Kecha Sadriddin bro Shaytonning advokati haqida post qoldirgan edi. Aniqrog’i bugungi kundagi o’rni xususida (o’qib ko’ring qiziq). Men esa bir yilcha ilgari lavozimning o’zi haqida bir nimalar tayyorlab qo’ygandim, bugun joylashning mavridi ekan.
Advocatus Diaboli
1588-yilda Papa Sixt V Muqaddas Marosimlar Kongregatsiyasi (Congregatio Sacrorum Rituum) nomli tashkilotni tuzadi. Bu jamiyat diniy marosimlarni tartibga solish va avliyolikni tasdiqlash jarayonlarini nazorat qilish vazifasini bajarardi. Tashkilot doirasida Shaytonning advokati lavozimi ta'sis etiladi. Uning vazifasi avliyolikka nomzod bo’lgan shaxsga nisbatan qarshi dalillarni keltirish va uning muqaddaslikka bo’lgan da’volarini sinchkovlik bilan tekshirish edi. Bu o’ziga xos sud jarayonida unga qarshi Xudoning Himoyachisi (Advocatus Dei) nomzodning muqaddasligini isbotlash uchun bahs yuritgan. Lavozimning joriy etilishiga asosiy sababi o’sha kezlarda cherkovning obro‘si oldingi asrlardagi kabi “shubhasiz” qabul qilinmayotganida edi. Protestanlar Vatikanning ishonchliligiga shubha bilan qaray boshlashgan, ayrim mahalliy mistiklar esa mustaqil diniy oqimlar yaratishga harakat qilganlar. Shaytonning advokati orqali kanonizatsiya jarayoni tartibga solingan va shu tariqa cherkov o‘z diniy nazoratini saqlab qolishga harakat qilgan.
Umuman olganda Shaytonning advokati lavozimi XIV asrdanoq turli shakllarda mavjud bo‘lib kelgan. O‘sha davrlarda komissarlar guvohlarning ko‘rsatmalarini tekshirib, nomzodning haqiqiy mo‘jiza sodir etganini isbotlash yoki rad etish uchun dalillar izlaganlar. 400 yildan ortiq vaqt davomida faoliyat yuritgan lavozim 1983-yilda Papa Ioann Pavel II tomonidan sezilarli darajada zaiflashtirildi. Endilikda avliyo deb tan olinadigan shaxslarga qarshi surishtiruvlar ko’lami ancha susaydi va jarayon tezlashdi. Natijda Ioann Pavel II o‘z davrida eng ko‘p avliyolarni e’lon qilgan papalardan biri bo‘lib tarixga kirdi.
Tanqidchilar, jumladan yozuvchi Kristofer Xitchens, bu lavozimning yo‘q qilinishi cherkovning avliyolik jarayonini obro‘sizlantirishiga sabab bo‘lganini ta’kidlaydi. 2003-yilda Tereza Onaning avliyolikka nomzodligi ko’rib chiqilayotgan paytda rohibaning muqaddasligiga nisabatan shubha bildirgan va bu da’volarni ilmiy nuqtai nazardan rad etgan. Xitchensning aytishicha, avliyolikka da’vogar shaxslarning mo‘jizalari jiddiy tekshiruvlardan o‘tmagan va cherkov buyog’iga an’analarga sodiq qolmay, ommaviy talab asosida qaror qabul qilishga o‘tgan:
Ioann Pavel II avliyolik jarayonini shunchalik tezlashtirdiki, o‘zidan oldingi barcha papalar e’lon qilgan avliyolar sonidan ham ko‘proq avliyolarni yaratdi. Bu jarayon hozir shou-biznes va populizmga aylangan – deydi yozuvchi.
Shu tariqa Shaytonning advokati o’z kuchini yo’qotdi. Garchi rasmiy lavozim mavjud bo‘lsa-da, uning prinsiplari ilmiy tahlil va mantiqiy fikrlash tizimlarida yashab kelmoqda.
@vasilbro
Advocatus Diaboli
1588-yilda Papa Sixt V Muqaddas Marosimlar Kongregatsiyasi (Congregatio Sacrorum Rituum) nomli tashkilotni tuzadi. Bu jamiyat diniy marosimlarni tartibga solish va avliyolikni tasdiqlash jarayonlarini nazorat qilish vazifasini bajarardi. Tashkilot doirasida Shaytonning advokati lavozimi ta'sis etiladi. Uning vazifasi avliyolikka nomzod bo’lgan shaxsga nisbatan qarshi dalillarni keltirish va uning muqaddaslikka bo’lgan da’volarini sinchkovlik bilan tekshirish edi. Bu o’ziga xos sud jarayonida unga qarshi Xudoning Himoyachisi (Advocatus Dei) nomzodning muqaddasligini isbotlash uchun bahs yuritgan. Lavozimning joriy etilishiga asosiy sababi o’sha kezlarda cherkovning obro‘si oldingi asrlardagi kabi “shubhasiz” qabul qilinmayotganida edi. Protestanlar Vatikanning ishonchliligiga shubha bilan qaray boshlashgan, ayrim mahalliy mistiklar esa mustaqil diniy oqimlar yaratishga harakat qilganlar. Shaytonning advokati orqali kanonizatsiya jarayoni tartibga solingan va shu tariqa cherkov o‘z diniy nazoratini saqlab qolishga harakat qilgan.
Umuman olganda Shaytonning advokati lavozimi XIV asrdanoq turli shakllarda mavjud bo‘lib kelgan. O‘sha davrlarda komissarlar guvohlarning ko‘rsatmalarini tekshirib, nomzodning haqiqiy mo‘jiza sodir etganini isbotlash yoki rad etish uchun dalillar izlaganlar. 400 yildan ortiq vaqt davomida faoliyat yuritgan lavozim 1983-yilda Papa Ioann Pavel II tomonidan sezilarli darajada zaiflashtirildi. Endilikda avliyo deb tan olinadigan shaxslarga qarshi surishtiruvlar ko’lami ancha susaydi va jarayon tezlashdi. Natijda Ioann Pavel II o‘z davrida eng ko‘p avliyolarni e’lon qilgan papalardan biri bo‘lib tarixga kirdi.
Tanqidchilar, jumladan yozuvchi Kristofer Xitchens, bu lavozimning yo‘q qilinishi cherkovning avliyolik jarayonini obro‘sizlantirishiga sabab bo‘lganini ta’kidlaydi. 2003-yilda Tereza Onaning avliyolikka nomzodligi ko’rib chiqilayotgan paytda rohibaning muqaddasligiga nisabatan shubha bildirgan va bu da’volarni ilmiy nuqtai nazardan rad etgan. Xitchensning aytishicha, avliyolikka da’vogar shaxslarning mo‘jizalari jiddiy tekshiruvlardan o‘tmagan va cherkov buyog’iga an’analarga sodiq qolmay, ommaviy talab asosida qaror qabul qilishga o‘tgan:
Ioann Pavel II avliyolik jarayonini shunchalik tezlashtirdiki, o‘zidan oldingi barcha papalar e’lon qilgan avliyolar sonidan ham ko‘proq avliyolarni yaratdi. Bu jarayon hozir shou-biznes va populizmga aylangan – deydi yozuvchi.
Shu tariqa Shaytonning advokati o’z kuchini yo’qotdi. Garchi rasmiy lavozim mavjud bo‘lsa-da, uning prinsiplari ilmiy tahlil va mantiqiy fikrlash tizimlarida yashab kelmoqda.
@vasilbro