Zamonamizning uchta asosiy xalqaro huquqbuzarlari: Rossiya, Isroil va Turkiya
S.Pinxasova, mustaqil tadqiqotchi
Jahon tartiboti to‘liq dekonstruksiyani boshdan kechirmoqda va bu jarayonning asosiy voqealari Yaqin Sharqda kechyapti. Aynan shu mintaqada xalqaro huquqning inqirozi ochiq-oydin namoyon bo‘lmoqda va uning butunlay yemirilishiga tahdid solmoqda.
Rossiya
Moskva uzoq vaqtdan buyon xalqaro normalarni o‘z manfaatlariga moslab, ularni “dekonstruksiya qilish” huquqiga da’vo qilib keladi. BMT rezolyutsiyalari, xalqaro sanksiyalar va Xalqaro jinoiy sud qarorlari Rossiyaning harakatlarini qisman cheklab kelgan edi. Biroq Rossiya yolg‘iz qolganida xalqaro izolyatsiyaning og‘irligini his qilardi, bu esa uning buzilishlarini alohida keskinlashtirgan.
Isroil
Yaqin Sharqdagi vaziyat xalqaro huquqni buzish bo’yicha yangi “chempion”ni kashf etdi. Isroil XJS qarorlarini tan olmaydi, BMTning tinchlikparvar missiyalariga e’tibor bermaydi va gumanitar tashkilotlarning G‘azo sektorida faoliyat yuritishiga to‘sqinlik qiladi. G‘azodagi tinch aholi, jurnalistlar va Qizil Xoch xodimlari qurbon bo‘lishi yangi norma bo‘lib qolgan. Bundan tashqari, Isroil Hizbullohni Livanga bostirib kirish va Suriya hududida “bufer zonalar”ni kengaytirish uchun bahona sifatida ko‘radi. Isroil harakatlarining asosi xalqaro huquq bilan emas, balki sionistik “jonga-jon, ko‘zga-ko‘z” tamoyiliga borib taqaladi.
Turkiya
Turkiya prezidenti Erdo‘g‘anning bayonotlari Birinchi jahon urushi yakuni va uning natijasida o‘rnatilgan chegaralarni shubha ostiga qo‘yishga olib kelmoqda. Bu pozitsiya xalqaro huquqqa qarshi tahdid bo‘lib, boshqa davlatlarning hududiy suverenitetini qayta ko‘rib chiqish uchun xavfli pretsedent yaratadi.
Xalqaro huquqning inqirozi va ikki xil standartlar
Bu uch davlat: Rossiya, Isroil va Turkiya — xalqaro huquqni kuchlilar huquqi va milliy manfaatlar bilan almashtirayotganini ko‘rsatmoqda. Ammo G‘arbning reaksiyasi vaziyatni yanada og‘irlashtirmoqda. Agar XJS qarori Rossiya uchun majburiy bo‘lsa, nega u Isroilga nisbatan qo‘llanilmaydi? Bunday ikkiyuzlamachilik G‘arbga bo‘lgan ishonchni zaiflashtirib, Global Janub davlatlarining noroziligini kuchaytiradi.
Ukraina va dunyo uchun oqibatlar
Xalqaro huquqning yemirilishi Ukrainaga jiddiy tahdid soladi, chunki uning pozitsiyasi aynan shu huquqning mutlaqligiga tayanib keladi. Agar Yaqin Sharqda “bufer zonalar” va vaqtinchalik nazorat tan olinsa, bu xavfli pretsedent boshqa hududlarga ham yoyilishi mumkin.
Xulosa qilib aytganda, hozirgi vaqtda xalqaro huquqning taqdiri aynan Yaqin Sharqda hal bo‘lmoqda. G‘arbning ma’naviy ustunligini yo‘qotishi xalqaro normalarning qadrsizlanishiga olib keladi. Xalqaro huquq siyosiy ikkiyuzlamachilik qurboniga aylansa, bu butun dunyo tizimi uchun xavfli tartibsizliklarga olib kelishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
S.Pinxasova, mustaqil tadqiqotchi
Jahon tartiboti to‘liq dekonstruksiyani boshdan kechirmoqda va bu jarayonning asosiy voqealari Yaqin Sharqda kechyapti. Aynan shu mintaqada xalqaro huquqning inqirozi ochiq-oydin namoyon bo‘lmoqda va uning butunlay yemirilishiga tahdid solmoqda.
Rossiya
Moskva uzoq vaqtdan buyon xalqaro normalarni o‘z manfaatlariga moslab, ularni “dekonstruksiya qilish” huquqiga da’vo qilib keladi. BMT rezolyutsiyalari, xalqaro sanksiyalar va Xalqaro jinoiy sud qarorlari Rossiyaning harakatlarini qisman cheklab kelgan edi. Biroq Rossiya yolg‘iz qolganida xalqaro izolyatsiyaning og‘irligini his qilardi, bu esa uning buzilishlarini alohida keskinlashtirgan.
Isroil
Yaqin Sharqdagi vaziyat xalqaro huquqni buzish bo’yicha yangi “chempion”ni kashf etdi. Isroil XJS qarorlarini tan olmaydi, BMTning tinchlikparvar missiyalariga e’tibor bermaydi va gumanitar tashkilotlarning G‘azo sektorida faoliyat yuritishiga to‘sqinlik qiladi. G‘azodagi tinch aholi, jurnalistlar va Qizil Xoch xodimlari qurbon bo‘lishi yangi norma bo‘lib qolgan. Bundan tashqari, Isroil Hizbullohni Livanga bostirib kirish va Suriya hududida “bufer zonalar”ni kengaytirish uchun bahona sifatida ko‘radi. Isroil harakatlarining asosi xalqaro huquq bilan emas, balki sionistik “jonga-jon, ko‘zga-ko‘z” tamoyiliga borib taqaladi.
Turkiya
Turkiya prezidenti Erdo‘g‘anning bayonotlari Birinchi jahon urushi yakuni va uning natijasida o‘rnatilgan chegaralarni shubha ostiga qo‘yishga olib kelmoqda. Bu pozitsiya xalqaro huquqqa qarshi tahdid bo‘lib, boshqa davlatlarning hududiy suverenitetini qayta ko‘rib chiqish uchun xavfli pretsedent yaratadi.
Xalqaro huquqning inqirozi va ikki xil standartlar
Bu uch davlat: Rossiya, Isroil va Turkiya — xalqaro huquqni kuchlilar huquqi va milliy manfaatlar bilan almashtirayotganini ko‘rsatmoqda. Ammo G‘arbning reaksiyasi vaziyatni yanada og‘irlashtirmoqda. Agar XJS qarori Rossiya uchun majburiy bo‘lsa, nega u Isroilga nisbatan qo‘llanilmaydi? Bunday ikkiyuzlamachilik G‘arbga bo‘lgan ishonchni zaiflashtirib, Global Janub davlatlarining noroziligini kuchaytiradi.
Ukraina va dunyo uchun oqibatlar
Xalqaro huquqning yemirilishi Ukrainaga jiddiy tahdid soladi, chunki uning pozitsiyasi aynan shu huquqning mutlaqligiga tayanib keladi. Agar Yaqin Sharqda “bufer zonalar” va vaqtinchalik nazorat tan olinsa, bu xavfli pretsedent boshqa hududlarga ham yoyilishi mumkin.
Xulosa qilib aytganda, hozirgi vaqtda xalqaro huquqning taqdiri aynan Yaqin Sharqda hal bo‘lmoqda. G‘arbning ma’naviy ustunligini yo‘qotishi xalqaro normalarning qadrsizlanishiga olib keladi. Xalqaro huquq siyosiy ikkiyuzlamachilik qurboniga aylansa, bu butun dunyo tizimi uchun xavfli tartibsizliklarga olib kelishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia