Gi de Mopassan
📖”Azizim” “
Umr - tog'. Ko'tarilib borarkansan, o'zingni baxtiyor sezasan, cho’qqilarga nazar tashlaysan, lekin cho’qqiga chiqib ulgurmasingdan darrov pastga tushadigan vaqt bo'lib qoladi, oldinda esa faqat o'lim bor”.Mopassanning “Azizim” asari XIX asr Fransiyadagi kiborlar jamiyati hayoti hamda siyosiy-ijtimoiy voqealarni haqqoniy ochib beruvchi kamyob asarlardan biri. Uni ilk bor bundan 5 yil avval o’qigandim, bu safar ikkinchi marta mutolaa qildim va birinchi marta o’qiganda e’tibor qilmagan, tushunmagan ko’pgina jihatlarga duch keldim.
Bu safar ulg’ayganligim va tajribam sababli asarni boshqacha rakursdan ham ko’ra oldim.
Asar bosh qahramoni Fransiyaning Afrikadagi mustamlaka davlatlarida xizmat qilib kelgan, o’z o’rnini Parijda topishga harakat qilayotgan, yaxshigina olg’ir, tez boyib ketishni xohlaydigan va eng asosiysi ayollarni birinchi uchrashuvdayoq o’ziga ipsiz bog’lay oladigan Jorj Dyurua ismli ko’rkam yigit. Butun asar davomida siz mana shu ayyor, aqlli yigitning hayoti bilan tanishasiz. Yozuvchi uning ichki kechinmalariyu fikrlarini juda ochiq ifodalab bera olgan.
Yuqorida yozganimdek, asar XIX asrdagi Fransiya kiborlari hayotini juda jonli ko’rsatib bergan. Afrikadagi xizmatdan qaytib kelgam Dyurua dastlab juda nochor holatda uchma-uch hayot kechiradi. Keyin esa do’stining yordami bilan jurnalistikaga qadam bosadi va siyosiy o’yinlarning guvohiga aylanib qoladi.
U o’z maqsadiga erishish yo’lida badavlat insonlarning ayollaridan foydalanadi. Ayollar uning ko’rkam qad-qomati, shirin so’zlariga oshiq bo’lib uning asiriga aylanadilar.
Dyurua yangi maqsadi uchun yana yangi ayoldan foydalanadi. Uni sevib qolgan ayollar esa Dyurua uchun hamma narsaga tayyor bo’ladilar. Biri moliyaviy tomondan yordam bersa, yana biri esa kerakli ma’lumotlarni yetkazib turadi. Xullas, Dyurua bilan aloqa qilgan ayollar orqali yozuvchi turli xarakterdagi ayollarni tasvirlaydi. Sevib qolgan ayol sevgilisi uchun o’zidan ham kechib hamma narsaga tayyor bo’lishi ko’rsatiladi. Dyurua ham ayollarning mana shu nozik tomonidan ustalik bilan foydalanadi. Asarning shu jihati ayrim kitobxonlarga yoqmasligi, hattoki Dyuruadan nafratlanishlariga sabab bo’lishi mumkin, lekin boshqa tomondan yondashadigan bo’lsak,
Dyuruaning ayyorligi, tezkorligi, voqealarni o’z foydasiga tomon o’zgartira olishiga tahsin aytmaslikning iloji yo’q. Dyurua faqat yengiltaklik bilangina emas, balkim uddaburonligi bilan ham o’z maqsadlariga erisha oldi.
Asar faqat Dyuruaning ayyorliklaridangina iborat emas, balkim o’sha davr Fransiyadagi siyosiy o’yinlarni ochib bera olganligi bilan ham dolzarb. Fransuz amaldorlari, ommaviy axborot vositlari xodimlari Afrikadagi mustamlaka davlatlar(Marokash, Jazoir)ni o’z boyliklarini ko’paytiruvchi vosita sifatida qaraydilar. Mustamlakadagi davlatlar tinmay talanadi, mahalliy aholi ayovsiz qirib yuboriladi.
Xullas, asarda yana shunga o’xshash ochib berilgan jihatlar borki, yaxshilab e’tibor bilan o’qilsa faqatgina oligarx yigitning hayotidangina iborat emasligi tushuniladi.
Aytgancha, asar nomi nima uchun “Azizim”? Endi bunga kitobni o’qigandan keyin javob topasiz.
Zavqli mutolaa tilab
#doctor_Dildora@doctorsmind📖