#hamshiralik #ikkinchi
47-savol: Bemorlarni sun'iy ovqatlantirish usullarini sanab bering.
Bemorlarni sun'iy ovqatlantirish, ya'ni enteral yoki parenteral oziqlantirish, ularning oziq moddalar, vitaminlar va energiya ehtiyojlarini qondirish uchun qo‘llaniladi. Quyida sun'iy ovqatlantirishning asosiy usullari sanab o‘tilgan:
1. Enteral ovqatlantirish (hazm tizimi orqali)
Enteral oziqlantirish oshqozon-ichak tizimi orqali oziq moddalar yetkazish usulidir. Bu usul oshqozon-ichak tizimi funksional bo‘lganda qo‘llaniladi.
a. Og‘iz orqali oziqlantirish:
• Maxsus tayyorlangan suyuq ovqat yoki ovqat qo‘shimchalari bemorning og‘zi orqali beriladi.
• Og‘iz orqali ovqatlana olmaydigan, lekin yutish refleksi saqlangan bemorlarda qo‘llaniladi.
b. Zond orqali oziqlantirish:
• Nazogastral zond: Oziq moddalar burun orqali oshqozonga o‘tkaziladigan zond orqali beriladi.
• Nazoduodenal yoki nazojejunial zond: Zond duoden yoki jejunumga o‘tkaziladi (oshqozon yaroqsiz bo‘lsa).
• Ushbu usul qisqa muddatli oziqlantirish uchun mos (1–4 hafta).
c. Gastrostomiya yoki jejunostomiya:
• Oshqozonga (gastrostomiya) yoki ingichka ichakka (jejunostomiya) jarrohlik yo‘li bilan o‘rnatilgan naycha orqali oziqlantirish.
• Bu usul uzoq muddatli enteral oziqlantirish uchun qo‘llaniladi.
d. Oziqlantirish pompasi yordamida:
• Oziq moddalarni sekin va nazoratli tarzda yuborish uchun maxsus apparatlar ishlatiladi.
2. Parenteral ovqatlantirish (tomir orqali)
Parenteral oziqlantirish oshqozon-ichak tizimidan chetlab o‘tib, oziq moddalarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri qonga yuborish usulidir. Bu usul oshqozon-ichak tizimi ishlamay qolganda yoki ishlatish mumkin bo‘lmaganda qo‘llaniladi.
a. Qisman parenteral oziqlantirish:
• Organizmga faqat asosiy oziq moddalar (glyukoza, elektrolitlar, aminokislotalar) yuboriladi.
• Vena ichiga qo‘llanadi.
b. To‘liq parenteral oziqlantirish (TPN):
• Barcha zarur oziq moddalar (uglevodlar, yog‘lar, aminokislotalar, vitaminlar, minerallar) markaziy yoki periferik vena orqali yuboriladi.
• Uzoq muddatli oziqlantirish uchun ishlatiladi.
3. Aralash oziqlantirish
• Enteral va parenteral oziqlantirishni kombinatsiyasi:
• Agar oshqozon-ichak tizimi qisman ishlayotgan bo‘lsa, enteral va parenteral oziqlantirish birgalikda qo‘llaniladi.
4. Oziqlantirish usulini tanlash omillari:
• Bemorning holati: Yutish, hazm qilish va so‘rish funksiyasining saqlanishi.
• Oziqlantirishning davomiyligi: Qisqa muddatli yoki uzoq muddatli ehtiyoj.
• Tibbiy ko‘rsatmalar: Kasallik turi, nafas olish yoki yurak-qon tomir tizimi holati.
5. Sun'iy ovqatlantirishda ehtiyot choralari:
Asoratlarni oldini olish:
• Zondning noto‘g‘ri o‘rnatilishi yoki chiqib ketishi.
• Infeksiyalar (masalan, stomiyalar atrofida yoki venalarda).
• Oshqozon-ichak tizimi reaksiyalari (diareya, qusish).
• Elektrolit muvozanati buzilishi.
Bemorni kuzatish:
• Oziqlantirishning samaradorligini va bemorning holatini muntazam baholash (vazn, laborator ko‘rsatkichlar, suv-elektrolit balansi).
Xulosa:
Sun'iy ovqatlantirish usuli bemorning klinik holati va oshqozon-ichak tizimining funksional imkoniyatlariga qarab tanlanadi. Enteral oziqlantirish afzalroq, chunki u oshqozon-ichak tizimining tabiiy funksiyalarini qo‘llab-quvvatlaydi. Oshqozon-ichak tizimi ishlamagan hollarda esa parenteral oziqlantirish qo‘llaniladi.
Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida
47-savol: Bemorlarni sun'iy ovqatlantirish usullarini sanab bering.
Bemorlarni sun'iy ovqatlantirish, ya'ni enteral yoki parenteral oziqlantirish, ularning oziq moddalar, vitaminlar va energiya ehtiyojlarini qondirish uchun qo‘llaniladi. Quyida sun'iy ovqatlantirishning asosiy usullari sanab o‘tilgan:
1. Enteral ovqatlantirish (hazm tizimi orqali)
Enteral oziqlantirish oshqozon-ichak tizimi orqali oziq moddalar yetkazish usulidir. Bu usul oshqozon-ichak tizimi funksional bo‘lganda qo‘llaniladi.
a. Og‘iz orqali oziqlantirish:
• Maxsus tayyorlangan suyuq ovqat yoki ovqat qo‘shimchalari bemorning og‘zi orqali beriladi.
• Og‘iz orqali ovqatlana olmaydigan, lekin yutish refleksi saqlangan bemorlarda qo‘llaniladi.
b. Zond orqali oziqlantirish:
• Nazogastral zond: Oziq moddalar burun orqali oshqozonga o‘tkaziladigan zond orqali beriladi.
• Nazoduodenal yoki nazojejunial zond: Zond duoden yoki jejunumga o‘tkaziladi (oshqozon yaroqsiz bo‘lsa).
• Ushbu usul qisqa muddatli oziqlantirish uchun mos (1–4 hafta).
c. Gastrostomiya yoki jejunostomiya:
• Oshqozonga (gastrostomiya) yoki ingichka ichakka (jejunostomiya) jarrohlik yo‘li bilan o‘rnatilgan naycha orqali oziqlantirish.
• Bu usul uzoq muddatli enteral oziqlantirish uchun qo‘llaniladi.
d. Oziqlantirish pompasi yordamida:
• Oziq moddalarni sekin va nazoratli tarzda yuborish uchun maxsus apparatlar ishlatiladi.
2. Parenteral ovqatlantirish (tomir orqali)
Parenteral oziqlantirish oshqozon-ichak tizimidan chetlab o‘tib, oziq moddalarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri qonga yuborish usulidir. Bu usul oshqozon-ichak tizimi ishlamay qolganda yoki ishlatish mumkin bo‘lmaganda qo‘llaniladi.
a. Qisman parenteral oziqlantirish:
• Organizmga faqat asosiy oziq moddalar (glyukoza, elektrolitlar, aminokislotalar) yuboriladi.
• Vena ichiga qo‘llanadi.
b. To‘liq parenteral oziqlantirish (TPN):
• Barcha zarur oziq moddalar (uglevodlar, yog‘lar, aminokislotalar, vitaminlar, minerallar) markaziy yoki periferik vena orqali yuboriladi.
• Uzoq muddatli oziqlantirish uchun ishlatiladi.
3. Aralash oziqlantirish
• Enteral va parenteral oziqlantirishni kombinatsiyasi:
• Agar oshqozon-ichak tizimi qisman ishlayotgan bo‘lsa, enteral va parenteral oziqlantirish birgalikda qo‘llaniladi.
4. Oziqlantirish usulini tanlash omillari:
• Bemorning holati: Yutish, hazm qilish va so‘rish funksiyasining saqlanishi.
• Oziqlantirishning davomiyligi: Qisqa muddatli yoki uzoq muddatli ehtiyoj.
• Tibbiy ko‘rsatmalar: Kasallik turi, nafas olish yoki yurak-qon tomir tizimi holati.
5. Sun'iy ovqatlantirishda ehtiyot choralari:
Asoratlarni oldini olish:
• Zondning noto‘g‘ri o‘rnatilishi yoki chiqib ketishi.
• Infeksiyalar (masalan, stomiyalar atrofida yoki venalarda).
• Oshqozon-ichak tizimi reaksiyalari (diareya, qusish).
• Elektrolit muvozanati buzilishi.
Bemorni kuzatish:
• Oziqlantirishning samaradorligini va bemorning holatini muntazam baholash (vazn, laborator ko‘rsatkichlar, suv-elektrolit balansi).
Xulosa:
Sun'iy ovqatlantirish usuli bemorning klinik holati va oshqozon-ichak tizimining funksional imkoniyatlariga qarab tanlanadi. Enteral oziqlantirish afzalroq, chunki u oshqozon-ichak tizimining tabiiy funksiyalarini qo‘llab-quvvatlaydi. Oshqozon-ichak tizimi ishlamagan hollarda esa parenteral oziqlantirish qo‘llaniladi.
Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida