Ekspert: Markaziy Osiyodagi alohida davlatlarning Turkiy Davlatlar Tashkiloti bilan hamkorlikdagi maqsadlari noto‘g‘ri tushunilishi Buyuk Turon haqidagi rivoyatlarni yuzaga keltirmoqda - davomi
TDT rolini yaxshiroq tushuntirishga qaratilgan tavsiyalar:
1. Ekspert platformalarini faollashtirish
TDT maqsadlari va vazifalarini tushuntirish maqsadida ekspertlar darajasida muntazam uchrashuvlar o‘tkazib turish kerak (masalan, “Chatham House” formatida). Ushbu tadbirlarga Rossiya, Xitoy va Eronning hukumatga yaqin bo‘lgan tuzilmalari vakillarini, shuningdek, mustaqil tahlilchilarni taklif qilish lozim. Bu tushunmovchiliklarni bartaraf etib, TDTning roli haqida real tasavvur shakllantirishga yordam beradi.
2. Rossiya, Xitoy va Eron bilan o‘zaro aloqalarni kuchaytirish
Bu davlatlar uchun turkiy dunyo yangilik emas. Ular TDT faoliyatini muhokama qilishni yanada faol boshlashlari kerak. Asosiysi turli qarashlarga ega tahlilchilarni taklif etib, faqat bir tomonlama qarashlarga ega ekspertlar bilan chegaralanmasliklari lozim. Ayni paytda ba’zi Rossiya axborot platformalari Markaziy Osiyoda go‘yoki “panturkizm”, Xitoy kreditlariga “ov” yoki AQShning biologik laboratoriyalarini ochishga bo‘lgan qiziqish haqida noto‘g‘ri tasavvurlar yaratmoqda.
Bunday stereotiplar mustaqil yoki xorijiy ekspertlar bilan muloqot va fikr almashishning yetishmasligi fonida shakllanmoqda. Mintaqani yaxshi tushunish uchun ekspertlar muhokamasida ishtirokchilar doirasini kengaytirish zarur: Markaziy Osiyo davlatlari mutaxassislari va mustaqil tahlilchilar jalb qilinishi zarur.
3. Markaziy Osiyo davlatlarining o‘z ichki koordinatsiyasini yaxshilash
Qozog‘iston, Qirg‘iziston va O‘zbekiston yetakchilarining chiqishlarida TDTga nisbatan pozitsiyalarda aniq muvofiqlik har doim ham kuzatilmaydi. Masalan, Shimoliy Kiprning Markaziy Osiyo hududida o‘tkazilgan tadbirlarda ishtiroki qarama-qarshi signallarni yuzaga keltiradi. Tashkilot doirasidagi har bir uchrashuvdan oldin, mintaqa davlatlari yagona yondashuvlarni va inqirozli ssenariylarni ishlab chiqishlari lozim, shunda TDT qarorlari mintaqadagi asosiy o‘yinchilarda salbiy munosabat uyg‘otmaydi.
Ko‘p vektorlilik muammosi shundaki, hamma hamkorlar ham o‘z pozitsiyalarini e’lon qilgan davlatlarning uzoq muddatli ishonchliligiga aminmas. Kommunikatsiya strategiyasini optimallashtirish va ramziy qadamlarda kelishuvlarga erishish ortiqcha tushunmovchiliklardan qochishga imkon beradi.
Xulosa
Turkiy Davlatlar Tashkiloti Markaziy Osiyo iqtisodiyotlarining raqobatbardoshligini oshirish, transport va savdo aloqalarini rivojlantirish va mintaqaviy hamkorlikni mustahkamlash uchun muhimdir. Biroq uning atrofida hali ham noto‘g‘ri ma’lumot va tushuntirish ishlarining yetishmasligi sababli afsona va stereotiplar mavjud.
P.S.: Ushbu matnda “Markaziy Osiyo” deganda Qozog‘iston, Qirg‘iziston va O‘zbekiston nazarda tutiladi.
Strategic Focus: Central Asia
TDT rolini yaxshiroq tushuntirishga qaratilgan tavsiyalar:
1. Ekspert platformalarini faollashtirish
TDT maqsadlari va vazifalarini tushuntirish maqsadida ekspertlar darajasida muntazam uchrashuvlar o‘tkazib turish kerak (masalan, “Chatham House” formatida). Ushbu tadbirlarga Rossiya, Xitoy va Eronning hukumatga yaqin bo‘lgan tuzilmalari vakillarini, shuningdek, mustaqil tahlilchilarni taklif qilish lozim. Bu tushunmovchiliklarni bartaraf etib, TDTning roli haqida real tasavvur shakllantirishga yordam beradi.
2. Rossiya, Xitoy va Eron bilan o‘zaro aloqalarni kuchaytirish
Bu davlatlar uchun turkiy dunyo yangilik emas. Ular TDT faoliyatini muhokama qilishni yanada faol boshlashlari kerak. Asosiysi turli qarashlarga ega tahlilchilarni taklif etib, faqat bir tomonlama qarashlarga ega ekspertlar bilan chegaralanmasliklari lozim. Ayni paytda ba’zi Rossiya axborot platformalari Markaziy Osiyoda go‘yoki “panturkizm”, Xitoy kreditlariga “ov” yoki AQShning biologik laboratoriyalarini ochishga bo‘lgan qiziqish haqida noto‘g‘ri tasavvurlar yaratmoqda.
Bunday stereotiplar mustaqil yoki xorijiy ekspertlar bilan muloqot va fikr almashishning yetishmasligi fonida shakllanmoqda. Mintaqani yaxshi tushunish uchun ekspertlar muhokamasida ishtirokchilar doirasini kengaytirish zarur: Markaziy Osiyo davlatlari mutaxassislari va mustaqil tahlilchilar jalb qilinishi zarur.
3. Markaziy Osiyo davlatlarining o‘z ichki koordinatsiyasini yaxshilash
Qozog‘iston, Qirg‘iziston va O‘zbekiston yetakchilarining chiqishlarida TDTga nisbatan pozitsiyalarda aniq muvofiqlik har doim ham kuzatilmaydi. Masalan, Shimoliy Kiprning Markaziy Osiyo hududida o‘tkazilgan tadbirlarda ishtiroki qarama-qarshi signallarni yuzaga keltiradi. Tashkilot doirasidagi har bir uchrashuvdan oldin, mintaqa davlatlari yagona yondashuvlarni va inqirozli ssenariylarni ishlab chiqishlari lozim, shunda TDT qarorlari mintaqadagi asosiy o‘yinchilarda salbiy munosabat uyg‘otmaydi.
Ko‘p vektorlilik muammosi shundaki, hamma hamkorlar ham o‘z pozitsiyalarini e’lon qilgan davlatlarning uzoq muddatli ishonchliligiga aminmas. Kommunikatsiya strategiyasini optimallashtirish va ramziy qadamlarda kelishuvlarga erishish ortiqcha tushunmovchiliklardan qochishga imkon beradi.
Xulosa
Turkiy Davlatlar Tashkiloti Markaziy Osiyo iqtisodiyotlarining raqobatbardoshligini oshirish, transport va savdo aloqalarini rivojlantirish va mintaqaviy hamkorlikni mustahkamlash uchun muhimdir. Biroq uning atrofida hali ham noto‘g‘ri ma’lumot va tushuntirish ishlarining yetishmasligi sababli afsona va stereotiplar mavjud.
P.S.: Ushbu matnda “Markaziy Osiyo” deganda Qozog‘iston, Qirg‘iziston va O‘zbekiston nazarda tutiladi.
Strategic Focus: Central Asia