Asadning qulashi: Markaziy Osiyo, Kavkaz va Rossiyaga ta’siri
B.Asad rejimining tugatilishi nafaqat Moskvaning tashqi siyosiy mag‘lubiyati, balki postsovet hududidagi davlatlar uchun o‘z zaif tomonlarini qayta ko‘rib chiqishga turtki bo‘ldi. Rossiya tarixiy tajribasi shuni ko‘rsatadiki, xorijdagi mag‘lubiyatlar ko‘pincha jiddiy ichki siyosiy inqirozlarga olib kelgan: 1905-yilda Yaponiyaga yutqazish, 1917-yilda Birinchi jahon urushidagi muvaffaqiyatsizliklar va 1989-yilda Afg‘onistondan qo‘shinlarni olib chiqish – barchasi Rossiyada inqilobiy o‘zgarishlarga sabab bo‘lgan.
Endilikda, rossiyalik tahlilchilar Suriya omili Rossiyaning o‘zida va postsovet hududida beqarorlikka olib kelishi mumkinligi haqida jiddiy xavotirga tushmoqda.
Kavkaz: Yaqin Sharq ta’sirining oshishi
Janubiy Kavkaz davlatlari allaqachon Suriyadagi inqirozning ta’sirini sezmoqda, deydi tahlilchilar.
Armaniston qo‘shimcha qochqinlarni qabul qilishga majbur bo‘lishi mamlakatning iqtisodiy va ijtimoiy yukini oshirmoqda. Gruziya aholisi orasida esa siyosiy islom ta’siri kuchaymoqda. Ozarbayjon Turkiya bilan hamkorlikni mustahkamlash va diniy radikallashuv xavfi o‘rtasida muvozanat saqlashga harakat qilyapti. Shu bilan birga, Yaqin Sharqdagi o‘zgarishlardan foyda olish, xususan, neft bozoridagi yangi imkoniyatlarni ko‘rib chiqmoqda.
Bu jarayonlar Kavkaz hududida Yaqin Sharq ta’sirining kuchayib borayotganini va bu holat qo‘shimcha tahdidlar keltirib chiqarishi mumkinligini ko‘rsatmoqda.
Markaziy Osiyo: muvofiqlashtirilgan javob
Kavkaz bilan solishtirganda, Markaziy Osiyo davlatlari hozircha bevosita ta’sirga uchramagan, biroq tahlilchilarga ko‘ra, Suriya inqirozining uzoq muddatli oqibatlari bu hududda ham seziladi:
Qozog‘iston allaqachon Turkiya bilan harbiy hamkorlikni kuchaytirypati. Bu Moskva bilan munosabatlarga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Boshqa davlatlar esa ushbu muammoga nisbatan yagona siyosat olib bormoqda, ya’ni Yaqin Sharqdan terroristik guruhlarning kirib kelishiga qarshi birgalikda harakat qilmoqda.
Shuningdek, aholining Suriya voqealariga nisbatan sust qiziqishi va bu hududga jangarilarning osonlik bilan kira olmasligi Markaziy Osiyoni Kavkazga qaraganda nisbatan barqarorroq qiladi.
Strategic Focus: Central Asia
B.Asad rejimining tugatilishi nafaqat Moskvaning tashqi siyosiy mag‘lubiyati, balki postsovet hududidagi davlatlar uchun o‘z zaif tomonlarini qayta ko‘rib chiqishga turtki bo‘ldi. Rossiya tarixiy tajribasi shuni ko‘rsatadiki, xorijdagi mag‘lubiyatlar ko‘pincha jiddiy ichki siyosiy inqirozlarga olib kelgan: 1905-yilda Yaponiyaga yutqazish, 1917-yilda Birinchi jahon urushidagi muvaffaqiyatsizliklar va 1989-yilda Afg‘onistondan qo‘shinlarni olib chiqish – barchasi Rossiyada inqilobiy o‘zgarishlarga sabab bo‘lgan.
Endilikda, rossiyalik tahlilchilar Suriya omili Rossiyaning o‘zida va postsovet hududida beqarorlikka olib kelishi mumkinligi haqida jiddiy xavotirga tushmoqda.
Kavkaz: Yaqin Sharq ta’sirining oshishi
Janubiy Kavkaz davlatlari allaqachon Suriyadagi inqirozning ta’sirini sezmoqda, deydi tahlilchilar.
Armaniston qo‘shimcha qochqinlarni qabul qilishga majbur bo‘lishi mamlakatning iqtisodiy va ijtimoiy yukini oshirmoqda. Gruziya aholisi orasida esa siyosiy islom ta’siri kuchaymoqda. Ozarbayjon Turkiya bilan hamkorlikni mustahkamlash va diniy radikallashuv xavfi o‘rtasida muvozanat saqlashga harakat qilyapti. Shu bilan birga, Yaqin Sharqdagi o‘zgarishlardan foyda olish, xususan, neft bozoridagi yangi imkoniyatlarni ko‘rib chiqmoqda.
Bu jarayonlar Kavkaz hududida Yaqin Sharq ta’sirining kuchayib borayotganini va bu holat qo‘shimcha tahdidlar keltirib chiqarishi mumkinligini ko‘rsatmoqda.
Markaziy Osiyo: muvofiqlashtirilgan javob
Kavkaz bilan solishtirganda, Markaziy Osiyo davlatlari hozircha bevosita ta’sirga uchramagan, biroq tahlilchilarga ko‘ra, Suriya inqirozining uzoq muddatli oqibatlari bu hududda ham seziladi:
Qozog‘iston allaqachon Turkiya bilan harbiy hamkorlikni kuchaytirypati. Bu Moskva bilan munosabatlarga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Boshqa davlatlar esa ushbu muammoga nisbatan yagona siyosat olib bormoqda, ya’ni Yaqin Sharqdan terroristik guruhlarning kirib kelishiga qarshi birgalikda harakat qilmoqda.
Shuningdek, aholining Suriya voqealariga nisbatan sust qiziqishi va bu hududga jangarilarning osonlik bilan kira olmasligi Markaziy Osiyoni Kavkazga qaraganda nisbatan barqarorroq qiladi.
Strategic Focus: Central Asia