"Kiberxavfsizlik manipulyatsiyasi, bizni qanday aldashadi"?

Kiberhujumlarning aksariyati texnik vositalardan ko‘ra, inson psixologiyasidan foydalangan holda amalga oshiriladi. Hackerlar odamlarning tabiiy xususiyatlarini – ishonuvchanlik, shoshqaloqlik, qo‘rquv va qiziqishni – o‘z foydasiga ishlatib, ularni aldashadi. Quyida kiberxavfsizlikda ishlatiladigan eng mashhur psixologik manipulyatsiya usullari va ulardan qanday himoyalanish mumkinligi haqida bilib olamiz.

📌Ijtimoiy muhandislik (social engineering) – bu insonlarning psixologiyasiga ta’sir qilib, ulardan maxfiy ma’lumotlarni olish strategiyasi. Hackerlar odatda quyidagi yo‘llar bilan odamlarni aldashadi:
Hackerlar o‘zlarini sizga tanish bo‘lgan odam sifatida ko‘rsatishadi. Masalan, ular kompaniyangizning IT xodimi yoki hamkoringiz sifatida sizga xat yuborishi mumkin.

➡️ "Sizning akkauntingiz bilan bog‘liq muammo bor. Zudlik bilan tizimga qayta kirish uchun mana bu havolaga o‘ting" kabi aldash sxemalaridan foydalanishadi.

Himoyalanish yo‘llari qanday?
✔️ Bunday xabarlarga shoshilinch javob bermang.
✔️ Yuboruvchining elektron pochtasi yoki telefon raqamini tekshiring.
✔️ Hech qachon login va parollarni shubhali havolalar orqali kiritmang.

📌 Keyingisi esa, hackerlar sizni qo‘rqitib, shoshqaloqlikka undashadi. Masalan, bank xodimi sifatida qo‘ng‘iroq qilib, hisobingiz buzilganini aytishi mumkin.

➡️ Aldovchi uslub: “Sizning bank hisobingiz bloklandi. Uni faollashtirish uchun kartangiz ma’lumotlarini ayting!”

Himoyalanish usuli:
✔️ Bank yoki boshqa xizmatlar sizga hech qachon shaxsiy ma’lumot so‘rab qo‘ng‘iroq qilmaydi.
✔️ Agar bunday xabar olsangiz, rasmiy telefon raqamidan qayta bog‘laning.

Eng keng tarqalgan uslub esa: "Siz yutdingiz!" degan mukofot va’dasi.
Aldovchi sizga yutuq yoki katta sovg‘a berilayotganini aytib, ma’lumotlaringizni olmoqchi bo‘ladi. Hech kim sizga tekinga bermaydiku, to'g'rimi?
Masalan: “Siz iPhone yutdingiz! Mukofotni olish uchun bank kartangiz ma’lumotlarini kiriting.”

Nima qilish kerak:
✔️ Agar ro‘yxatdan o‘tmagan bo‘lsangiz, hech qanday tanlovda yutmagan bo‘lishingiz mumkin.
✔️ Yutug‘ingizni tasdiqlash uchun shaxsiy ma’lumot talab qiladigan xabarlarga ishonmang.

Datagaze bilan xavfsiz bo'ling!

Sayt | Instagram | Linkedin | Instagram