🧠 Zeigarnik effekti: Nima uchun tugallanmagan ishlar bizni tinch qo‘ymaydi?
Hech o‘ylab ko‘rganmisiz, nega serialning qiziq joyida to‘xtashi sizni bezovta qiladi? Yoki nega imtihon oldidan o‘qigan mavzularingizdan ko‘ra, o‘qilmay qolganlari esingizdan chiqmaydi?
Bu hodisa Zeigarnik effekti deb ataladi. 1920-yillarda psixolog Bluma Zeigarnik shunday ilmiy yangilikni e'lon qilgan: odamlar tugallanmagan vazifalarni tugallanganlaridan ko‘ra yaxshiroq eslab qolishadi.
🔹 Bu jarayonni u quyidagicha tekshiradi:
Zeigarnik ofitsiantlarni kuzatganida, ular mijozlarning buyurtmalarini to‘lov amalga oshguncha aniq eslab qolishlarini, lekin to‘lovdan keyin tezda unutishlarini aniqlagan. Keyinchalik laboratoriya sharoitida ham bu tasdiqlangan.
🔹 Nima uchun bu sodir bo‘ladi?
Bizning miyamiz muammolarni hal qilishga moyil. Tugallanmagan ishlar “ochiq jarayon” sifatida qolib, bizni u haqida o‘ylashga majbur qiladi. Bu esa psixologik stressga ham, motivatsiyaga ham sabab bo‘lishi mumkin.
🔹 Qanday foydalanish mumkin?
✅ O‘qish yoki ishda – Katta loyihani boshlash qiyin bo‘lsa, kichik bir qismidan boshlang. Zeigarnik effekti uni tugatishga undaydi.
✅ Xotirani kuchaytirishda – Yangi ma’lumotlarni o‘rganishda, qisqa tanaffuslar qilish yaxshiroq eslab qolishga yordam beradi.
✅ Reklamada – Brendlar ko‘pincha sirli yoki ochiq qoldirilgan reklama yaratish orqali tomoshabin qiziqishini oshiradi.
Psixoeksperiment
Hech o‘ylab ko‘rganmisiz, nega serialning qiziq joyida to‘xtashi sizni bezovta qiladi? Yoki nega imtihon oldidan o‘qigan mavzularingizdan ko‘ra, o‘qilmay qolganlari esingizdan chiqmaydi?
Bu hodisa Zeigarnik effekti deb ataladi. 1920-yillarda psixolog Bluma Zeigarnik shunday ilmiy yangilikni e'lon qilgan: odamlar tugallanmagan vazifalarni tugallanganlaridan ko‘ra yaxshiroq eslab qolishadi.
🔹 Bu jarayonni u quyidagicha tekshiradi:
Zeigarnik ofitsiantlarni kuzatganida, ular mijozlarning buyurtmalarini to‘lov amalga oshguncha aniq eslab qolishlarini, lekin to‘lovdan keyin tezda unutishlarini aniqlagan. Keyinchalik laboratoriya sharoitida ham bu tasdiqlangan.
🔹 Nima uchun bu sodir bo‘ladi?
Bizning miyamiz muammolarni hal qilishga moyil. Tugallanmagan ishlar “ochiq jarayon” sifatida qolib, bizni u haqida o‘ylashga majbur qiladi. Bu esa psixologik stressga ham, motivatsiyaga ham sabab bo‘lishi mumkin.
🔹 Qanday foydalanish mumkin?
✅ O‘qish yoki ishda – Katta loyihani boshlash qiyin bo‘lsa, kichik bir qismidan boshlang. Zeigarnik effekti uni tugatishga undaydi.
✅ Xotirani kuchaytirishda – Yangi ma’lumotlarni o‘rganishda, qisqa tanaffuslar qilish yaxshiroq eslab qolishga yordam beradi.
✅ Reklamada – Brendlar ko‘pincha sirli yoki ochiq qoldirilgan reklama yaratish orqali tomoshabin qiziqishini oshiradi.
Psixoeksperiment