9. Al-Aziz
Ал-Азиз – Иззат қудрат сохиби Улуғ барчанинг устидан ғолиб
Ибин Қоюм Рахимухуллох шундай деганлар :азза калисмаси луғави маносига кура 3 та манога далолат қилади:
биринчиси Кувват Шидат
иккинчиси- Узини улуғ тутадиган
учинчиси -Ғолиб булиш
Куронда зикир килинган 2: 209, 220, 228, 240; 3: 4, 6, 18, 62, 126; 4:56, 158, 165; 5:38, 118; 6:96; 9:40, 71; 11:66; 14:47; 16:60; 22:40, 74; 26: 9, 104, 122, 140, 159, 175, 191; 27:78; 29:26, 42; 38: 9, 66; 39: 5; 48: 7; 54:42; 57: 1; 58:21; 59: 1, 23-24;
Ал-Азиз сифатли Аллоҳ барчанинг устидан ғолибдир. Ундан ҳеч нарса ғолиб кела олмайди. Жамики азизлик маъноси Унинг Ўзига хосдир. Куч-қувват азизлиги ҳам Уникидир. Ман қилиш азизлиги ҳам Уникидир, У бунда ҳеч кимга, ҳеч нарсага муҳтож эмас. Қаҳр ва ғолиблик азизлиги ҳам Уникидир, ҳеч нарса Унинг изнисиз ҳаракат қила олмайди.
исмининг яна бир маъноси азиз қилувчидир:
«Эй барча мулкнинг эгаси Роббим! Мулкни хоҳлаганингга берурсан, мулкни хоҳлаганингдан тортиб олурсан, хоҳлаганингни азиз қилурсан, хоҳлаганингни хор қилурсан. Барча яхшилик Сенинг қўлингдадир. Албатта, Сен ҳар бир нарсага қодирсан» (“Оли Имрон” сураси, 26-оят).
Андалусиянинг охирги подшоси шаҳарни қўлдан бой бериб, ғанимга топшириб чиқиб кетаётганида йиғлаган экан. Шунда унинг онаси Оиша: «Эркаклардек мамлакатни сақлай олмадингми, энди аёллардек йиғлагин», деган экан. Аллоҳ бир бандадан юз ўгириб, уни хорласа, уни ким ҳам азиз қила оларди?! Бундай инсоннинг қадри қоладими?
Азиз сифатли нарса аслида жуда оз бўлади,
.
Пайғамбарлар ҳам азиздир, чунки одамлар барча ишларда уларга муҳтож бўлади. Аллоҳ таоло пайғамбарларга Ўз сирини, Ўзининг илмини топширган. Пайғамбарлар Аллоҳ томон олиб борувчи йўлдир. Улар Аллоҳнинг эшигидир. Пайғамбарлар азиздир, чунки Аллоҳ уларни раҳмат, фазл, эҳсон ва нур эшиги қилиб қўйган. Шунинг учун Аллоҳнинг пайғамбарларини рози қилганлар айни Аллоҳни рози қилган бўлади. Шунинг учун пайғамбарларнинг исми Аллоҳнинг исми билан ёнма ён келади. Пайғамбарлар азиздир, чунки одамлар дин ва дунё ишларида уларга жуда муҳтож бўладилар. Бир нарсага муҳтожлик зиёда бўлдими, ўша нарса азиз бўлиб бораверади.
Ал Азиз исми Аллоҳ таолога нисбатан ишлатилса, бунинг маъноси Ал Азиз исми Аллоҳ таолога нисбатан ишлатилса, бунинг маъноси У Зотнинг яккаю ягона Зот эканлиги, Унга ҳамма нарса ҳар бир ишда муҳтож экани тушунилади. У Зотга иҳота ва идрок қилиш орқали етишиш амри маҳол бўлиб, убудият, яъни бандалик, тоат-ибодат орқалигина етишиш мумкин, холос. Инсон Аллоҳни таниб, Унга итоат қилиб, кейин хор-зор яшаши мумкин эмас. Чунки Аллоҳ таоло: «Ҳолбуки, азизлик Аллоҳга, Унинг Расулига ва мўминларига хосдир. Лекин мунофиқлар билмаслар» деган (“Мунофиқун” сураси, 8-оят).
Ал-Азиз – Иззат қудрат сохиби Улуғ барчанинг устидан ғолиб
Ибин Қоюм Рахимухуллох шундай деганлар :азза калисмаси луғави маносига кура 3 та манога далолат қилади:
биринчиси Кувват Шидат
иккинчиси- Узини улуғ тутадиган
учинчиси -Ғолиб булиш
Куронда зикир килинган 2: 209, 220, 228, 240; 3: 4, 6, 18, 62, 126; 4:56, 158, 165; 5:38, 118; 6:96; 9:40, 71; 11:66; 14:47; 16:60; 22:40, 74; 26: 9, 104, 122, 140, 159, 175, 191; 27:78; 29:26, 42; 38: 9, 66; 39: 5; 48: 7; 54:42; 57: 1; 58:21; 59: 1, 23-24;
Ал-Азиз сифатли Аллоҳ барчанинг устидан ғолибдир. Ундан ҳеч нарса ғолиб кела олмайди. Жамики азизлик маъноси Унинг Ўзига хосдир. Куч-қувват азизлиги ҳам Уникидир. Ман қилиш азизлиги ҳам Уникидир, У бунда ҳеч кимга, ҳеч нарсага муҳтож эмас. Қаҳр ва ғолиблик азизлиги ҳам Уникидир, ҳеч нарса Унинг изнисиз ҳаракат қила олмайди.
исмининг яна бир маъноси азиз қилувчидир:
«Эй барча мулкнинг эгаси Роббим! Мулкни хоҳлаганингга берурсан, мулкни хоҳлаганингдан тортиб олурсан, хоҳлаганингни азиз қилурсан, хоҳлаганингни хор қилурсан. Барча яхшилик Сенинг қўлингдадир. Албатта, Сен ҳар бир нарсага қодирсан» (“Оли Имрон” сураси, 26-оят).
Андалусиянинг охирги подшоси шаҳарни қўлдан бой бериб, ғанимга топшириб чиқиб кетаётганида йиғлаган экан. Шунда унинг онаси Оиша: «Эркаклардек мамлакатни сақлай олмадингми, энди аёллардек йиғлагин», деган экан. Аллоҳ бир бандадан юз ўгириб, уни хорласа, уни ким ҳам азиз қила оларди?! Бундай инсоннинг қадри қоладими?
Азиз сифатли нарса аслида жуда оз бўлади,
.
Пайғамбарлар ҳам азиздир, чунки одамлар барча ишларда уларга муҳтож бўлади. Аллоҳ таоло пайғамбарларга Ўз сирини, Ўзининг илмини топширган. Пайғамбарлар Аллоҳ томон олиб борувчи йўлдир. Улар Аллоҳнинг эшигидир. Пайғамбарлар азиздир, чунки Аллоҳ уларни раҳмат, фазл, эҳсон ва нур эшиги қилиб қўйган. Шунинг учун Аллоҳнинг пайғамбарларини рози қилганлар айни Аллоҳни рози қилган бўлади. Шунинг учун пайғамбарларнинг исми Аллоҳнинг исми билан ёнма ён келади. Пайғамбарлар азиздир, чунки одамлар дин ва дунё ишларида уларга жуда муҳтож бўладилар. Бир нарсага муҳтожлик зиёда бўлдими, ўша нарса азиз бўлиб бораверади.
Ал Азиз исми Аллоҳ таолога нисбатан ишлатилса, бунинг маъноси Ал Азиз исми Аллоҳ таолога нисбатан ишлатилса, бунинг маъноси У Зотнинг яккаю ягона Зот эканлиги, Унга ҳамма нарса ҳар бир ишда муҳтож экани тушунилади. У Зотга иҳота ва идрок қилиш орқали етишиш амри маҳол бўлиб, убудият, яъни бандалик, тоат-ибодат орқалигина етишиш мумкин, холос. Инсон Аллоҳни таниб, Унга итоат қилиб, кейин хор-зор яшаши мумкин эмас. Чунки Аллоҳ таоло: «Ҳолбуки, азизлик Аллоҳга, Унинг Расулига ва мўминларига хосдир. Лекин мунофиқлар билмаслар» деган (“Мунофиқун” сураси, 8-оят).