Ismoil Diyorov kundaligi

Kamon va o'q


O'q uzoqqa uchishi uchun ip tarang tortilib kamon ko'proq egiladi.
Inson ham kattaroq maqsadlarni ko'zlasa ko'proq mehnat qilib kamondek "egilishi" kerak ya'ni o'z o'zini tergashi va nafsi ustidan g'olib chiqib hoy-u havaslardan kechishi kerak. Aks holda hoy-u havas ilinjida shunchaki umri o'tib ketganini bilmay qoladi.
Abituriyentik paytlarim kitobimning jildiga pastda keltirilgan misralarni yozib qo'ygan edim va har doim ilm egallash yo'lida nimalardandir voz kechganimda, ushbu misralarga qarab o'zim uchun qaytadan energiya olgandek bo'lar edim.
Mana usha misralar


Dilshodman gar rangi somondirman men,
Kim aytdi egildim, tamomdirman men,
Tarang tortilgan o'q bor ko'ksimda,
Egilgan esam gar kamondirman men.

Hali unchalik ham uzoqqa bormagandirmiz biroq ushbu jumlalar naqadar haqiqatligini endi to'liq anglab yetkanman desam mubolag'a bo'lmaydi. Zero bugun ilm biz uchun har narsadan ko'ra ko'proq muhim bo'lib qolganini ko'rib turipmiz.

Bizga Qo'shiling 👇👇👇

@ismoilustoz

Essiz essiz bolalikni qoldirib ortda,
Umr o'tmoqdadir daryo misoli,
Qoldirib- qildirmay iz bu hayotda,
Umr o'tmoqdadir umr o'tmoqda.


@ismoilustoz

Синфдошлар тазйиқи — буллинг ҳақида замонавий педагоглар нималарни билиши зарур?

Буллинг (инглизча bully – безори, уришқоқ, қўрс), яъни таълим даргоҳида болага мунтазам ўтказиб келинадиган босим, тегажонлик аллақачон бутун дунё педагогик жамоатчилигининг катта муаммосига айланган.

Буллинг 4 та аломатга эга бўлади:

1) бу тажовузкор ҳаракат;
2) бу мунтазам амалга ошириладиган ҳаракат;
3) бу таъсир қудрати нотенг одамлар ўртасидаги муносабатларга хос ҳаракат;
4) бу атайин қилинадиган ҳаракат.

Буллингни ўрганишда дунёдаги етакчи олим норвегиялик Дан Ольвиус бўйича, буллингни асосан ушбу хусусиятларга эга ўқувчилар амалга оширади:

1) ҳукмронлик қилиш, бошқаларни бўйсундириш орқали ўз мақсадларига эришиш эҳтиёжи кучли;
2) жиззаки ва тез жаҳл қилишга мойил;
3) кўпинча катталар, жумладан, ота-она ва ўқитувчиларга намойишкорона агрессивлик намоён этувчи;
4) зиён етказган одамларига ачиниш ҳис этмайдиган.

Мактабда синфдошлар тазйиқи одатда 3 хил шаклда намоён бўлади:

1)жисмоний таъқиб (туртиш, уриш ва ҳ.);
2)вербал таъсир (масхаралаш, таҳқирлаш ва ҳ.);
3)изоляция қилиш (гуруҳдан четлаштириш, гуруҳий муносабатларга қўшмаслик ва ҳ.).

Буллинг содир бўлишининг айрим қонуниятлари борки, буларни ҳар бир устоз билиши айни муддао бўлади:

а) ўқувчилар жамоасида авторитет қозона олган устозлар синфларида буллинг кўрсаткичлари паст бўлади;

б) буллинг одатда ўқув йили бошида, яъни ўқувчилар гуруҳдаги ўз ўрни учун фаол курашга киришган пайтда юқори даражага етади;

в) кам таъминланган оилаларнинг фарзандлари бошқа болалардан кўра уч баробар кўпроқ буллинга учрайди.

Д.Ольвеуснинг тадқиқотларидан маълум бўлишича, ўқитувчи ўқувчилар билан муносабатда қуйидаги оддий тўрт тамойилга амал қилса, буллинг кўрсаткичлари 30-50% пасаяди:

1)ўқувчилар гуруҳи ҳаётига самимий ижобий қизиқишни намоён этиш;

2)ноўрин хатти-ҳаракатлар учун қатъи чегараларни ва чекловларни белгилаш;

3)ўрнатилган меъёрларни бузганлик учун жисмоний жазо ёки айбситиб уришиш усулидан фойдаланиб эмас, муайян санкциялар бериш орқали муносабат билдириш;

4)ўқувчилар учун авторитет ва ижтимоий роль модели сифатида намоён бўлиш.

Асосийси, педагог буллингни шунчаки болалик шўхлиги деб тушунмаслиги, бунга ниҳоятда жиддий эътибор қаратиши муҳим. Буллингга қўл урганлар ва уларнинг ота-онасига бундай қилмишлар жазосиз қолмаслигини англатиш керак.

Синф раҳбари буллинг мавзусига бағишланган тарбиявий соат ўтказиши, “Одамлар нега бир-бирини ҳақоратлайди?”, “Бировни масхаралашга бизни нима ундайди?” каби иншолар ёзиш, давра суҳбатларини ўтказиш орқали болаларни ушбу муаммо ҳақида ўйлантириб қўйиши фойдадан ҳоли эмас.

Муаммо ҳақида ота-оналар, маъмурият, ходимлар, ўқувчиларни хабардор қилиш мақсадга мувофиқдир. Мутахассислар муаммо билан шуғулланадиган умумий мактаб қўмитаси тузишни таклиф этадилар.

Ўқитувчи ўқувчилар билан буллингга қарши қоидаларни ишлаб чиқиши ва қабул қилиши тавсия этилади.

Шунингдек, буллинг қурбони учун ўзини ҳимоя қилишга қодир юқори синф етакчи ўқувчиларидан бирини масъул этиб тайёрлаш амалиёти ҳам яхши натижа бериши кузатилади.

Буллинг қандай сабаб билан вужудга келмасин, ўқитувчи “зўравон” билан ҳам, “қурбон” билан ҳам жиддий ишлашга доим тайёр туриши керак.

Ахир донишмандлар таъкидлаган ҳақиқат – инсон тақдири кимнинг оиласида туғилгани ва ким билан оила қурганидан ташқари яна кимнинг қўлида ўқиганига боғлиқ бўлишини унутмаслик керак.

Устоз кундалиги жамоаси (психол. ф. д. П.С. Эргашев илмий таҳрири остида)

“YAXSHI KUNLAR KELISHINI KUTMANG”

Suqrot faqat 70 yoshida musiqa asboblarini chalishni oʻrgangan va musiqachilikni mukammal darajada egallagan.

Rim senatori Mark Kanton 80 yoshida yunon tilini oʻrgangan.

Mikelandjelo 80 yoshida eng asosiy asarlarini yaratgan.
Gyote 80 yoshida oʻzining buyuk asari “Faust”ni yozib tamomlalagan.

Nemis tarixchisi Leopold Ranke oʻzining “Jahon tarixi” asarini 91 yoshida yozib tugatgan.

Isaak Nyuton 85 yoshida ham qizgʻin va tinimsiz faoliyat olib borgan.

Buyuk yozuvchi Lev Tolstoy 82 yoshida chalgʻi bilan  pichan oʻrishda yosh yigitlardan oʻzib ketgan.

Kompozitor Igor Stravinskiy 88 yoshida goʻzal musiqiy asarlar yaratgan.

Fransuz yozuvchisi Viktor Gyugo 83 yoshigacha tinimsiz ishlagan.

Qadimgi yunon dramaturgi Sofokl 90 yoshida ham asarlar yozgan.

Bernard Shou 94 yoshida ham mehnat faoliyatini davom ettirgan.

Darvoqe yaqinda amerikalik va yevropalik bir guruh olimlar sensatsion kashfiyotlarini eʼlon qilishdi: inson miyasi  fanda avval taʼkidlanganidek 25-30 yoshgacha emas, 50 yoshgacha rivojlanib  borar ekan.Bundan tashqari inson faol fikrlashni davom ettirsa miya hech qachon qarimas ekan.

Qissadan hissa shuki – “qarish” degan kasallik mavjud emas, faqat inson oʻz miyasini psixologik jihatdan notoʻgʻri yoʻnaltiradi xolos.
Hayotimizdagi eng katta toʻsiqlar bizning ichimizda. Ularni darhol olib tashlashimiz zarur. Bizning ruhimiz va ichki imkoniyatlarimiz yosh tanlamaydi. Toki tirik ekanmiz bir pogʻona yuqoriga koʻtarilishga, navbatdagi marrani egallashga, maʼnan yuksalishga imkoniyatimiz bor. Yaxshi vaqtlar keladi deb xomtama boʻlib yurmang. Yaxshi damlarning nomi – “Hozir”, “Bugun” deb ataladi!

Rus tilidan Jaloliddin Safoyev  tarjimasi

@ismoilustoz

✅ Hech kimni yomon ko'rishga vaqtim yo'q, yaxshi ko'raman yoki umuman qiziqmayman.

✅ To‘g‘risini gapirishdan qo‘rqmang!
Yo‘qotganingiz eng ko‘pi bilan noto‘g‘ri insonlar bo‘lishadi.

✅Biz oʻqimadik sen oʻqigin bolam...
Menimcha shuni oʻzi yetar.

✅ "Orzularingiz uchun kurashish – hayotning eng chiroyli ma'nosidir."

Ustozdan abadiy ibrat

Bir kuni ustozning ilm majlisida oʻtirgandik. Ustoz bizga fiqhdan dars 
beryotgandi. Imomi Aʼzam hazratlarining oʻrnak boʻlarli odatlari koʻp edi, ammo 
bir odati bor ediki, bizni doim lol qilardi. Ustoz oʻzi savol berib, har 
birimizdan javob eshitar va oxirida oʻz javobini berardi. Oʻsha kuni ham bir 
savol berdi.
-Aytinglarchi, qaynab turgan shoʻrvaga qush tushib ketdi. Endi shoʻrvaning 
masalsi nima boʻladi? Biz birin – ketin javob bera boshladik.
-Shoʻrva halol boʻladi.
-Qaynagan suvda hamma narsa pishib ketadi va haloldir.
-Egasi bilmagani uchun halol boʻladi. Navbat Abdullohga keldi.
-Ustoz qushni olib tashlab shoʻrvani ichsa boʻladi. Chunki qush halollab 
soʻyilmagan. Ustoz kuib turdida, oʻzlari javob berdi.
-Shoʻrvaga tushgan qush tozalanmagan va halollab soʻyilmaganidan
najosatdir. Najosat tushgan shoʻrvani ichib boʻlmaydi, haromdir. Shoʻrvaning 
hammasi toʻkib tashlanadi. Biz umrimizning oxirigacha ustozning oldidan 
ketolmasligimizni, ilmlar dengizidan baxramand boʻlib turishimiz 
lozimligini yana bir bor angladik. Bir vaqt bir kishi shoshib darsga kirib 
keldi. Ustozdan uzr soʻrab, kelagni sababini bildirdi.
-Ustoz shomdan yoʻlga chiqqan karvoningizni qaroqchilar talabdi. 
Afsusdaman. Ustozning holati umuman oʻzgarmadi. Bir martagina 
“Alhamdulillah”, deb qoʻydi. Keyin yana dars oʻta boshladi. Oradan ikki pora 
Qurʼon oʻqiydigan vaqt oʻtgach, oʻsha kishi tagʻin halloslab kelib qoldi.
-Ming bor uzr, ustoz, sizni tashvishga qoʻydim. Qaroqchilar urgan karvon 
sizniki emas ekan. Sizniki sogʻ-omon kelayotgan ekan, - dedi. Bu gapni eshitgan 
ustozning holati yana oʻzgarmadi. Tagʻin bir martagina “Alhamdulillah”, deb 
qoʻydi. Javobdan ajablangan xabarchi savol soʻaradi.
-Ustoz karvoningizni qaroqchi urdi, deganimda ham “Alhamdulillah”, 
degandingiz, karvon sogʻ-salomat ekan deganimda ham “Alhamdulillah”, 
dedingiz. Buning hikmati nima? Ustoz tabassum qilib javob qildi.
- Sen menga karvonim talon-taroj qilinibdi, deganingda qalbimga quloq 
soldim. Agar u dunyoga bogʻlanib qolganida ham chekishi kerak edi. Ammo oʻzgarish 
sezmadim. Shuning uchun “Alhamdulillah”, deb qoʻydim. Sal turib karvonim 
salomat ekanini xabar qilganingda yana qalbimga quloq soldim. Dunyoga 
bogʻlangan qalb tezda xursand boʻlib ketadi. Ammo qalbimda oʻzgarish sezmadim 
va bu safar ham “Alhamdulillah”, dedim. 
Ustozning javoblari va goʻzal axloqi qiyomatgacha keladigan ummatlar uchun 
haqiqiy ibrat boʻldi. Dars olib bir xursand boʻlgan boʻlsak, shunday keng 
koʻngilli ustoz bilan suhbatlashib turganimizdan bir quvonamiz. Abdulloh 
bilan savdo ishi yuzasidan koʻp mamlakatlarga borishga toʻgʻri keladi. Ustozdan 
yiroqda ilm majlislarini choʻlda qolgan inson suv istaganidan ortiqroq 
xohlardik.


Savdogarlar ustozi kitobidan

@ismoilustoz

#Иқтибос
Қўйидаги каби фикрлари учун Қодирий ноҳақ қамалган эди. Муаллиф "Ўткан кунлар"да Юсуфбек ҳожи тилидан миллат тақдири ҳақида шундай деган эди:

— Мен кўб умримни  шу юртнинг тинчлиғи ва фуқаронинг осойиши учун сарф қилиб, ўзимга азобдан бошқа ҳеч бир қаноат ҳосил қилолмадим. Иттифоқни не эл эканини билмаган, ёлғиз ўз манфаати шахсияси йўлида бир-бирини еб, ичкан мансабпараст, дунёпараст ва шуҳратпараст муттаҳамлар Туркистон тупроғидан йўқолмай туриб, бизнинг одам бўлишимизға ақлим етмай қолди. Биз шу ҳолда кетадирган, бир-биримизнинг тегимизга сув қуядирған бўлсақ яқиндирки, ўрус истибдоди ўзининг ифлос оёғи билан Туркистонимизни булғатар ва биз бўлсақ ўз қўлимиз билан келгуси наслимизнинг бўйниға ўрус бўйиндириғини кийдирган бўлармиз. Ўз наслини ўз қўли билан кофир қўлиға тутқин қилиб топширқучи — биз кўр ва ақлсиз оталарға худонинг лаънати албатта тушар, ўғлим! Боболарнинг муқаддас гавдаси мадфун  Туркистонимизни тўнғузхона қилишиға ҳозирланған биз итлар яратгучининг қаҳрига албатта йўлиқармиз! Темур Кўрагон каби доҳийларнинг, Мирзо Бобур каби фотиҳларнинг, Форобий, Улуғбек ва Али Сино каби олимларнинг ўсиб-унган ва нашъу намо қилғанлари бир ўлкани ҳалокат чуқуриға қараб судрағучи албатта тангрининг қаҳриға сазовордир, ўғлим! Гуноҳсиз бечораларни бўғизлаб, болалар ятимхоналарини вайрон қилғучи золимлар — қуртлар ва қушлар, ердан ўсиб чиқған гиёҳлар қарғишиға нишонадир, ўғлим!..

©Абдулла Қодирий

@ismoilustoz