Ateizm nima? – Umumiy ta’rif va turlari
Ateizmning mohiyati
Ateizm — bu Xudo yoki boshqa ilohiy mavjudotlarning borligiga ishonmaslikka asoslangan dunyoqarash. Bu tushuncha, asosan, insonning fikrlash erkinligi, ilmiy dalillar va mantiqiy yondashuvga asoslanadi. Ateizm — e’tiqodsizlikning chaqirig‘i emas, balki insoniyatni mavjudlikni mantiqiy tahlil qilishga undaydigan qarashdir.
Diniy aqidalarga qarama-qarshi bo‘lgan ateizm odatda ikkita asosiy shaklda namoyon bo‘ladi:
Faol ateizm: Bu shakl, Xudoning mavjud emasligini aniq rad etadi. Bu yondashuv kuchli ilmiy yoki falsafiy asoslangan dalillar bilan qo‘llab-quvvatlanadi.
Passiv ateizm: Bu yondashuv, Xudoning mavjudligiga ishonmaslik yoki masalaga shubha bilan qarashni ifodalaydi. Passiv ateizm agnostitsizmga yaqin.
Ateizmning asosiy sabablari
Ateizmning falsafiy va ilmiy poydevori quyidagi sabablar bilan bog‘liq:
Mantiqiy nuqtai nazar: Xudoning mavjudligiga oid an’anaviy dalillarni (masalan, kosmologik yoki teleologik dalillar) qoniqarsiz deb hisoblash.
Ilmiy asoslar: Evolyutsiya nazariyasi, astrofizika va biologiya fanlari ilohiy aralashuvsiz olamni tushuntira olishiga urg‘u berish.
Axloqiy tanqidlar: Diniy aqidalar insoniy axloqqa mos kelmasligini va ba’zan ularni buzishini ko‘rsatish.
Ateizmni ta’riflagan mashhur olimlarning fikrlari
Bertrand Russell
Tarifi:
Asari: “Nega men nasroniy emasman?” (1927). Russell ushbu esseda diniy e’tiqodlarni tanqid qilib, ateizmning falsafiy asoslarini yoritgan.
Richard Dawkins
Tarifi:
Asari: “Xudoni illyuziyasi” (2006). Dawkins ushbu kitobda ilohiy mavjudotga ishonchning mantiqiy va ilmiy jihatdan asoslanmaganligini isbotlaydi.
Christopher Hitchens
Tarifi:
Asari: “Xudo buyuk emas” (2007). Ushbu kitobda Hitchens dinning insoniyatga zararli ta’sirini tahlil qiladi.
Sam Harris
Tarifi:
Asari: “Imonning oxiri” (2004). Harris, dinga ishonmasdan turib, axloqiy qadriyatlarni yaratish mumkinligini isbotlaydi.
Friedrich Nietzsche
Tarifi
Asari: “Shunday dedi Zardo‘sht” (1883). Nietzsche ushbu asarda diniy e’tiqodlardan voz kechib, insoniyatni erkinlik sari chorlaydi.
Xulosa
Ateizm nafaqat e’tiqodsizlikdir, balki erkin fikrlash, ilmiy tahlil va mantiqiy izlanishning timsolidir. Mashhur ateistlarning fikrlari shuni ko‘rsatadiki, bu dunyoqarash insoniyatni ilohiy dogmalardan ozod qilish orqali rivojlanish va erkinlikka olib boradi.
#Ateizm #MantiqiyAsoslar #XudoYoqmi #ErkinFikrlash #IlmiyDunyoqarash #Falsafa #Russell #Dawkins #Hitchens #Nietzsche #SamHarris
🕙 Bizning kanalda inson tafakkuri, ilmiy tahlillar va hayratlanarli savollarga javob topasiz!
🔗 Kanalga a’zo bo‘ling:
https://t.me/atheist_kundaligi
Ateizmning mohiyati
Ateizm — bu Xudo yoki boshqa ilohiy mavjudotlarning borligiga ishonmaslikka asoslangan dunyoqarash. Bu tushuncha, asosan, insonning fikrlash erkinligi, ilmiy dalillar va mantiqiy yondashuvga asoslanadi. Ateizm — e’tiqodsizlikning chaqirig‘i emas, balki insoniyatni mavjudlikni mantiqiy tahlil qilishga undaydigan qarashdir.
Diniy aqidalarga qarama-qarshi bo‘lgan ateizm odatda ikkita asosiy shaklda namoyon bo‘ladi:
Faol ateizm: Bu shakl, Xudoning mavjud emasligini aniq rad etadi. Bu yondashuv kuchli ilmiy yoki falsafiy asoslangan dalillar bilan qo‘llab-quvvatlanadi.
Passiv ateizm: Bu yondashuv, Xudoning mavjudligiga ishonmaslik yoki masalaga shubha bilan qarashni ifodalaydi. Passiv ateizm agnostitsizmga yaqin.
Ateizmning asosiy sabablari
Ateizmning falsafiy va ilmiy poydevori quyidagi sabablar bilan bog‘liq:
Mantiqiy nuqtai nazar: Xudoning mavjudligiga oid an’anaviy dalillarni (masalan, kosmologik yoki teleologik dalillar) qoniqarsiz deb hisoblash.
Ilmiy asoslar: Evolyutsiya nazariyasi, astrofizika va biologiya fanlari ilohiy aralashuvsiz olamni tushuntira olishiga urg‘u berish.
Axloqiy tanqidlar: Diniy aqidalar insoniy axloqqa mos kelmasligini va ba’zan ularni buzishini ko‘rsatish.
Ateizmni ta’riflagan mashhur olimlarning fikrlari
Bertrand Russell
Tarifi:
“Men hech qanday dalil yo‘qligi sababli Xudoga ishonmayman. Dalilsiz ishonch — bu xayolotdir.”
Asari: “Nega men nasroniy emasman?” (1927). Russell ushbu esseda diniy e’tiqodlarni tanqid qilib, ateizmning falsafiy asoslarini yoritgan.
Richard Dawkins
Tarifi:
“Ateizm — bu o‘z-o‘zidan paydo bo‘lgan tabiatning go‘zalligini anglash va Xudoning mavjudligi haqidagi keraksiz gipotezalarni rad etishdir.”
Asari: “Xudoni illyuziyasi” (2006). Dawkins ushbu kitobda ilohiy mavjudotga ishonchning mantiqiy va ilmiy jihatdan asoslanmaganligini isbotlaydi.
Christopher Hitchens
Tarifi:
“Din insonni erkin fikrlashdan mahrum qiladi. Ateizm esa, aksincha, fikrlashga undaydi.”
Asari: “Xudo buyuk emas” (2007). Ushbu kitobda Hitchens dinning insoniyatga zararli ta’sirini tahlil qiladi.
Sam Harris
Tarifi:
“Axloqni yaratish uchun din kerak emas. Axloq ilm-fan va oqilona mulohazalarga asoslangan holda barpo etiladi.”
Asari: “Imonning oxiri” (2004). Harris, dinga ishonmasdan turib, axloqiy qadriyatlarni yaratish mumkinligini isbotlaydi.
Friedrich Nietzsche
Tarifi
: “Xudo o‘ldi, va biz uni o‘zimiz o‘ldirdik. Endi inson o‘z hayoti va qadriyatlarini yaratishga mas’uldir.”
Asari: “Shunday dedi Zardo‘sht” (1883). Nietzsche ushbu asarda diniy e’tiqodlardan voz kechib, insoniyatni erkinlik sari chorlaydi.
Xulosa
Ateizm nafaqat e’tiqodsizlikdir, balki erkin fikrlash, ilmiy tahlil va mantiqiy izlanishning timsolidir. Mashhur ateistlarning fikrlari shuni ko‘rsatadiki, bu dunyoqarash insoniyatni ilohiy dogmalardan ozod qilish orqali rivojlanish va erkinlikka olib boradi.
#Ateizm #MantiqiyAsoslar #XudoYoqmi #ErkinFikrlash #IlmiyDunyoqarash #Falsafa #Russell #Dawkins #Hitchens #Nietzsche #SamHarris
🕙 Bizning kanalda inson tafakkuri, ilmiy tahlillar va hayratlanarli savollarga javob topasiz!
🔗 Kanalga a’zo bo‘ling:
https://t.me/atheist_kundaligi