#taqriz
📌 Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. Yaxshilik va silayi rahm. (1-juz)
Ushbu kitob Husayn ibn Hasan Marvaziy rahmatullohi alayhining “Kitobul birri vas-sila”(Yaxshilik va silayi rahm) kitobining Shayximiz tomonidan qilingan ta‘lifidir.
Kitobni tushunmoq uchun eng avvalo “birr” va “sila” so‘zining ma’nolarini bilib olish lozim. Arab tilida “birr“ sodiqlik, toat, bog‘lash, isloh qilish, odamlarga keng miqyosda yaxshilik qilish degan ma’no anglatadi. Birrning bundan tashqari ham ko‘plab ma’nolari bor va o‘quvchiga yengillik bo‘lishi uchun kitobda bu so‘z “yaxshilik” ma’nosini ifodalashi aytiladi.
Xo‘sh, yaxshilik nima? Biz o‘z-o‘zimizcha yaxshilik qilyapman deb o‘ylayotgan ishlar aslida islomdagi yaxshilikka mosmi? Alloh taolo “Baqara” surasining 177-oyatida yaxshilikka quyidagicha ta’rif beradi:
• Iymon keltirish (Allohga, oxirat kuniga, farishtalarga, Kitobga, Nabiylarga iymon keltirish);
• Mol-dunyosidan nafaqa qilish (Yaqin qarindoshlariga, yetimlarga, miskinlarga, yo‘qsil yo‘lchiga, tilanchilarga va qul ozod qilishga);
• Namozni to‘kis ado etish;
• Zakot berish;
• Ahdiga vafo qilish;
• Yo‘qchilik, qiyinchilik va shiddat vaqtida sabr qilish.
Kitobda yuqoridagilardan tashqari ham yaxshilikning turlari, sifatlari oyat va hadislar bilan go‘zal bir tarzda anglatilgan va odamlar o‘zlari o‘ylab chiqargan narsalar yaxshilik bo‘la olmasligi alohida e’tirof etilgan.
“Sila” esa qo‘shish, bog‘lash, jamlash, payvandlash ma’nolariga ega. Ulamolar istilohida esa asosan silayi rahm, ya’ni qarindoshlarga va yaqin kishilarga yaxshilik qilishga “sila“ deyiladi.
Kitobda bizga yaqin kishilarning va qarindoshchilikning eng birinchi bo‘g‘ini ota-ona hisoblanib, ularning farzand ustidagi haqlari biz o‘ylagandan nihoyatda ko‘p ekanligi, bu haqni ota-onani qul holatida topib olib ozod qilsagina uzish mumkinligi, boshqa hech bir vaziyatda ularning haqlarini ado etib bo‘lmasligi, ota-ona kofir bo‘lganda ham farzanddagi haqlari o‘sha-o‘sha bo‘lishi aytiladi. (Amina Shenliko‘g‘lining qaysidir kitobida ota-onasi Islomda emasligi uchun ularga butun zahrini sochib, do‘zaxidan olib do‘zaxiga solgan qiz obrazi bormidi?!) Undan tashqari farzandning ham ota-onada alohida haqlari(chiroyli ism berish, go‘zal odobli qilib tarbiyalash, nafaqasidan bo‘yin tovlamaslik, balog‘atga yetganda uylantirish/uzatish) bo‘lib, ularni ado etishga chaqiriladi.
Kitob juda ko‘plab e’tiborsiz qoldiradigan narsalarimizni sodda tarzda tushuntirib, go‘yo chaynab og‘zimizga solib qo‘yadi. Uni yutib, amalimiz bilan mustahkamlash esa o‘zimizda qoladi.
Mutolaadan charchamang, kitobxon!
✍ Mohichehra A’zam
@boqiy_darbadarr
📌 Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. Yaxshilik va silayi rahm. (1-juz)
Ushbu kitob Husayn ibn Hasan Marvaziy rahmatullohi alayhining “Kitobul birri vas-sila”(Yaxshilik va silayi rahm) kitobining Shayximiz tomonidan qilingan ta‘lifidir.
Kitobni tushunmoq uchun eng avvalo “birr” va “sila” so‘zining ma’nolarini bilib olish lozim. Arab tilida “birr“ sodiqlik, toat, bog‘lash, isloh qilish, odamlarga keng miqyosda yaxshilik qilish degan ma’no anglatadi. Birrning bundan tashqari ham ko‘plab ma’nolari bor va o‘quvchiga yengillik bo‘lishi uchun kitobda bu so‘z “yaxshilik” ma’nosini ifodalashi aytiladi.
Xo‘sh, yaxshilik nima? Biz o‘z-o‘zimizcha yaxshilik qilyapman deb o‘ylayotgan ishlar aslida islomdagi yaxshilikka mosmi? Alloh taolo “Baqara” surasining 177-oyatida yaxshilikka quyidagicha ta’rif beradi:
• Iymon keltirish (Allohga, oxirat kuniga, farishtalarga, Kitobga, Nabiylarga iymon keltirish);
• Mol-dunyosidan nafaqa qilish (Yaqin qarindoshlariga, yetimlarga, miskinlarga, yo‘qsil yo‘lchiga, tilanchilarga va qul ozod qilishga);
• Namozni to‘kis ado etish;
• Zakot berish;
• Ahdiga vafo qilish;
• Yo‘qchilik, qiyinchilik va shiddat vaqtida sabr qilish.
Kitobda yuqoridagilardan tashqari ham yaxshilikning turlari, sifatlari oyat va hadislar bilan go‘zal bir tarzda anglatilgan va odamlar o‘zlari o‘ylab chiqargan narsalar yaxshilik bo‘la olmasligi alohida e’tirof etilgan.
“Sila” esa qo‘shish, bog‘lash, jamlash, payvandlash ma’nolariga ega. Ulamolar istilohida esa asosan silayi rahm, ya’ni qarindoshlarga va yaqin kishilarga yaxshilik qilishga “sila“ deyiladi.
Kitobda bizga yaqin kishilarning va qarindoshchilikning eng birinchi bo‘g‘ini ota-ona hisoblanib, ularning farzand ustidagi haqlari biz o‘ylagandan nihoyatda ko‘p ekanligi, bu haqni ota-onani qul holatida topib olib ozod qilsagina uzish mumkinligi, boshqa hech bir vaziyatda ularning haqlarini ado etib bo‘lmasligi, ota-ona kofir bo‘lganda ham farzanddagi haqlari o‘sha-o‘sha bo‘lishi aytiladi. (Amina Shenliko‘g‘lining qaysidir kitobida ota-onasi Islomda emasligi uchun ularga butun zahrini sochib, do‘zaxidan olib do‘zaxiga solgan qiz obrazi bormidi?!) Undan tashqari farzandning ham ota-onada alohida haqlari(chiroyli ism berish, go‘zal odobli qilib tarbiyalash, nafaqasidan bo‘yin tovlamaslik, balog‘atga yetganda uylantirish/uzatish) bo‘lib, ularni ado etishga chaqiriladi.
Kitob juda ko‘plab e’tiborsiz qoldiradigan narsalarimizni sodda tarzda tushuntirib, go‘yo chaynab og‘zimizga solib qo‘yadi. Uni yutib, amalimiz bilan mustahkamlash esa o‘zimizda qoladi.
Mutolaadan charchamang, kitobxon!
✍ Mohichehra A’zam
@boqiy_darbadarr