#hamshiralik #ikkinchi
85-Savol: Bolalardagi raxit kasalligini oldini olishda hamshiraning o`rni nimadan iborat?
Bolalardagi raxit kasalligini oldini olishda hamshiraning o‘rni
Raxit kasalligining oldini olishda hamshiraning asosiy vazifasi chaqaloq va bola parvarishini to‘g‘ri tashkil qilish, onalar va qarindoshlarga zarur maslahatlar berish va raxitni oldini olish bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshirishdan iborat. Quyida hamshiraning raxit profilaktikasidagi vazifalari bosqichma-bosqich bayon etilgan:
1. Bolaning umumiy parvarishi va sog‘lig‘ini kuzatish
• Bola rivojlanishini muntazam kuzatish:
o Bola tana vazni va bo‘yining o‘sishini baholash.
o Suyak rivojlanishi va bosh suyaklarining yumshoq bo‘lishini tekshirish.
• Tana harorati va terining holatini kuzatish:
o Terining rangida o‘zgarishlar va boshqa belgilarni nazorat qilish.
• Yashash sharoitlarini yaxshilash bo‘yicha maslahat:
o Bolaning yashash joyi toza, yorug‘ va issiq bo‘lishi kerak.
2. Onalarni o‘qitish va maslahat berish
• D vitamini ahamiyatini tushuntirish:
o Onalarga D vitamini yetishmovchiligi bolada raxitga olib kelishi haqida ma’lumot berish.
o Tug‘ilganidan boshlab D vitamini qo‘shimchalarini tavsiya qilish.
• To‘g‘ri ovqatlanish bo‘yicha ko‘rsatmalar:
o Ko‘krak suti bilan oziqlantirishni rag‘batlantirish.
o Sun’iy oziqlantirilayotgan bolalar uchun muvozanatli oziqlantirishni tavsiya qilish (kaltsiy va D vitamini bilan boyitilgan aralashmalar).
o Ovqatga kaltsiyga boy mahsulotlar (sut, pishloq, qatiq)ni qo‘shish.
3. D vitamini profilaktikasi
• D vitamini preparatlarini tavsiya qilish:
o Shifokor ko‘rsatmasiga binoan chaqaloqlarga tug‘ilgandan keyin birinchi haftalarda D vitamini preparatlarini buyurish.
o D vitamini kundalik dozasini (400–1000 XBV) hisoblash va berishni nazorat qilish.
• Quyosh nuridan foydalanish:
o Bolani ochiq havoda sayr qilishga chaqirish.
o Quyosh nuri ta’sirida D vitamini tabiiy sintezlanishi uchun terining ochiq qismiga e’tibor qaratish.
4. Gigiena va yashash sharoitlarini yaxshilash
• To‘g‘ri parvarish:
o Bolani muntazam yuvish va gigiena qoidalariga rioya qilish.
• Xona sharoitlarini tashkil qilish:
o Xona harorati 22–24°C darajada bo‘lishi, yaxshi yoritilishi va havosi doimiy yangilanib turishi zarur.
5. Jismoniy faollikni ta’minlash
• Bolalar uchun jismoniy mashqlar:
o Kichik yoshdagi bolalarda mushak va suyak rivojlanishini ta’minlash uchun massaj va harakat mashqlarini o‘tkazish.
• Faol harakatni rag‘batlantirish:
o Bolaning yoshiga mos harakatli o‘yinlar va faoliyat turlarini tavsiya qilish.
6. Profilaktik ko‘riklarni tashkil qilish
• Muntazam tibbiy ko‘riklarni tashkil qilish:
o Har 1–3 oyda pediatr yoki neonatolog tomonidan bolaning umumiy holatini baholash.
• Raxitning dastlabki belgilarini aniqlash:
o Bosh suyaklari yumshashi, qovurg‘alar shaklining o‘zgarishi va mushaklar zaifligini tekshirish.
7. Parhez va oziqlantirish bo‘yicha ko‘rsatmalar
• Homilador ayollarga maslahat:
o Homiladorlik davrida D vitamini va kaltsiyga boy oziq-ovqatlarni iste’mol qilishni tavsiya etish.
o Sog‘lom turmush tarzini saqlash va quyosh nuri ta’sirida vaqt o‘tkazishni rag‘batlantirish.
• Bolani qo‘shimcha ovqatlantirish:
o 6 oylikdan boshlab qo‘shimcha oziqlantirishni to‘g‘ri tashkil qilish.
o D vitamini bilan boyitilgan oziq-ovqatlarni tavsiya qilish.
8. Ota-onalarni o‘qitish va ogohlantirish
• Raxitning dastlabki belgilariga e’tibor qaratish:
o Bola bosh terisini ishqalashi, bosh suyaklarining yumshashi, mushaklar zaifligi va terida o‘zgarishlar yuzaga kelishi haqidagi belgilarni tushuntirish.
• Tibbiy yordamga murojaat qilish:
o Raxit belgilarini aniqlagan zahoti shifokorga murojaat qilish zarurligini ta’kidlash.
Hamshiraning asosiy roli:
1. Tarbiyaviy faoliyat: Ota-onalarga raxitni oldini olish bo‘yicha ma’lumot berish.
2. Muntazam monitoring: Bolaning sog‘lig‘i va rivojlanishini doimiy nazorat qilish.
3. Tibbiy yordam: Raxitga qarshi profilaktik chora-tadbirlarni amalga oshirish va kerakli ko‘rsatmalar berish.
Xulosa:
85-Savol: Bolalardagi raxit kasalligini oldini olishda hamshiraning o`rni nimadan iborat?
Bolalardagi raxit kasalligini oldini olishda hamshiraning o‘rni
Raxit kasalligining oldini olishda hamshiraning asosiy vazifasi chaqaloq va bola parvarishini to‘g‘ri tashkil qilish, onalar va qarindoshlarga zarur maslahatlar berish va raxitni oldini olish bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshirishdan iborat. Quyida hamshiraning raxit profilaktikasidagi vazifalari bosqichma-bosqich bayon etilgan:
1. Bolaning umumiy parvarishi va sog‘lig‘ini kuzatish
• Bola rivojlanishini muntazam kuzatish:
o Bola tana vazni va bo‘yining o‘sishini baholash.
o Suyak rivojlanishi va bosh suyaklarining yumshoq bo‘lishini tekshirish.
• Tana harorati va terining holatini kuzatish:
o Terining rangida o‘zgarishlar va boshqa belgilarni nazorat qilish.
• Yashash sharoitlarini yaxshilash bo‘yicha maslahat:
o Bolaning yashash joyi toza, yorug‘ va issiq bo‘lishi kerak.
2. Onalarni o‘qitish va maslahat berish
• D vitamini ahamiyatini tushuntirish:
o Onalarga D vitamini yetishmovchiligi bolada raxitga olib kelishi haqida ma’lumot berish.
o Tug‘ilganidan boshlab D vitamini qo‘shimchalarini tavsiya qilish.
• To‘g‘ri ovqatlanish bo‘yicha ko‘rsatmalar:
o Ko‘krak suti bilan oziqlantirishni rag‘batlantirish.
o Sun’iy oziqlantirilayotgan bolalar uchun muvozanatli oziqlantirishni tavsiya qilish (kaltsiy va D vitamini bilan boyitilgan aralashmalar).
o Ovqatga kaltsiyga boy mahsulotlar (sut, pishloq, qatiq)ni qo‘shish.
3. D vitamini profilaktikasi
• D vitamini preparatlarini tavsiya qilish:
o Shifokor ko‘rsatmasiga binoan chaqaloqlarga tug‘ilgandan keyin birinchi haftalarda D vitamini preparatlarini buyurish.
o D vitamini kundalik dozasini (400–1000 XBV) hisoblash va berishni nazorat qilish.
• Quyosh nuridan foydalanish:
o Bolani ochiq havoda sayr qilishga chaqirish.
o Quyosh nuri ta’sirida D vitamini tabiiy sintezlanishi uchun terining ochiq qismiga e’tibor qaratish.
4. Gigiena va yashash sharoitlarini yaxshilash
• To‘g‘ri parvarish:
o Bolani muntazam yuvish va gigiena qoidalariga rioya qilish.
• Xona sharoitlarini tashkil qilish:
o Xona harorati 22–24°C darajada bo‘lishi, yaxshi yoritilishi va havosi doimiy yangilanib turishi zarur.
5. Jismoniy faollikni ta’minlash
• Bolalar uchun jismoniy mashqlar:
o Kichik yoshdagi bolalarda mushak va suyak rivojlanishini ta’minlash uchun massaj va harakat mashqlarini o‘tkazish.
• Faol harakatni rag‘batlantirish:
o Bolaning yoshiga mos harakatli o‘yinlar va faoliyat turlarini tavsiya qilish.
6. Profilaktik ko‘riklarni tashkil qilish
• Muntazam tibbiy ko‘riklarni tashkil qilish:
o Har 1–3 oyda pediatr yoki neonatolog tomonidan bolaning umumiy holatini baholash.
• Raxitning dastlabki belgilarini aniqlash:
o Bosh suyaklari yumshashi, qovurg‘alar shaklining o‘zgarishi va mushaklar zaifligini tekshirish.
7. Parhez va oziqlantirish bo‘yicha ko‘rsatmalar
• Homilador ayollarga maslahat:
o Homiladorlik davrida D vitamini va kaltsiyga boy oziq-ovqatlarni iste’mol qilishni tavsiya etish.
o Sog‘lom turmush tarzini saqlash va quyosh nuri ta’sirida vaqt o‘tkazishni rag‘batlantirish.
• Bolani qo‘shimcha ovqatlantirish:
o 6 oylikdan boshlab qo‘shimcha oziqlantirishni to‘g‘ri tashkil qilish.
o D vitamini bilan boyitilgan oziq-ovqatlarni tavsiya qilish.
8. Ota-onalarni o‘qitish va ogohlantirish
• Raxitning dastlabki belgilariga e’tibor qaratish:
o Bola bosh terisini ishqalashi, bosh suyaklarining yumshashi, mushaklar zaifligi va terida o‘zgarishlar yuzaga kelishi haqidagi belgilarni tushuntirish.
• Tibbiy yordamga murojaat qilish:
o Raxit belgilarini aniqlagan zahoti shifokorga murojaat qilish zarurligini ta’kidlash.
Hamshiraning asosiy roli:
1. Tarbiyaviy faoliyat: Ota-onalarga raxitni oldini olish bo‘yicha ma’lumot berish.
2. Muntazam monitoring: Bolaning sog‘lig‘i va rivojlanishini doimiy nazorat qilish.
3. Tibbiy yordam: Raxitga qarshi profilaktik chora-tadbirlarni amalga oshirish va kerakli ko‘rsatmalar berish.
Xulosa: