❗️DIAREYA TURLARI
1. Sekretor diareya
Mexanizm: Ichak shilliq qavati orqali ortiqcha natriy va suv sekretsiyasi oshishi. Bu holatda suv va elektrolitlar ichakka ajraladi, ammo qayta so‘rilmaydi.
Sabablari:
✅ Vabo vibrioni (Cholera), E. coli enterotoksinlari
✅ Gipertireoz (gormonlar ta’siri)
✅ Laksativlar (masalan, ricin moyi)
Belgilar:
🔹 Juda suyuq, suvli najas
🔹 Ko‘pincha og‘riqsiz
🔹 Suvsizlanish xavfi yuqori
2. Osmotik diareya
Mexanizm: Ichakda osmotik bosimning oshishi natijasida suvni ichakka tortilishi. Ichak suyuqlikni qayta so‘ra olmaydi, bu esa suyuq najas ajralishiga olib keladi.
Sabablari:
✅ Laktaza yetishmovchiligi (laktoza intoleransi)
✅ Xun tolasi (fiber) yoki sun’iy shirinliklar (sorbitol, mannitol)
✅ Oshqozon-ichak kasalliklari (seliak kasalligi, pankreatit)
Belgilar:
🔹 Suyuq, ko‘p hajmli najas
🔹 Ochlik yoki ovqat iste’mol qilishdan keyin yomonlashadi
🔹 Ovqatlanish tartibini o‘zgartirish bilan yaxshilanadi
3. Eksudativ diareya
Mexanizm: Ichak shilliq qavatining yallig‘lanishi yoki shikastlanishi natijasida qon, yiring va oqsil ajralishi. Bu ichak devorining o‘tkazuvchanligini oshiradi.
Sabablari:
✅ Ichak infektsiyalari (Shigella – dizenteriya, Salmonella, Crohn kasalligi)
✅ Yallig‘lanish kasalliklari (ulьseroz kolit)
✅ O‘simtalar (kolorektal saraton)
Belgilar:
🔹 Qon yoki yiringli najas
🔹 Qorin og‘rig‘i va isitma
🔹 Umumiy holsizlik
4. Giperkinezik (motorik) diareya
Mexanizm: Ichak peristaltikasining ortishi natijasida oziq-ovqat ichakda yetarlicha so‘rilmaydi va tezda chiqarib yuboriladi.
Sabablari:
✅ Stress, vegetativ disfunktsiya
✅ Gipertireoz
✅ IBS (Irritabl ichak sindromi)
Belgilar:
🔹 Tez-tez najas chiqarish
🔹 Suvsizlanish kamroq bo‘ladi
🔹 Stress yoki hayajon bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin
©HealthHorizonn
━━━━━━━━━━━━━━
FOYDALI TIBBIY BLOG:
✅ @KASALLIKLAR_UZ
1. Sekretor diareya
Mexanizm: Ichak shilliq qavati orqali ortiqcha natriy va suv sekretsiyasi oshishi. Bu holatda suv va elektrolitlar ichakka ajraladi, ammo qayta so‘rilmaydi.
Sabablari:
✅ Vabo vibrioni (Cholera), E. coli enterotoksinlari
✅ Gipertireoz (gormonlar ta’siri)
✅ Laksativlar (masalan, ricin moyi)
Belgilar:
🔹 Juda suyuq, suvli najas
🔹 Ko‘pincha og‘riqsiz
🔹 Suvsizlanish xavfi yuqori
2. Osmotik diareya
Mexanizm: Ichakda osmotik bosimning oshishi natijasida suvni ichakka tortilishi. Ichak suyuqlikni qayta so‘ra olmaydi, bu esa suyuq najas ajralishiga olib keladi.
Sabablari:
✅ Laktaza yetishmovchiligi (laktoza intoleransi)
✅ Xun tolasi (fiber) yoki sun’iy shirinliklar (sorbitol, mannitol)
✅ Oshqozon-ichak kasalliklari (seliak kasalligi, pankreatit)
Belgilar:
🔹 Suyuq, ko‘p hajmli najas
🔹 Ochlik yoki ovqat iste’mol qilishdan keyin yomonlashadi
🔹 Ovqatlanish tartibini o‘zgartirish bilan yaxshilanadi
3. Eksudativ diareya
Mexanizm: Ichak shilliq qavatining yallig‘lanishi yoki shikastlanishi natijasida qon, yiring va oqsil ajralishi. Bu ichak devorining o‘tkazuvchanligini oshiradi.
Sabablari:
✅ Ichak infektsiyalari (Shigella – dizenteriya, Salmonella, Crohn kasalligi)
✅ Yallig‘lanish kasalliklari (ulьseroz kolit)
✅ O‘simtalar (kolorektal saraton)
Belgilar:
🔹 Qon yoki yiringli najas
🔹 Qorin og‘rig‘i va isitma
🔹 Umumiy holsizlik
4. Giperkinezik (motorik) diareya
Mexanizm: Ichak peristaltikasining ortishi natijasida oziq-ovqat ichakda yetarlicha so‘rilmaydi va tezda chiqarib yuboriladi.
Sabablari:
✅ Stress, vegetativ disfunktsiya
✅ Gipertireoz
✅ IBS (Irritabl ichak sindromi)
Belgilar:
🔹 Tez-tez najas chiqarish
🔹 Suvsizlanish kamroq bo‘ladi
🔹 Stress yoki hayajon bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin
©HealthHorizonn
━━━━━━━━━━━━━━
FOYDALI TIBBIY BLOG:
✅ @KASALLIKLAR_UZ