Ислом молияси кимга "тегишли": молиячиларга ёки фиқҳ уламоларига?
Бу савол кўпларни қизиқтиради, ва нафақат бизда, бошқа юртларда ҳам бунақа баҳсларни кўриш мумкин. Ҳар бир гуруҳ ўзини ислом молияси учун кераклироқ эканини айтиб келади. Масалани соддароқ ёритаман ва ҳамма ўзи хулоса қилади:
Ислом молияси иккита асосий мақсадни кўзлаб иш тутади:
1) Шариатга мувофиқлик, ва
2) Фойда олиш
Яъни, ислом молиявий муассаса кўрсатаётан хизматлар шариатга мувофиқ бўлиши керак ва бу фаолият натижасида муассаса фойда олиши керак.
Молиячилардан иборат жамоа (бошқарувчилар десак ҳам бўлади) хизматларни ташкиллаштириш, уларни мижозларга етказиш ва муассасага фойда келтириш билан шуғулланади. Уламолар кенгаши эса муассаса фаолиятини, хусусан, мижозлар билан тузилаётган битимларни шариатга мувофиқлигини белгилаб беради. Уламолар белгилаб берган битимларни ижро қилишга бошқарувчилар масъулдирлар.
Агар бошқарувчилар битимларни уламолар кўрсатгандек ижро қилмасалар, яъни шариатга мувофиқлик тамойилини бузсалар, уламолар кенгаши улар устидан муассаса олий органи - акционерлар умумий йиғилишига арз қилиб, масалани кўндаланг қўйишлари мумкин. Акционерлар эса бошқарувчилар устидан керакли қарорни чиқарадилар, ҳатто уларни бўшатиб бошқаларни жалб қилишлари мумкин.
Ислом молиясида шариатга мувофиқлик тамойили фойда олиш мақсадидан муқаддам қўйилгани учун уламолар кенгашининг мавқеи молиячилар мавқеидан баланддир. Шариатга мувофиқлик бўлмаса, ислом банкининг бошқа банклардан фарқи қолмайди. Уламолар кенгаши шу жиҳатдан ваколати ва мавқеи баландроқ орган саналади.
Аммо, фойда олиш масаласи ҳам ўта муҳим вазифалардан, усиз ислом молияси яшаб қололмайди, одамларга узоқ муддат хизмат қилиш имкони бўлмайди. Иккала мақсад ҳам сув ва ҳаводек зарур.
@alijon_ravshanov
Бу савол кўпларни қизиқтиради, ва нафақат бизда, бошқа юртларда ҳам бунақа баҳсларни кўриш мумкин. Ҳар бир гуруҳ ўзини ислом молияси учун кераклироқ эканини айтиб келади. Масалани соддароқ ёритаман ва ҳамма ўзи хулоса қилади:
Ислом молияси иккита асосий мақсадни кўзлаб иш тутади:
1) Шариатга мувофиқлик, ва
2) Фойда олиш
Яъни, ислом молиявий муассаса кўрсатаётан хизматлар шариатга мувофиқ бўлиши керак ва бу фаолият натижасида муассаса фойда олиши керак.
Молиячилардан иборат жамоа (бошқарувчилар десак ҳам бўлади) хизматларни ташкиллаштириш, уларни мижозларга етказиш ва муассасага фойда келтириш билан шуғулланади. Уламолар кенгаши эса муассаса фаолиятини, хусусан, мижозлар билан тузилаётган битимларни шариатга мувофиқлигини белгилаб беради. Уламолар белгилаб берган битимларни ижро қилишга бошқарувчилар масъулдирлар.
Агар бошқарувчилар битимларни уламолар кўрсатгандек ижро қилмасалар, яъни шариатга мувофиқлик тамойилини бузсалар, уламолар кенгаши улар устидан муассаса олий органи - акционерлар умумий йиғилишига арз қилиб, масалани кўндаланг қўйишлари мумкин. Акционерлар эса бошқарувчилар устидан керакли қарорни чиқарадилар, ҳатто уларни бўшатиб бошқаларни жалб қилишлари мумкин.
Ислом молиясида шариатга мувофиқлик тамойили фойда олиш мақсадидан муқаддам қўйилгани учун уламолар кенгашининг мавқеи молиячилар мавқеидан баланддир. Шариатга мувофиқлик бўлмаса, ислом банкининг бошқа банклардан фарқи қолмайди. Уламолар кенгаши шу жиҳатдан ваколати ва мавқеи баландроқ орган саналади.
Аммо, фойда олиш масаласи ҳам ўта муҳим вазифалардан, усиз ислом молияси яшаб қололмайди, одамларга узоқ муддат хизмат қилиш имкони бўлмайди. Иккала мақсад ҳам сув ва ҳаводек зарур.
@alijon_ravshanov