Tramp siyosatining AQSH va Eron o‘rtasidagi muzokaralarga ta’siri
Bobur Komilov, mustaqil tadqiqotchi
O‘tgan hafta Ummonda AQSH va Eron o‘rtasida muzokaralar boshlandi. Aytishlaricha, Ummondagi muloqot Donald Trampning yangi ma’muriyati uchun Yaqin Sharq siyosatidagi ilk muhim voqea hisoblanadi. Muzokaralarning navbatdagi bosqichi bugun Rimda bo‘lib o‘tadi. Bu kichik, ammo muhim diplomatik qadam bo‘lib, Trampning agressiv va oldindan aytib bo‘lmaydigan tashqi siyosati fonida yuz bermoqda — bu siyosat allaqachon jahon bozorlarini larzaga solib, AQSH va uning ittifoqchilari o‘rtasidagi ishonchni zaiflashtirdi. Ushbu siyosat Eron bilan bog‘liq vaziyatga qanday ta’sir qiladi — bu hozircha ochiq qolayotgan katta savol.
Tehron – Vashington muloqotida ekspertlar quyidagi uchta omilga alohida e’tibor qaratish lozimligini aytishmoqda:
Birinchi, Tramp jamoasidagi ichki kelishmovchiliklar. Ma’muriyat ichida ham yagona pozitsiya yo‘q. Yaqin Sharq bo‘yicha maxsus vakil Stiv Uitkoff AQSH Eron oldida ayrim yon berishlarga tayyorligini aytgan, ammo bu fikridan tezda qaytdi. Milliy xavfsizlik bo‘yicha maslahatchi Maykl Uolts Eronning yadroviy dasturini to‘liq yo‘q qilish tarafdori. Ba’zilar, jumladan vitse-prezident Jey Di Vens, urushdan qochishni istaydi va murosa qilishga tayyor — bu esa masalan, davlat kotibi Marko Rubio pozitsiyasiga zid.
Ikkinchi, AQSH ittifoqchilarining turlicha maqsadlari. Isroil Eronning yadroviy dasturini to‘liq yo‘q qilishni talab qilmoqda, biroq Fors ko‘rfazi davlatlari — masalan, Saudiya Arabistoni va Qatar — yangi mojarolardan qochishni istaydi. Ular Trampning birinchi prezidentlik davridagi “maksimal bosim” siyosati vaqtida kuchaygan hujumlarni unutmagan.
Uchinchi, bitimni kim nazorat qiladi? Agar AQSH va Eron kelishuvga erishsa, Eron shartlarga amal qilayotganini kim tekshiradi? Tramp BMT va boshqa xalqaro tashkilotlarga ishonmaydi, uning Davlat departamenti budjetini qisqartirish rejasi esa nazorat jarayonini yanada murakkablashtiradi.
Taxminlarga ko‘ra, Eron bilan muzokaralarning kelajagi Rimdagi uchrashuvga bog‘liq bo’ladi. Biroq natijaga Trampning umumiy siyosati, uning jamoasidagi ichki kelishmovchiliklar va AQSHning Yaqin Sharqdagi ittifoqchilari manfaatlarining turlicha bo‘lishi ham ta’sir qiladi.
G’arbiy alyans
Bobur Komilov, mustaqil tadqiqotchi
O‘tgan hafta Ummonda AQSH va Eron o‘rtasida muzokaralar boshlandi. Aytishlaricha, Ummondagi muloqot Donald Trampning yangi ma’muriyati uchun Yaqin Sharq siyosatidagi ilk muhim voqea hisoblanadi. Muzokaralarning navbatdagi bosqichi bugun Rimda bo‘lib o‘tadi. Bu kichik, ammo muhim diplomatik qadam bo‘lib, Trampning agressiv va oldindan aytib bo‘lmaydigan tashqi siyosati fonida yuz bermoqda — bu siyosat allaqachon jahon bozorlarini larzaga solib, AQSH va uning ittifoqchilari o‘rtasidagi ishonchni zaiflashtirdi. Ushbu siyosat Eron bilan bog‘liq vaziyatga qanday ta’sir qiladi — bu hozircha ochiq qolayotgan katta savol.
Tehron – Vashington muloqotida ekspertlar quyidagi uchta omilga alohida e’tibor qaratish lozimligini aytishmoqda:
Birinchi, Tramp jamoasidagi ichki kelishmovchiliklar. Ma’muriyat ichida ham yagona pozitsiya yo‘q. Yaqin Sharq bo‘yicha maxsus vakil Stiv Uitkoff AQSH Eron oldida ayrim yon berishlarga tayyorligini aytgan, ammo bu fikridan tezda qaytdi. Milliy xavfsizlik bo‘yicha maslahatchi Maykl Uolts Eronning yadroviy dasturini to‘liq yo‘q qilish tarafdori. Ba’zilar, jumladan vitse-prezident Jey Di Vens, urushdan qochishni istaydi va murosa qilishga tayyor — bu esa masalan, davlat kotibi Marko Rubio pozitsiyasiga zid.
Ikkinchi, AQSH ittifoqchilarining turlicha maqsadlari. Isroil Eronning yadroviy dasturini to‘liq yo‘q qilishni talab qilmoqda, biroq Fors ko‘rfazi davlatlari — masalan, Saudiya Arabistoni va Qatar — yangi mojarolardan qochishni istaydi. Ular Trampning birinchi prezidentlik davridagi “maksimal bosim” siyosati vaqtida kuchaygan hujumlarni unutmagan.
Uchinchi, bitimni kim nazorat qiladi? Agar AQSH va Eron kelishuvga erishsa, Eron shartlarga amal qilayotganini kim tekshiradi? Tramp BMT va boshqa xalqaro tashkilotlarga ishonmaydi, uning Davlat departamenti budjetini qisqartirish rejasi esa nazorat jarayonini yanada murakkablashtiradi.
Taxminlarga ko‘ra, Eron bilan muzokaralarning kelajagi Rimdagi uchrashuvga bog‘liq bo’ladi. Biroq natijaga Trampning umumiy siyosati, uning jamoasidagi ichki kelishmovchiliklar va AQSHning Yaqin Sharqdagi ittifoqchilari manfaatlarining turlicha bo‘lishi ham ta’sir qiladi.
G’arbiy alyans