Armanistonning geosiyosiy tanlovi: Rossiya yoki G‘arb?
Armanistonning G‘arbga tomon burilishi, AQSh va YI bilan aloqalarning mustahkamlanishi Janubiy Kavkazdagi geosiyosiy kuchlar muvozanatida sezilarli o‘zgarishlardan dalolat beradi. Bu jarayon Moskvaning mintaqadagi 30 yillik ta’siriga tahdid solib, Yerevanning Yevroosiyo Iqtisodiy Ittifoqi (YOII) va Kollektiv Xavfsizlik Shartnomasi Tashkiloti (KXShT) doirasidagi kelajagi bo‘yicha savollarni kun tartibiga qo‘yadi.
2025-yilning yanvar oyida AQSh va Armaniston o‘rtasida Strategik Hamkorlik Komissiyasining tashkil etilishi Vashingtonning Yerevan bilan munosabatlarni mustahkamlashga bo‘lgan intilishini namoyish etdi. AQShning mamlakatga investitsiyalari hajmi $3,3 mlrdni tashkil etib, mudofaa, texnologiyalar va boshqaruv islohotlari sohasidagi hamkorlikni kengaytirishga yordam berdi.
Ayni vaqtda Armanistonning Yevropa Ittifoqi a’zoligiga intilishi, iqtisodiy va institutsional aloqalarning ortishi bilan mustahkamlanib, uning G‘arbga burilishi va Rossiya tuzilmalaridan asta-sekin uzilib borayotganini aks etmoqda.
Garchi bu jarayon istiqbolli ko‘rinsa-da, Armanistonning G‘arb tomon burilishi qator xavflarni keltirib chiqaradi:
Birinchidan, iqtisodiy zaiflik: Armanistonning YaIMining katta qismi YOII savdosiga bog‘liq bo‘lib, ittifoqdan chiqish Moskva tomonidan iqtisodiy bosimni kuchaytirishi mumkin.
Ikkinchidan, xavfsizlikka qaramlik: G‘arbdan xavfsizlik kafolatlari noaniq bo‘lib qolmoqda, ayniqsa, Ozarbayjonning faoliyati va Turkiyaning mintaqaviy ambitsiyalari ortib borayotgan bir paytda.
Uchinchidan, geosiyosiy izolyatsiya: Armanistonning infratuzilma va savdo sohalaridagi asosiy hamkorlari – Eron va Xitoy – uning G‘arb bilan yaqinlashuvini o‘z manfaatlariga tahdid sifatida ko‘rishi va bu Yerevanning tashqi siyosatini murakkablashtirishi mumkin.
Bu kontekstda Moskva Armanistonning YIga a’zolik uchun arizasini YOIIdan chiqishga ilk qadam sifatida ko‘rmoqda. Rossiya bosh vaziri o‘rinbosari A.Overchuk allaqachon Yerevanning geosiyosiy yo‘nalishidan xavotir bildirgan.
Shu bilan birga, Rossiyaning xavfsizlik kafolatlari ta’minlovchi rolini bajara olmasligi – xususan, 2023-yilda Ozarbayjonning Tog‘li Qorabog‘ga hujumini oldini ololmaganligi – Kremlning Janubiy Kavkazdagi ta’sirining pasayishini ko‘rsatmoqda.
Hech shubhasiz, armanlarning tashqi siyosatining yangilanishi mintaqadagi kengroq o‘zgarishlarni aks ettiradi va postsovet makoniga ta’sir ko‘rsatadi. Moskva ta’siridan uzoqlashish qo‘shni davlatlar uchun o‘rnak bo‘lib, Rossiyaning an’anaviy ta’sir doirasiga qarshi qiyinchilik tug‘dirishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
Armanistonning G‘arbga tomon burilishi, AQSh va YI bilan aloqalarning mustahkamlanishi Janubiy Kavkazdagi geosiyosiy kuchlar muvozanatida sezilarli o‘zgarishlardan dalolat beradi. Bu jarayon Moskvaning mintaqadagi 30 yillik ta’siriga tahdid solib, Yerevanning Yevroosiyo Iqtisodiy Ittifoqi (YOII) va Kollektiv Xavfsizlik Shartnomasi Tashkiloti (KXShT) doirasidagi kelajagi bo‘yicha savollarni kun tartibiga qo‘yadi.
2025-yilning yanvar oyida AQSh va Armaniston o‘rtasida Strategik Hamkorlik Komissiyasining tashkil etilishi Vashingtonning Yerevan bilan munosabatlarni mustahkamlashga bo‘lgan intilishini namoyish etdi. AQShning mamlakatga investitsiyalari hajmi $3,3 mlrdni tashkil etib, mudofaa, texnologiyalar va boshqaruv islohotlari sohasidagi hamkorlikni kengaytirishga yordam berdi.
Ayni vaqtda Armanistonning Yevropa Ittifoqi a’zoligiga intilishi, iqtisodiy va institutsional aloqalarning ortishi bilan mustahkamlanib, uning G‘arbga burilishi va Rossiya tuzilmalaridan asta-sekin uzilib borayotganini aks etmoqda.
Garchi bu jarayon istiqbolli ko‘rinsa-da, Armanistonning G‘arb tomon burilishi qator xavflarni keltirib chiqaradi:
Birinchidan, iqtisodiy zaiflik: Armanistonning YaIMining katta qismi YOII savdosiga bog‘liq bo‘lib, ittifoqdan chiqish Moskva tomonidan iqtisodiy bosimni kuchaytirishi mumkin.
Ikkinchidan, xavfsizlikka qaramlik: G‘arbdan xavfsizlik kafolatlari noaniq bo‘lib qolmoqda, ayniqsa, Ozarbayjonning faoliyati va Turkiyaning mintaqaviy ambitsiyalari ortib borayotgan bir paytda.
Uchinchidan, geosiyosiy izolyatsiya: Armanistonning infratuzilma va savdo sohalaridagi asosiy hamkorlari – Eron va Xitoy – uning G‘arb bilan yaqinlashuvini o‘z manfaatlariga tahdid sifatida ko‘rishi va bu Yerevanning tashqi siyosatini murakkablashtirishi mumkin.
Bu kontekstda Moskva Armanistonning YIga a’zolik uchun arizasini YOIIdan chiqishga ilk qadam sifatida ko‘rmoqda. Rossiya bosh vaziri o‘rinbosari A.Overchuk allaqachon Yerevanning geosiyosiy yo‘nalishidan xavotir bildirgan.
Shu bilan birga, Rossiyaning xavfsizlik kafolatlari ta’minlovchi rolini bajara olmasligi – xususan, 2023-yilda Ozarbayjonning Tog‘li Qorabog‘ga hujumini oldini ololmaganligi – Kremlning Janubiy Kavkazdagi ta’sirining pasayishini ko‘rsatmoqda.
Hech shubhasiz, armanlarning tashqi siyosatining yangilanishi mintaqadagi kengroq o‘zgarishlarni aks ettiradi va postsovet makoniga ta’sir ko‘rsatadi. Moskva ta’siridan uzoqlashish qo‘shni davlatlar uchun o‘rnak bo‘lib, Rossiyaning an’anaviy ta’sir doirasiga qarshi qiyinchilik tug‘dirishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia