Жазолаш синдироми
Охирги пайтларда одил судловда "жазонинг муқаррарлиги"да ишлашга ундовчи хато ёндашувга тез-тез дуч келмоқдамиз. "Жазо берилди", "жазо муқаррар", "жазо муқаррарлиги таъминланди" каби сўзларни эшитяпмиз. Судларга тегишли матбуотларда, муайян суд ишининг фақатгина ҳукм ўқиш жараёнларидан лавҳалар тақдим этилиб, "Фалон модда билан фалонча йилга озодликдан маҳрум қилинди. Жазо муқаррарлиги таъминланди.", - деган қисқа ахборотлар бериб борилмоқда.
Тўғри, муайян ҳуқуққа хилоф қилмиш ва унинг жазоси ҳақида маълумот берилиши яхши. Лекин, нима сабабдан фақат жазоланганигагина урғу қаратилаверади? Бундан мақсад нима? Ё тегишли ахборот сайтлари билан шундай келишувлар борми? Ёки инсонларни фақат қўрқув остида ушлаб туришми мақсад? Суд жараёнларини эфирларга тўғридан тўғри узатиб борилиши деярли йўлга қўйилмаган жамиятда эса, фақатгина "жазоланди", "қамалди" ларни янгратавериш фақат ва фақат қўрқув солиш, ваҳима уйғотиш йўли билан тийиб туришга уринишдан бошқа нарса эмас, бизнингча.
Бу эса, нотўғри услуб. Қонун устуворлигига жазони муқаррар деб билиш билангина эришиб бўлмайди, назаримизда.
Қонунчилик жазонинг муқаррарлигини эмас, балки жавобгарликнинг муқаррарлигини илгари суради. Булар фарқли тушунчалар эканини юридик онг эгалари яхши биладилар.
Жавобгарликнинг муқаррарлиги қилмишида жиноят таркибининг мавжудлиги аниқланган ҳар бир шахс жавобгарликка тортилиши шартлигини англатади. Лекин, албатта, ҳар доим ҳам жазо қўлланилиши шартлигини англатмайди. Чунки, Кодекснинг бир қатор моддаларида жавобгарликдан ёки жазодан озод қилиш масалалари ҳам бор. Қилмишнинг жиноийлигини истисно қиладиган ҳолатлар эса энди, бу, бошқа мавзу.
Назаримизда, жазо муқаррарлиги ҳақида сурункали бонг ураверилиши ҳам бир "шовқин" бўлиб, у одил судлов фаолиятига фақатгина халал бермоқда холос. Яъни, судлар Кодексдаги жиноий жавобгарликдан ва жазодан озод қилишга оид қоидаларни қўллашни (албатта, бунга асослар мавжуд бўлганида) унутиб қўяётгандек. Ёҳуд, "олиб қўйибди", "бериб қўйибди" каби миш-мишлардан ҳоли бўлишни хоҳлаш одиллик ва инсонпарварлик принципларини амалда тўлақонли ишлатилишига тўсиқ бўлиб қолмоқда. Ва афсус-ки, оқибатда жазолаш синдроми вужудга келиб қолди.
Олий суд статистикасида негадир жавобгарликдан ва жазодан озод этилиши билан боғлиқ маълумотларга кўзингиз тушмайди. Ваҳоланки, булар ҳам судловнинг одиллигига жамоатчиликда ишонч ҳиссини оширишга хизмат қиладиган омиллардан саналар эди.
Ўз навбатида, Ғайрат Дўстов кейси жамоатчиликка кўп нарсаларни юзага чиқариб берди.
Айтмоқчимиз-ки, олий мақсад тарбиялаш бўлиши ўрнига жазолаш бўлиб қолган жамиятда қонунларга ҳурмат ҳисси эмас, аксинча, нафрат ҳисси шаклланаверади.
👉 @Advokat_Abdullayev
Охирги пайтларда одил судловда "жазонинг муқаррарлиги"да ишлашга ундовчи хато ёндашувга тез-тез дуч келмоқдамиз. "Жазо берилди", "жазо муқаррар", "жазо муқаррарлиги таъминланди" каби сўзларни эшитяпмиз. Судларга тегишли матбуотларда, муайян суд ишининг фақатгина ҳукм ўқиш жараёнларидан лавҳалар тақдим этилиб, "Фалон модда билан фалонча йилга озодликдан маҳрум қилинди. Жазо муқаррарлиги таъминланди.", - деган қисқа ахборотлар бериб борилмоқда.
Тўғри, муайян ҳуқуққа хилоф қилмиш ва унинг жазоси ҳақида маълумот берилиши яхши. Лекин, нима сабабдан фақат жазоланганигагина урғу қаратилаверади? Бундан мақсад нима? Ё тегишли ахборот сайтлари билан шундай келишувлар борми? Ёки инсонларни фақат қўрқув остида ушлаб туришми мақсад? Суд жараёнларини эфирларга тўғридан тўғри узатиб борилиши деярли йўлга қўйилмаган жамиятда эса, фақатгина "жазоланди", "қамалди" ларни янгратавериш фақат ва фақат қўрқув солиш, ваҳима уйғотиш йўли билан тийиб туришга уринишдан бошқа нарса эмас, бизнингча.
Бу эса, нотўғри услуб. Қонун устуворлигига жазони муқаррар деб билиш билангина эришиб бўлмайди, назаримизда.
Қонунчилик жазонинг муқаррарлигини эмас, балки жавобгарликнинг муқаррарлигини илгари суради. Булар фарқли тушунчалар эканини юридик онг эгалари яхши биладилар.
Жавобгарликнинг муқаррарлиги қилмишида жиноят таркибининг мавжудлиги аниқланган ҳар бир шахс жавобгарликка тортилиши шартлигини англатади. Лекин, албатта, ҳар доим ҳам жазо қўлланилиши шартлигини англатмайди. Чунки, Кодекснинг бир қатор моддаларида жавобгарликдан ёки жазодан озод қилиш масалалари ҳам бор. Қилмишнинг жиноийлигини истисно қиладиган ҳолатлар эса энди, бу, бошқа мавзу.
Назаримизда, жазо муқаррарлиги ҳақида сурункали бонг ураверилиши ҳам бир "шовқин" бўлиб, у одил судлов фаолиятига фақатгина халал бермоқда холос. Яъни, судлар Кодексдаги жиноий жавобгарликдан ва жазодан озод қилишга оид қоидаларни қўллашни (албатта, бунга асослар мавжуд бўлганида) унутиб қўяётгандек. Ёҳуд, "олиб қўйибди", "бериб қўйибди" каби миш-мишлардан ҳоли бўлишни хоҳлаш одиллик ва инсонпарварлик принципларини амалда тўлақонли ишлатилишига тўсиқ бўлиб қолмоқда. Ва афсус-ки, оқибатда жазолаш синдроми вужудга келиб қолди.
Олий суд статистикасида негадир жавобгарликдан ва жазодан озод этилиши билан боғлиқ маълумотларга кўзингиз тушмайди. Ваҳоланки, булар ҳам судловнинг одиллигига жамоатчиликда ишонч ҳиссини оширишга хизмат қиладиган омиллардан саналар эди.
Ўз навбатида, Ғайрат Дўстов кейси жамоатчиликка кўп нарсаларни юзага чиқариб берди.
Айтмоқчимиз-ки, олий мақсад тарбиялаш бўлиши ўрнига жазолаш бўлиб қолган жамиятда қонунларга ҳурмат ҳисси эмас, аксинча, нафрат ҳисси шаклланаверади.
👉 @Advokat_Abdullayev