🔬 Kislotalarning pH qiymatini qanday aniqlash mumkin?
Kislotalar eritmalarda H⁺ ionlarini ajratib chiqaradi va ularning kuchliligi pH ko‘rsatkichi orqali o‘lchanadi. Kislotalarning pH qiymati har doim 7 dan kichik bo‘lib, qanchalik past bo‘lsa, shunchalik kuchli kislota hisoblanadi.
📊 Kislotali eritmalar pH shkalasi:
✅ Kuchli kislotalar: pH ≈ 0-3 (masalan, sulfat kislotasi H₂SO₄, xlorid kislotasi HCl)
✅ O‘rtacha kislotalar: pH ≈ 3-5 (masalan, sirka kislotasi CH₃COOH, fosfat kislotasi H₃PO₄)
✅ Kuchsiz kislotalar: pH ≈ 5-7 (masalan, karbonat kislotasi H₂CO₃, sitrat kislotasi 🍋)
📌 Kislotalarning pH ni aniqlash usullari
1️⃣ Indikatorlardan foydalanish
🔹 Lakmus qog‘ozi – Kislota ta’sirida qizil rangga kiradi.
🔹 Metiloranj – Kislota borligida qizil tusga o‘tadi.
🔹 Fenolftalein – Kislotalarda rangsiz bo‘ladi.
2️⃣ pH metr yordamida
Bu qurilma eritmadagi H⁺ ionlar konsentratsiyasini aniq o‘lchaydi va ekranda pH qiymatini ko‘rsatadi. pH metr laboratoriya va sanoatdagi eng ishonchli usul hisoblanadi.
3️⃣ Matematik hisoblash usuli
Agar eritmada H⁺ ionlar konsentratsiyasi ma’lum bo‘lsa, pH = -log [H⁺] formulasidan foydalanish mumkin.
Masalan:
✅ Agar eritmada H⁺ = 0.01 mol/L bo‘lsa:
pH = -log(0.01) = 2 (kuchli kislota)
✅ Agar eritmada H⁺ = 10⁻⁵ mol/L bo‘lsa:
pH = -log(10⁻⁵) = 5 (kuchsiz kislota)
📌 Xulosa
Kislotalarning pH ni aniqlash usullari oddiy indikatorlardan tortib, laboratoriya asboblarigacha farq qiladi. Agar aniq qiymat kerak bo‘lsa, pH metr yoki matematik hisoblash usuli eng to‘g‘ri natija beradi.
Siz yana qaysi eritmalarning pH ini bilishni xohlaysiz? 🔬😊
📌 Kimyo fani o‘qituvchisi: Javoxir Zoirovich
📢 @chem_expert
Kislotalar eritmalarda H⁺ ionlarini ajratib chiqaradi va ularning kuchliligi pH ko‘rsatkichi orqali o‘lchanadi. Kislotalarning pH qiymati har doim 7 dan kichik bo‘lib, qanchalik past bo‘lsa, shunchalik kuchli kislota hisoblanadi.
📊 Kislotali eritmalar pH shkalasi:
✅ Kuchli kislotalar: pH ≈ 0-3 (masalan, sulfat kislotasi H₂SO₄, xlorid kislotasi HCl)
✅ O‘rtacha kislotalar: pH ≈ 3-5 (masalan, sirka kislotasi CH₃COOH, fosfat kislotasi H₃PO₄)
✅ Kuchsiz kislotalar: pH ≈ 5-7 (masalan, karbonat kislotasi H₂CO₃, sitrat kislotasi 🍋)
📌 Kislotalarning pH ni aniqlash usullari
1️⃣ Indikatorlardan foydalanish
🔹 Lakmus qog‘ozi – Kislota ta’sirida qizil rangga kiradi.
🔹 Metiloranj – Kislota borligida qizil tusga o‘tadi.
🔹 Fenolftalein – Kislotalarda rangsiz bo‘ladi.
2️⃣ pH metr yordamida
Bu qurilma eritmadagi H⁺ ionlar konsentratsiyasini aniq o‘lchaydi va ekranda pH qiymatini ko‘rsatadi. pH metr laboratoriya va sanoatdagi eng ishonchli usul hisoblanadi.
3️⃣ Matematik hisoblash usuli
Agar eritmada H⁺ ionlar konsentratsiyasi ma’lum bo‘lsa, pH = -log [H⁺] formulasidan foydalanish mumkin.
Masalan:
✅ Agar eritmada H⁺ = 0.01 mol/L bo‘lsa:
pH = -log(0.01) = 2 (kuchli kislota)
✅ Agar eritmada H⁺ = 10⁻⁵ mol/L bo‘lsa:
pH = -log(10⁻⁵) = 5 (kuchsiz kislota)
📌 Xulosa
Kislotalarning pH ni aniqlash usullari oddiy indikatorlardan tortib, laboratoriya asboblarigacha farq qiladi. Agar aniq qiymat kerak bo‘lsa, pH metr yoki matematik hisoblash usuli eng to‘g‘ri natija beradi.
Siz yana qaysi eritmalarning pH ini bilishni xohlaysiz? 🔬😊
📌 Kimyo fani o‘qituvchisi: Javoxir Zoirovich
📢 @chem_expert