#Siyosat

Amerika Qo'shma Shtatlaridagi saylovlardan keyin Germaniyada ham bir nechta siyosiy o'zgarishlar sodir bo'ldi. Chorshanba kuni Germaniya kansleri Olaf Scholz (SPD, rasmda o'ng tomonda) Germaniyaning amaldagi moliya vaziri Christian Lindnerni (FDP, rasmda eng chapda) o'z vazifasidan ozod qildi. Bunga sabab qilib Lindler va Scholzning Germaniya byudjetini qanday yurgizish (pullarni qayerga sarflash, qarz olishni kamaytirish...) to'g'risidagi qarama-qarshi fikrlari ko'rsatildi, ya'ni Lindner byudjetni iloji boricha kamroq sarflashga (Sparmaßnahmen) va ko'p qarz olmaslikka (Einhaltung der Schuldenbremse) chaqirgan. Yashillar va SPD esa ijtimoiy himoya va iqlim himoyasiga (Klimaschutz) ko'proq pul ajratish kerak degan fikrda bo'lgan.

Lindner vazifasidan bo'shatilganidan keyin Germaniyaning amaldagi Ta'lim vaziri Stark-Watzinger (FDP) hamda Adliya vaziri Buschmann ham o'z lavozimidan ketishga qaror qilishgan.

-Endi nima bo'ladi?

-Olaf Scholz 2025-yil 15-yanvarda Vertraunsfrage (ishonch masalasi) nomli siyosiy jarayon o'tkazishni e'lon qildi. Bunga ko'ra parlament a'zolari Olaf Scholzga ishonish yoki ishonmaslik masalasini ovozga qo'yishadi. Agar Olaf Scholz yetarliche ovoz to'play olmasa, Bundestag uchun yangittan saylov o'tkaziladi. Hozircha yangi saylovlarni martda o'tkazish reja qilinyabdi. Ammo boshqa partiyalar Scholzdan Vertraunsfrageni tezroq o'tkazishni talab qilmoqda.

-Ampel🚦 koalitsiyasiga nima bo'ldi?

-FDP koalitsiyadan chiqib ketganidan so'ng, Ampel (ya'ni svetofor) koalitsiyasi ham o'zgardi. Chunki, endi ampelning faqat yashil va qizil chirog'i qoldi😆

-Qanaqa chiroq, nimalar deyabsan?

-Germaniyadagi siyosiy partiyalar o'zlarini turli ranglarda ifodalashadi. Misol uchun, Angela Merkelning CDU (Christlich Demokratische Union) partiyasi qora rang⚫️, Olaf Scholzning SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschlands) partiyasi esa qizil,🔴 yashillar (Die Grünen) o'z nomi bilan yashil🟢, FDP (Freie Demokratische Partei) sariq🟡, AfD (Alternative für Deutschland) esa ko'k🔵 rangda.

Germaniya saylovlarida bitta partiya hukumatni yakka o'zi boshqarish uchun ko'p ovoz yig'a olmaydi. Shuning uchun qolgan partiya bilan birgalikda hukumatni boshqarish uchun koalitsiya tuzadi. Koalitsiyani nomi esa ranglarga mos tarzda tanlanadi. Misol uchun, hozirgi koalitsiya qizil, sariq va yashil rangdaligi uchun Ampel (svetofor🔴🟡🟢) nomini olgan. Merkel boshqargan qora, sariq va yashil koalitsiya esa Yamayka 🇯🇲 deb nomlangan.

-Saylovlar qanday o'tkaziladi?

-Germaniya parlamentar respublika hisoblanadi ya'ni prezident emas, parlament hukumatni boshqaradi. Germaniya parlamenti Bundestag deb nomlanib, turli siyosiy partiyalardan tuzilgan. Bitta partiya butun hukumatni boshqarishi uchun 50% dan ortiq ovoz olishi kerak. Agar olingan ovozlar bundan kam bo'lsa, boshqa partiya(lar) bilan koalitsiya tuzgan holda, 50% chegaradan o'tish kerak bo'ladi. Odamlar saylovga borganda partiyani tanlashadi, ya'ni Bundeskanzlar(in)ni to'g'ridan to'g'ri saylab bo'lmaydi.

-Germaniyada qanday partiyalar mavjud?

-2021-yildagi saylovlardan keyin Bundestagdan 8 ta partiya joy oldi. Eng ko'p ovoz yiqqanlar SPD (25,7%), CDU (18,9%), Die Grünen (14,8%), FDP (11,5%) va AfD (10,3%) bo'lgan.

P.S. Saylovlarda faqat Germaniya fuqarolari qatnashishi mumkin.

@uzDeutschland