Кизчаси келиб, сочларидан силаб, буйнига осилганда-гина узига келди.
- Аяжон, нимага йиглади-из? - бегубор кузларини онасининг йигидан кизарган кузларига тикди Мадина.
- Йиглаганим йук, кизим,-болани багри-га босиб баттар уксиб-уксиб йиглади Гулширин. Бор дардини хеч нарсадан бехабар мана шу гудак олаётгандек булди. Кизининг иссик багридан куч ол-
гандек эди.
- Кизим, бор, акангни чакириб кел.
Кизи чикиб кетгач, урнидан туриб, узи-нинг, болаларининг кийимларини йиги-штира бошлади. Энди бу уйда кола ол-майди. Умидлари, ишончига болта ури-лган бу хонадон энди Гулширинга ёт.
- Нима дейсиз, ая? - Сарваржон эшик-дан муралади. Кечаги жанжалдан юра-ги безиллаб колган бола ичкарига ки-ришни истамади.
- Кел, углим, кийимларингни алмаштир. Бу ердан кетамиз.
- Каерга? - кунгли ниманидир сезган-дек кузларини жавдиратди Сарвар.
- Бобонгникига кетамиз.
- Мен бормайман, - эшик ортига яшири-нди Сарвар. - Кичик ойи мени ёмон ку-ради.
- Нега ундай дейсан, болам? - Гулширин углининг ёнига бориб, уни багрига бос-ди. - Кичик ойинг туполон килсанг ури-шади-да.
- Барибир, боргим келмаяпти, тихирлик килди Сарвар. - Сиз Мади билан бирга бориб келинг.
- Углим, гап кайтарма. Бул, айтганимни бажар! - Гулширин кизиша бошлади. Ха, угай онаси Мавлуда ота уйига боргани-да болаларини ёктирмаслигини куп се-
зган Гулширин бунга эътибор бермасди
Мавлуда узидан бошка хеч кимни яхши курмайди.
Болаларини кийинтираётганида таш-карида овсини билан кайнонасининг гап-сузлари эшитилди:
- Ойижон, ишга кечикяпман, Севинчни олиб коласизми? - атайлаб баланд ово-зда гапирарди Ирода.
- Кийимларини тайёрлаб, олдимга утир-гизиб кетинг. Овсинингизни буйнидаги шайтон тушса, чикиб, болани овкатлан-тиради.
Ирода кикирлаб кулди: "Шайтон улгур тезрок туша колсин энди. Булмаса, ик-ки хаёлим сиз билан Севинчда булади".
"Инсрфсиз! - Ироданинг сузларидан кунгли огриди Гулшириннинг. - Хамма нарсани кура туриб бир марта кириб, хол сурашга ярамади. Унинг боласига карайдиган текин энагаман. Бирор марта овсиним билан бир огиз гапла-шай, демайди". Бу уйлар Гулшириннинг кетишга иштиёкини янаям кучайтирди.
Бир оздан сунг узининг ва болаларини-нг кийимлари солинган иккита елимха-лта кутариб олган Гулширин болалари-ни етаклаб чикиб келди. Келинининг тезрок чикиб, рузгорга уйнаб кетишини кутиб утирган Холида хола уларни ку-риб бир зум хайрон тикилди.
- Ха, йул булсин? - суради кайнона ки-ноя билан.
- Буви, биз бобомникига кетамиз. Энди бу уйда яшамаймиз, - деди Мадина бо-лаларча соддалк билан.
- Нима? - Холида хола куйнида уйнаб утирган Севинчни курпачага утиргизди. Боланинг миясини нима деб захарлади-нгиз?
- Ойи, яхши-ёмон гапирган булсам кечиринг, - узини хар канча дадил ту-тишга харакат килмасин, Гулшириннинг лаблари изгиринда колган атиргул бар-глари каби титради. - Биз кетяпмиз...- бугзига ёнгокдек бир нима тикилди.
- Хой, келин, эсингизни йигинг, - деди Холида хола. - Эрга аччик килиб, бола-ларни сарсон килманг. Эри юрган бир сизми?
- Ойи, сиз хеч нарсани билмайсиз, - хи-киллади Гулширин. Углингиз уша аёлга уйланиб олган. Никох укитишибди. Мен кетаман, углингиз уша хотинини олиб келсин. Сарваржон, синглингнинг кули-дан махкам ушла, - у дарвоза томон илдамлади.
- Хозир кетсангиз, кейин пушаймон ей-сиз. Бундай пайтда эркакка аччик кил-ган аёл икки бармогини бурнига тикиб колаверади. Ундан кура эрингизга ях-
ши гапиринг, кунглини олинг, уша куча-даги топишганидан акллирок булинг.
Гулширин жавоб бермади, болалари билан дарвозадан чикди. Холида хола огир уф тортди. Аслида унинг хавотири келинининг кетиб колганидан эмас, рузгор ташвишлари узига колишдан эди. Одамларнинг гап-сузи-чи? Энди хар учраган, эшигидан гап ундириш илинжида кирган одамга уйдан бир ка-дам чикмайдиган келинининг нега ке-тиб колганини тушунтириш учун ёлгон тукиши керак. Холида хола углида хам ёзгирди: "Бировга илакишган булсанг, шуни билдирмайгина килмайсанми? Бутун дунё билиши керакми бир ойим-тиллага илакишганингни.
- Аяжон, нимага йиглади-из? - бегубор кузларини онасининг йигидан кизарган кузларига тикди Мадина.
- Йиглаганим йук, кизим,-болани багри-га босиб баттар уксиб-уксиб йиглади Гулширин. Бор дардини хеч нарсадан бехабар мана шу гудак олаётгандек булди. Кизининг иссик багридан куч ол-
гандек эди.
- Кизим, бор, акангни чакириб кел.
Кизи чикиб кетгач, урнидан туриб, узи-нинг, болаларининг кийимларини йиги-штира бошлади. Энди бу уйда кола ол-майди. Умидлари, ишончига болта ури-лган бу хонадон энди Гулширинга ёт.
- Нима дейсиз, ая? - Сарваржон эшик-дан муралади. Кечаги жанжалдан юра-ги безиллаб колган бола ичкарига ки-ришни истамади.
- Кел, углим, кийимларингни алмаштир. Бу ердан кетамиз.
- Каерга? - кунгли ниманидир сезган-дек кузларини жавдиратди Сарвар.
- Бобонгникига кетамиз.
- Мен бормайман, - эшик ортига яшири-нди Сарвар. - Кичик ойи мени ёмон ку-ради.
- Нега ундай дейсан, болам? - Гулширин углининг ёнига бориб, уни багрига бос-ди. - Кичик ойинг туполон килсанг ури-шади-да.
- Барибир, боргим келмаяпти, тихирлик килди Сарвар. - Сиз Мади билан бирга бориб келинг.
- Углим, гап кайтарма. Бул, айтганимни бажар! - Гулширин кизиша бошлади. Ха, угай онаси Мавлуда ота уйига боргани-да болаларини ёктирмаслигини куп се-
зган Гулширин бунга эътибор бермасди
Мавлуда узидан бошка хеч кимни яхши курмайди.
Болаларини кийинтираётганида таш-карида овсини билан кайнонасининг гап-сузлари эшитилди:
- Ойижон, ишга кечикяпман, Севинчни олиб коласизми? - атайлаб баланд ово-зда гапирарди Ирода.
- Кийимларини тайёрлаб, олдимга утир-гизиб кетинг. Овсинингизни буйнидаги шайтон тушса, чикиб, болани овкатлан-тиради.
Ирода кикирлаб кулди: "Шайтон улгур тезрок туша колсин энди. Булмаса, ик-ки хаёлим сиз билан Севинчда булади".
"Инсрфсиз! - Ироданинг сузларидан кунгли огриди Гулшириннинг. - Хамма нарсани кура туриб бир марта кириб, хол сурашга ярамади. Унинг боласига карайдиган текин энагаман. Бирор марта овсиним билан бир огиз гапла-шай, демайди". Бу уйлар Гулшириннинг кетишга иштиёкини янаям кучайтирди.
Бир оздан сунг узининг ва болаларини-нг кийимлари солинган иккита елимха-лта кутариб олган Гулширин болалари-ни етаклаб чикиб келди. Келинининг тезрок чикиб, рузгорга уйнаб кетишини кутиб утирган Холида хола уларни ку-риб бир зум хайрон тикилди.
- Ха, йул булсин? - суради кайнона ки-ноя билан.
- Буви, биз бобомникига кетамиз. Энди бу уйда яшамаймиз, - деди Мадина бо-лаларча соддалк билан.
- Нима? - Холида хола куйнида уйнаб утирган Севинчни курпачага утиргизди. Боланинг миясини нима деб захарлади-нгиз?
- Ойи, яхши-ёмон гапирган булсам кечиринг, - узини хар канча дадил ту-тишга харакат килмасин, Гулшириннинг лаблари изгиринда колган атиргул бар-глари каби титради. - Биз кетяпмиз...- бугзига ёнгокдек бир нима тикилди.
- Хой, келин, эсингизни йигинг, - деди Холида хола. - Эрга аччик килиб, бола-ларни сарсон килманг. Эри юрган бир сизми?
- Ойи, сиз хеч нарсани билмайсиз, - хи-киллади Гулширин. Углингиз уша аёлга уйланиб олган. Никох укитишибди. Мен кетаман, углингиз уша хотинини олиб келсин. Сарваржон, синглингнинг кули-дан махкам ушла, - у дарвоза томон илдамлади.
- Хозир кетсангиз, кейин пушаймон ей-сиз. Бундай пайтда эркакка аччик кил-ган аёл икки бармогини бурнига тикиб колаверади. Ундан кура эрингизга ях-
ши гапиринг, кунглини олинг, уша куча-даги топишганидан акллирок булинг.
Гулширин жавоб бермади, болалари билан дарвозадан чикди. Холида хола огир уф тортди. Аслида унинг хавотири келинининг кетиб колганидан эмас, рузгор ташвишлари узига колишдан эди. Одамларнинг гап-сузи-чи? Энди хар учраган, эшигидан гап ундириш илинжида кирган одамга уйдан бир ка-дам чикмайдиган келинининг нега ке-тиб колганини тушунтириш учун ёлгон тукиши керак. Холида хола углида хам ёзгирди: "Бировга илакишган булсанг, шуни билдирмайгина килмайсанми? Бутун дунё билиши керакми бир ойим-тиллага илакишганингни.