Ягона Хожа
"Суннатда шундай хабар бор, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам рукуъдан бошларини кўтарганларидан сўнг шундай дер эдилар:
'Аллоҳумма, Роббана лакалҳамд, милъас самавати ва милъаларзи, ва милъа мабайнаҳума, ва милъа ма шиъта мин шайъин баъд. Аҳлуссанаи валмажди. Аҳаққу ма қолалабду – ва куллуна лака абдун. Ла маниъа лима аътойта ва ла муътия лима манаъта. Ва ла янфаъу залжадди минкалжадд.'
Шунингдек, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам намоз тугаганидан сўнг қуйидаги калималарни айтишни яхши кўрар эдилар:
'Ла илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу ла шарика лаҳу. Лаҳул-мулку ва лаҳул-ҳамду ва ҳува ъала кулли шайъин қадир. Аллоҳумма ла маниъа лима аътайта, вала муътия лима манаъта, вала янфаъу зал-жадди минкал-жадду.'
Нега Расулуллоҳ алайҳиссалом бандаларга берувчи ҳам, ман қилувчи ҳам фақат Аллоҳ эканлигини бунчалар таъкидламасалар? Ҳеч бир инсон, қанчалик қудратга эга бўлмасин, бу ишларга аралашолмаслиги аниқку? Нега бу таъкидни ҳар кунги фарз бўлган беш вақт намоз билан боғлаяптилар?
Жавоб шундай бўлдики, инсон кўпинча қийинчиликка дуч келади, ёлғизлик ва ожизликни ҳис қилади. Шу ҳолатда унинг қалби қудрат ва мансаб соҳибларига мойил бўлади, улардан унинг қийинчилигини енгиллатишларини кутади. Бу туйғу нотўғри ва бутунлай мағлубиятдир, чунки ишлар ҳеч қачон Аллоҳнинг илкидан ташқарида бўлмайди. Ҳеч бир банда бошқа бир банданинг тақдирига ҳукм юритолмайди. Инсон учун энг тўғри йўл фақатгина Аллоҳга боғланиш ва Унга таваккул қилишдир.
Аллоҳ Қуръонда шундай дейди:
'Золимларга мойил бўлманг, акс ҳолда сизларни олов қўраси қаплайди. Сизлар учун Аллоҳдан бошқа ҳимоячи йўқ ва ёрдам ҳам ололмайсизлар.' (Ҳуд: 113)
Дунё бандалари ўртасидаги муносабатлар аксар ҳолда заифлар ва қудратлилар ўртасидаги манфаатларга асосланади. Баъзида ижтимоий анъаналар ва жамият қоидалари заифларнинг буюкларга, қудратлиларга боғланишига сабаб бўлади. Бу муносабатлар ҳақиқатга қарши чиқиб, пайғамбарларга душман бўлишга ҳам олиб келади. Аммо қиёмат кунида ҳамма бирдек Аллоҳнинг ҳузурида жавоб беради:
'Ҳаммалари Аллоҳ ҳузурига келадилар. Заифлар мутакаббирларга шундай дейдилар: "Биз сизларга итоат қилгандик. Энди сизлар бизга Аллоҳнинг азобидан бирор нарсани енгиллатасизларми?" Улар айтадилар: "Агар Аллоҳ бизни ҳидоят қилганида, биз сизларни ҳам ҳидоят қилган бўлардик. Эндиликда бизга сабр қилиш ҳам, нолиш қилиш ҳам барибир. Қочишнинг иложи йўқ."' (Иброҳим: 21)
Мен Мутанаббийнинг ўз хожаси Сайфуддавлага қандай ҳаддан ташқари ишониб, уни мақтаганидан ҳайратландим:
'Мен орзу қилган нарсаларда сенга суянаман,
Ва қўрққан нарсаларимда сендан паноҳ излайман.
Сен синдирган суякни инсонлар тиклай олмайди,
Сен тузатган суякни инсонлар синдира олмайди.'
Аммо Мутанаббийнинг ўз хожасига бўлган бу ишончи қиёмат кунигача давом этмади. Бир неча йил ўтиб, у уни инкор қилди ва Мисрга бошқа хожа қидириб кетди. У кетар экан шундай деган эди:
'Кофурни қасд қилганлар борки ундан ўзгасига боқмайди,
Зеро денгизни қасд қилган одам кичик дарёларга боқмайди.'
Инсон учун — ягона Хожа бўлиши ва Ундан бошқага боғланмаслик нақадар яхшидир."
Муҳаммад Ғаззолий - Аччиқ ҳақиқат
https://t.me/tuhur
"Суннатда шундай хабар бор, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам рукуъдан бошларини кўтарганларидан сўнг шундай дер эдилар:
'Аллоҳумма, Роббана лакалҳамд, милъас самавати ва милъаларзи, ва милъа мабайнаҳума, ва милъа ма шиъта мин шайъин баъд. Аҳлуссанаи валмажди. Аҳаққу ма қолалабду – ва куллуна лака абдун. Ла маниъа лима аътойта ва ла муътия лима манаъта. Ва ла янфаъу залжадди минкалжадд.'
Шунингдек, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам намоз тугаганидан сўнг қуйидаги калималарни айтишни яхши кўрар эдилар:
'Ла илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу ла шарика лаҳу. Лаҳул-мулку ва лаҳул-ҳамду ва ҳува ъала кулли шайъин қадир. Аллоҳумма ла маниъа лима аътайта, вала муътия лима манаъта, вала янфаъу зал-жадди минкал-жадду.'
Нега Расулуллоҳ алайҳиссалом бандаларга берувчи ҳам, ман қилувчи ҳам фақат Аллоҳ эканлигини бунчалар таъкидламасалар? Ҳеч бир инсон, қанчалик қудратга эга бўлмасин, бу ишларга аралашолмаслиги аниқку? Нега бу таъкидни ҳар кунги фарз бўлган беш вақт намоз билан боғлаяптилар?
Жавоб шундай бўлдики, инсон кўпинча қийинчиликка дуч келади, ёлғизлик ва ожизликни ҳис қилади. Шу ҳолатда унинг қалби қудрат ва мансаб соҳибларига мойил бўлади, улардан унинг қийинчилигини енгиллатишларини кутади. Бу туйғу нотўғри ва бутунлай мағлубиятдир, чунки ишлар ҳеч қачон Аллоҳнинг илкидан ташқарида бўлмайди. Ҳеч бир банда бошқа бир банданинг тақдирига ҳукм юритолмайди. Инсон учун энг тўғри йўл фақатгина Аллоҳга боғланиш ва Унга таваккул қилишдир.
Аллоҳ Қуръонда шундай дейди:
'Золимларга мойил бўлманг, акс ҳолда сизларни олов қўраси қаплайди. Сизлар учун Аллоҳдан бошқа ҳимоячи йўқ ва ёрдам ҳам ололмайсизлар.' (Ҳуд: 113)
Дунё бандалари ўртасидаги муносабатлар аксар ҳолда заифлар ва қудратлилар ўртасидаги манфаатларга асосланади. Баъзида ижтимоий анъаналар ва жамият қоидалари заифларнинг буюкларга, қудратлиларга боғланишига сабаб бўлади. Бу муносабатлар ҳақиқатга қарши чиқиб, пайғамбарларга душман бўлишга ҳам олиб келади. Аммо қиёмат кунида ҳамма бирдек Аллоҳнинг ҳузурида жавоб беради:
'Ҳаммалари Аллоҳ ҳузурига келадилар. Заифлар мутакаббирларга шундай дейдилар: "Биз сизларга итоат қилгандик. Энди сизлар бизга Аллоҳнинг азобидан бирор нарсани енгиллатасизларми?" Улар айтадилар: "Агар Аллоҳ бизни ҳидоят қилганида, биз сизларни ҳам ҳидоят қилган бўлардик. Эндиликда бизга сабр қилиш ҳам, нолиш қилиш ҳам барибир. Қочишнинг иложи йўқ."' (Иброҳим: 21)
Мен Мутанаббийнинг ўз хожаси Сайфуддавлага қандай ҳаддан ташқари ишониб, уни мақтаганидан ҳайратландим:
'Мен орзу қилган нарсаларда сенга суянаман,
Ва қўрққан нарсаларимда сендан паноҳ излайман.
Сен синдирган суякни инсонлар тиклай олмайди,
Сен тузатган суякни инсонлар синдира олмайди.'
Аммо Мутанаббийнинг ўз хожасига бўлган бу ишончи қиёмат кунигача давом этмади. Бир неча йил ўтиб, у уни инкор қилди ва Мисрга бошқа хожа қидириб кетди. У кетар экан шундай деган эди:
'Кофурни қасд қилганлар борки ундан ўзгасига боқмайди,
Зеро денгизни қасд қилган одам кичик дарёларга боқмайди.'
Инсон учун — ягона Хожа бўлиши ва Ундан бошқага боғланмаслик нақадар яхшидир."
Муҳаммад Ғаззолий - Аччиқ ҳақиқат
https://t.me/tuhur