Таълимнинг яқин келажаги билан боғлиқ 10 та асосий тенденциялар. Таълим шефлари эшитмадик деманглар.
1. Технология интеграцияси ва EdTech
Онлайн таълим платформалари, сунъий интеллект (AI) ва виртуал реаллик (VR) анъанавий таълим моделларини ўзгартирмоқда, дарс жараёни, силлабус, амалиёт, кўникма ва ҳоказо. Қанчалик бизникилар бунга тайёр?
2. Кўникмалар дипломни йўққа чиқаради.
Меҳнат бозори ўзгарган сари, қуруқ дипломга эга бўлиш эмас, балки махсус кўникмаларга эга бўлишга эътибор кучаймоқда. Кўпгина индустриялар анъанавий таълим/дипломга эга бўлишдан кўпроқ, керакли кўникмаларга эга ходимларни ёллашга тобора кўпроқ эътибор қаратмоқда. Яқинда давлат намунасидаги дипломингизни чивин ўлдириш учун ишлатасиз.
3. Ҳаёт давомида таълим олиш
Таълимнинг келажаги ҳаёт давомидаги таълимга ўзгармоқда. Технологиялар ва саноат ривожланиб борар экан, одамларнинг ўз малакаларини доимий равишда янгилаш зарурати янада муҳимроқ бўлади.Шунинг учун, бакалаврдаги баъзи йўналишларни 2 йилга туширишни таклиф этаман. Буни 2019 йилдан бери айтиб келаман.
4. Глобал таълим
MOOCs (Massive Open Online Courses) ва бошқа онлайн платформалар чет элдаги ОТМларда арзон нархлар, коррупциясиз, таниш-билишсиз энг яхши университетларда юқори сифатли таълим олиш имконини беради. 2-3 йилда бизнинг номдор ва сифатсиз давлат ОТМлари тарихга айланади.
5. Гибрид таълим моделлари
КОВИД-19 пандемияси гибрид таълим моделларини тезлаштирди –оффлайн ва онлайн таълим имконларини ошириш керак. 2019 йили КОВИД’дан олдин ўқув режасининг камида 30%ни онлайн таълимга ўтказгандим. Сиртқи таълим онлайн таълим эмас!
6. Юмшоқ кўникмалар дипломдан устун туради.
Техник кўникмалар муҳим аҳамиятга эга бўлса-да, мулоқот, танқидий фикрлаш, муаммоларни ҳал қилиш ва эмоционал интеллект каби юмшоқ кўникмаларга эътибор кучайиб бораяпти. Булар эса бизнинг эскирган таълим тизимида имтиҳон ва реферат деган бало билан ишламайди.
7. Таълимда хусусий секторнинг роли (хусусий ОТМ бунга кирмайди)
Давлат таълимни бошқаролмайди, шунинг учун хусусий компаниялар таълим келажагини шакллантиришда катта рол ўйнаши керак, масалан, стажировкалар, саноат ҳамкорликлари ва компания ҳомийлигидаги тренинглар анъанавий таълим тизимларидаги камчиликларни бартараф этиш учун муҳимдир.
8. Муқобил таълим вариантлари
Кўникмаларга асосланган таълимга талаб ортиб бораётганлиги сабабли, профи экспертларнинг курслари, сертификатлар, рақамли нишонлар(digital badge) ва бошқа ОТМдан ташқарида бўлган курслар ОТМ дипломидан устун бўлади. Шахслар университетга айланади.
9. Сунъий интеллект ва автоматлаштириш
AI таълимни шахсийлаштириш ва ўқитувчиларга талабалар эҳтиёжларини яхшироқ тушунишга ёрдам бериш потенциалига эга бўлса-да, у меҳнат бозорларини ҳам қайта шакллантиради. Таълим тизимлари талабаларга AI ва автоматлаштиришга катта таянадиган ишчи кучига тайёргарлик кўришга ёрдам бериш учун ривожланиши керак.Биздаги таълим шефлари ва ректорлар бу масаланинг қаерида турган экан?
10. Маълумотларга асосланган (data-driven) таълим
Таълим муассасалари ва EdTech компаниялари талабалар прогрессини кузатиш, таълимдаги камчиликларни аниқлаш ва таълим тажрибасини индивидуал эҳтиёжларга мослаштириш учун катта маълумотлар ва таҳлиллардан фойдаланади. Маълумотларга бўлган ишончнинг ортиб бориши, талабалар ўзларининг ютуқлари, кучли ва заиф томонларига жавоб берадиган мослашувчан ўқув воситаларига реал вақт режимида кўпроқ фидбэкларга мослаштирилган таълимга эга бўлишади.
1. Технология интеграцияси ва EdTech
Онлайн таълим платформалари, сунъий интеллект (AI) ва виртуал реаллик (VR) анъанавий таълим моделларини ўзгартирмоқда, дарс жараёни, силлабус, амалиёт, кўникма ва ҳоказо. Қанчалик бизникилар бунга тайёр?
2. Кўникмалар дипломни йўққа чиқаради.
Меҳнат бозори ўзгарган сари, қуруқ дипломга эга бўлиш эмас, балки махсус кўникмаларга эга бўлишга эътибор кучаймоқда. Кўпгина индустриялар анъанавий таълим/дипломга эга бўлишдан кўпроқ, керакли кўникмаларга эга ходимларни ёллашга тобора кўпроқ эътибор қаратмоқда. Яқинда давлат намунасидаги дипломингизни чивин ўлдириш учун ишлатасиз.
3. Ҳаёт давомида таълим олиш
Таълимнинг келажаги ҳаёт давомидаги таълимга ўзгармоқда. Технологиялар ва саноат ривожланиб борар экан, одамларнинг ўз малакаларини доимий равишда янгилаш зарурати янада муҳимроқ бўлади.Шунинг учун, бакалаврдаги баъзи йўналишларни 2 йилга туширишни таклиф этаман. Буни 2019 йилдан бери айтиб келаман.
4. Глобал таълим
MOOCs (Massive Open Online Courses) ва бошқа онлайн платформалар чет элдаги ОТМларда арзон нархлар, коррупциясиз, таниш-билишсиз энг яхши университетларда юқори сифатли таълим олиш имконини беради. 2-3 йилда бизнинг номдор ва сифатсиз давлат ОТМлари тарихга айланади.
5. Гибрид таълим моделлари
КОВИД-19 пандемияси гибрид таълим моделларини тезлаштирди –оффлайн ва онлайн таълим имконларини ошириш керак. 2019 йили КОВИД’дан олдин ўқув режасининг камида 30%ни онлайн таълимга ўтказгандим. Сиртқи таълим онлайн таълим эмас!
6. Юмшоқ кўникмалар дипломдан устун туради.
Техник кўникмалар муҳим аҳамиятга эга бўлса-да, мулоқот, танқидий фикрлаш, муаммоларни ҳал қилиш ва эмоционал интеллект каби юмшоқ кўникмаларга эътибор кучайиб бораяпти. Булар эса бизнинг эскирган таълим тизимида имтиҳон ва реферат деган бало билан ишламайди.
7. Таълимда хусусий секторнинг роли (хусусий ОТМ бунга кирмайди)
Давлат таълимни бошқаролмайди, шунинг учун хусусий компаниялар таълим келажагини шакллантиришда катта рол ўйнаши керак, масалан, стажировкалар, саноат ҳамкорликлари ва компания ҳомийлигидаги тренинглар анъанавий таълим тизимларидаги камчиликларни бартараф этиш учун муҳимдир.
8. Муқобил таълим вариантлари
Кўникмаларга асосланган таълимга талаб ортиб бораётганлиги сабабли, профи экспертларнинг курслари, сертификатлар, рақамли нишонлар(digital badge) ва бошқа ОТМдан ташқарида бўлган курслар ОТМ дипломидан устун бўлади. Шахслар университетга айланади.
9. Сунъий интеллект ва автоматлаштириш
AI таълимни шахсийлаштириш ва ўқитувчиларга талабалар эҳтиёжларини яхшироқ тушунишга ёрдам бериш потенциалига эга бўлса-да, у меҳнат бозорларини ҳам қайта шакллантиради. Таълим тизимлари талабаларга AI ва автоматлаштиришга катта таянадиган ишчи кучига тайёргарлик кўришга ёрдам бериш учун ривожланиши керак.Биздаги таълим шефлари ва ректорлар бу масаланинг қаерида турган экан?
10. Маълумотларга асосланган (data-driven) таълим
Таълим муассасалари ва EdTech компаниялари талабалар прогрессини кузатиш, таълимдаги камчиликларни аниқлаш ва таълим тажрибасини индивидуал эҳтиёжларга мослаштириш учун катта маълумотлар ва таҳлиллардан фойдаланади. Маълумотларга бўлган ишончнинг ортиб бориши, талабалар ўзларининг ютуқлари, кучли ва заиф томонларига жавоб берадиган мослашувчан ўқув воситаларига реал вақт режимида кўпроқ фидбэкларга мослаштирилган таълимга эга бўлишади.