Bobur Elmurodov

21-mart – ham NAVROʻZ, ham ulkan shoir Abdulla Oripov tugʻilgan kun!

Taqdir taqozosi bilan 2012-yilda Yozuvchilar uyushmasi Yoshlar boʻlimida ishlay boshladim. Oʻshanda rais oʻrinbosari – Oʻzbekiston xalq shoiri Iqbol Mirzo boshchiligida “Birinchi kitobim” loyihasida oʻnlab buloqlar koʻz ochdi, “Doʻrmon ilhomlari”, Zomin seminari yoshlar orasida yanada ommalashib ketdi. Ayniqsa, ahyon-ahyonda Abdulla Oripovning uyushmadagi kabenitiga kelib turishi shoirni koʻraman deb yoʻl bosib kelgan shinavanda muxlislar bilan toʻlgʻin boʻlardi.
Odatdagi kunlarining birida xonadagi ish telefoni jiringladi. Koʻtarsam: “Alo, Abdulla akaning xonalariga tushib keting”, deyishdi. Tezda quyiladim. Qiya ochilgan eshik ichkarisida koʻzoynak taqqan xalq shoiri bosh koʻtarmasdan nimalarnidir yozib oʻtirardi.
Eshikni ohista chertdim. Qahramon shoir menga birrov koʻz tashladi-yu, barmoqlari bilan “kiraver” qabilida imladi. Oʻshanda xalq shoirini juda yaqindan, tagʻin ommadan xoli koʻrib turar edim. Ustoz hali siyohi qurimagan yangi sheʼrini menga uzatarkan, “shuni mashinkangda terib, ikki nusxada oq qogʻozga chiqarib kel. Faqat xatosiz boʻlsin!”, deya uqtirdilar. Oyogʻimni qoʻlga olib, xonaga yugurdim. Ancha boʻyalib, tahrir qilingan sheʼrning nomi “Sayyoh” edi. Printerdan chiqarib, tezda pastga tushdim. Shoir sheʼrni hijjalab oʻqidi, keyin “xayriyat, toʻgʻri koʻchiribsan”, deya jilmayib qoʻydilar. Hayajonli suhbat boshlandi.
— Sheʼr yozasanmi?
— Ha... hozir jurnalistikaning magistraturasida oʻqiyman.
— Qani, birorta sheʼringni ber-chi? (Negadir “aytib ber” demadilar).
— Hozir, tezda olib kelaman...
Xonaga gʻizillab yugurdim. 5-6 ta sheʼrimni olgan xalq shoiri ularni portfeliga joylab qoʻydi. Keyin hozirgina yozib tugatgan “Sayyoh” sheʼrining qoralama nusxasiga dastxat qoʻyarkan, qoʻshib qoʻydilar:
— Xatosiz koʻchirganing uchun senga sovgʻa!
(Ushbu sheʼr nusxasini hanuz saqlab kelaman). Katta mukofot olganday ichimga sigʻmasdim.
Ertasiga qandaydir tadbirlar bilan yurgan chogʻim, kotiba qiz: “Tezda Abdulla akaning xonalariga tushing, tezroq” deya shoshiltirib qoʻydi. Borsam, ustozning qoʻlida mening 3-4 sheʼrim va bir qoralama qogʻoz.
– Durust ekansan-ku, yoshing nechchida?
Suhbat boshlandi.
Keyin ikki buklangan qogʻozni ochib, menga atalgan “Oq yoʻl”ni oʻqiy boshladilar.
Oʻshanda oyoq-qoʻlim qaltirab, yutinib-yutinib, katta shoirning eʼtirofini bor vujudim bilan tinglaganim hech esimdan chiqmaydi. Ustoz qoʻllarimni siqib, bir-ikki nasihatomuz tanbeh berdilar (ular oʻta jiddiy va men buni keltirmaslikni lozim topdim). Keyin bloknotlariga telefon raqamimni yozib qoʻyishimni soʻradilar. Biroz tahrirlangan sheʼrlarim va “Oq yoʻl”ni qoʻlimga tutqazarkan, “Buni “Yoshlik”ka eltib ber, telefon qilib qoʻydim” dedilar va biz xayrlashdik.
Nihoyat, “Yoshlik”ning 2012-yil 9-sonida “Ijod masʼuliyati” sarlavhasi ostida qahramon shoirning “Oq yoʻl”i bilan turkum sheʼrlarim chop etildi.
Ustoz telefon raqamimni yozishni bejiz soʻramagan ekanlar. Oʻshandan beri Abdulla Oripov bilan madhiyamiz sadolari ostida katta-katta davralarning toʻrigacha kirib borish nasib etdi. Ustozning saxovati va turtkisi sabab oʻquv yurtlari, kollej va maktablardagi ijodiy uchrashuvlarda birga qatnashish, bir davrada sheʼr oʻqish nasib qildi.
Bugun, bahor havosi kezib yurgan yomgʻirli pallalarda oʻsha voqealar xayolimdan oʻtdi...

Tajohul-ul orif

(Men tahsil olgan Zahiriddin Muhammad Bobur nomidagi oʻrta taʼlim maktabining aziz ustozlariga bagʻishlanadi)

Qish edi. Oʻttiz jon sovuq xonada,
Adabiyot darsin tinglar edik jim.
Muallim savollar berar gohida:
“Xamsa”ni kim yozgan,
“Jangchi Tursun” kim?

Qoʻllar koʻtarilar basma-basiga,
Aytmasang, koʻksingdan chiqib ketar jon.
Javoblar yangraydi qasdma-qasdiga,
“Navoiy”, “Navoiy”, “Hamid Olimjon!”

Shunday chanqoq edik, darsdan qolmasdik,
“Paskal”ni bilardik, daho “Nyuton”ni.
Ammo baʼzi doʻstlar topa olmasdi,
Dunyo kartasidan Oʻzbekistonni.

Ular koʻp pand yedi koʻz oʻngimizda,
Bosh egib, burchakda tik turdi magʻrur.
Biz esa maqtandik oʻz-oʻzimizcha,
Buning-chun joʻralar, ming bora uzr.

Eslayman, bu eʼlon “Beshinchi “B”ga:
– Ertaga oʻn soʻmdan keltiring, tamom.
Partajildga denglar, keyin “bayram”ga,
Yana “kraska”ga, soʻngra “metallom”.

Oʻshanda pulim yoʻq, ichim yonardi,
Nazoratchi qistar, qarab roʻyxatga.
Adabiyot. Ustoz taʼrif berardi,
“Tajohul-ul orif” degan sanʼatga.

Uyimda qolgandi oʻsha kun ovqat,
Qornim och, sumkamda non yoʻq yegani.
Ustoz takrorlardi tinmay bu sanʼat:
“Bilib, bilmaslikka olish” degani.

Yodimdan oʻchmaydi hech qachon bu hol,
Muallim yelkamga asta qoʻydi qoʻl.
Hech kimga bildirmay, hech kimga, alhol,
Choʻntagimga solib qoʻydi oʻn soʻm pul.

Oʻttiz qora koʻzga izza boʻlish, voh,
Sezdingiz, koʻnglimni yomon oʻrtardi.
Doʻstlar, urib turgan yuragim guvoh,
Bir inson oʻksishdan meni qutqardi.

Oʻsha dars haliyam berar koʻp saboq,
Qornim och, sumkamda non yoʻq yegani.
“Tajohul-ul orif” – ey aziz ustoz:
“Bilib, bilmaslikka olish degani”.

Garchi oʻzingiz ham maoshga yashab,
Baʼzan yetkazolmay boʻlgansiz abgor.
Yurmas edingiz hech toʻkinga oʻxshab,
Sizda yoʻq edimi bolalar, roʻzgʻor?

Na ehson edi u, na qarz edi u,
Oʻylasam, bu holning yoʻqdir javobi.
Bir murgʻak qalbiga sajda edi bu,
Bir koʻngil uyining pinhon tavofi.

Sheʼr bitdi. Men hamon qidirib taskin,
Olis maktabimga yoʻl olaman jim.
Bilmayman, bu yurtda ustoz sharafin
Bilib, bilmaslikka olayotgan kim?