Ommaning siyosiylashuvi fenomenini o'rgangan Erik Hoffer zerikkan odamlardan zo'r inqilobchilar chiqishini yozgan:
"Ehtimol, umidsiz zerikishning tarqalishidan ko'ra jamiyat ommaviy harakatga tayyor ekanligini ko‘rsatuvchi yaxshiroq ko'rsatkich yo'q. Ommaviy harakatlarning kuchayishidan oldingi davrlarning deyarli barcha keyslarida kuchli zerikish qayd etilgan. Ommaviy harakatlar ham dastlabki bosqichlarida ekspluatatsiya qilinganlar yoki mazlumlar orasida emas, balki zerikkanlar orasida qo‘llab-quvvatlanilgan.
Ommani isyonga undaydigan kishi uchun zerikkanlar haqidagi ma'lumotlar, chidab bo'lmas iqtisodiy va siyosiy zo'ravonliklardan aziyat chekayotganlar haqidagi ma'lumotlar kabi yoqimli va dalda beruvchi bo‘lib eshitilishi kerak".
Ya‘ni, zerikish insonni hayot ma'nosini izlashga yoki biror katta maqsad yo'lida harakat qilishga undaydi.
Zerikkan odamlar ko'pincha hayotlarida mazmun va maqsad yetishmayotganini his qilishadi. Bu hissiyot ularni biror katta, kuchli harakat yoki ideologiyaga qo'shilishga undaydi. Zerikish ular uchun yangi imkoniyatlar, maqsad va o'zini qayta topish yo'lini ochadi.
Hofferga ko‘ra, ommaviy harakatlar dastlab faqat ekspluatatsiya qilingan yoki mazlumlar tomonidan emas, balki zerikkanlar tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi. Chunki zerikkanlar, odatda, o‘z hayotlaridagi bo‘shliqni to‘ldirish uchun kuchli harakatlarga ko‘proq moyil bo‘ladilar.
Zerikish keng miqyosda tarqalganda, jamiyat ommaviy harakatlar uchun "tayyor" bo‘lib qoladi. Bu davrlar ko‘pincha stagnatsiya (o‘sishning to‘xtashi), iqtisodiy turg‘unlik yoki siyosiy beqarorlik bilan bog‘liq bo‘ladi. Shu sababli, zerikkanlarning ommaviy isyon va inqiloblarni boshlash yoki qo‘llab-quvvatlash ehtimoli yuqori bo‘ladi.
Hoffer inqilobchilarni yoki ommaviy harakat liderlarini zerikkan odamlar haqida ma’lumotga ega bo‘lishga undaydi. Chunki zerikish hissi kuchli bo‘lgan odamlar yangi g‘oya va harakatlarni eng ishtiyoqli qo‘llab-quvvatlovchilar bo‘lishi mumkin. Ular tez-tez o‘zlarini yangicha hayot yo‘llariga bag‘ishlashga tayyor bo‘lishadi.
@therealniyozov
"Ehtimol, umidsiz zerikishning tarqalishidan ko'ra jamiyat ommaviy harakatga tayyor ekanligini ko‘rsatuvchi yaxshiroq ko'rsatkich yo'q. Ommaviy harakatlarning kuchayishidan oldingi davrlarning deyarli barcha keyslarida kuchli zerikish qayd etilgan. Ommaviy harakatlar ham dastlabki bosqichlarida ekspluatatsiya qilinganlar yoki mazlumlar orasida emas, balki zerikkanlar orasida qo‘llab-quvvatlanilgan.
Ommani isyonga undaydigan kishi uchun zerikkanlar haqidagi ma'lumotlar, chidab bo'lmas iqtisodiy va siyosiy zo'ravonliklardan aziyat chekayotganlar haqidagi ma'lumotlar kabi yoqimli va dalda beruvchi bo‘lib eshitilishi kerak".
Ya‘ni, zerikish insonni hayot ma'nosini izlashga yoki biror katta maqsad yo'lida harakat qilishga undaydi.
Zerikkan odamlar ko'pincha hayotlarida mazmun va maqsad yetishmayotganini his qilishadi. Bu hissiyot ularni biror katta, kuchli harakat yoki ideologiyaga qo'shilishga undaydi. Zerikish ular uchun yangi imkoniyatlar, maqsad va o'zini qayta topish yo'lini ochadi.
Hofferga ko‘ra, ommaviy harakatlar dastlab faqat ekspluatatsiya qilingan yoki mazlumlar tomonidan emas, balki zerikkanlar tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi. Chunki zerikkanlar, odatda, o‘z hayotlaridagi bo‘shliqni to‘ldirish uchun kuchli harakatlarga ko‘proq moyil bo‘ladilar.
Zerikish keng miqyosda tarqalganda, jamiyat ommaviy harakatlar uchun "tayyor" bo‘lib qoladi. Bu davrlar ko‘pincha stagnatsiya (o‘sishning to‘xtashi), iqtisodiy turg‘unlik yoki siyosiy beqarorlik bilan bog‘liq bo‘ladi. Shu sababli, zerikkanlarning ommaviy isyon va inqiloblarni boshlash yoki qo‘llab-quvvatlash ehtimoli yuqori bo‘ladi.
Hoffer inqilobchilarni yoki ommaviy harakat liderlarini zerikkan odamlar haqida ma’lumotga ega bo‘lishga undaydi. Chunki zerikish hissi kuchli bo‘lgan odamlar yangi g‘oya va harakatlarni eng ishtiyoqli qo‘llab-quvvatlovchilar bo‘lishi mumkin. Ular tez-tez o‘zlarini yangicha hayot yo‘llariga bag‘ishlashga tayyor bo‘lishadi.
@therealniyozov