Halisa (halim) Buxoroda katta bayramlar, ayniqsa Navro'zda, xudoyilarda pishirladigan eng ommabop taom hisoblanadi. Ha, palovdan ham ommabop. Buni bir qancha sabablari bor. Birinchidan, unga solinadigan masalliqlar soni kam: butun qo'y, bug'doy yormasi va suv. Ziravorlar qo'shilishi mumkin. Ikkinchidan, to'yimli ovqat bo'lgani uchun ko'pchilikni to'ydirish uchun eng ideal taom. Uchinchidan, masalliqlar soni kamligi uning tan narxini pasaytiradi va shuning uchun katta jamoa uchun kamxarj hisoblanadi.

Halisa arab taomi bo'lib, u haqdagi ilk yozma manbalar X asrga oid. Arab tilida "Haris" deyiladi. Buxoroda arabchadan kirgan shakl o'zgarishga uchrab o'zlashgan. Ozarbayjonda harisa, kurdlarda heliseh deb nomalanadi. O'zbekistonning boshqa hududlarida halim deyiladi. Hindistonning Haydarabad shahriga kirib borgandan keyin haris halimga aylandi. Shu shakl keyinchalik bizga kirib kelgan bo'lishi mumkin.

Eron yahudiylar, katta ehtimol bilan Buxoro yahudiylari ham shabbat bayramida halisa iste'mol qilgan. Avvalari, tasavvuf shayxlarining maqbaralarida halisa tayyorlab xalqqa tarqatish urf bo'lgan. Ayniqsa, Turkiston shahridagi Ahmad Yassaviy maqbarasida "halim oshi" tarqatilgani vaqfnoma va manbalarda yozib qoldirilgan.

Halisani ertalab suzish uchun bir kun oldindan harakatni boshlash kerak. Tunda damlab qo'yish uchun 6-7 soat kavlab pishiriladi. Suratda Buxoroda halisa pishirish jarayoni.

@ostonovminbari