Отаси "мен гап сура-сам нокулай булади, сен кунглига кул солиб кур. Агар рози булмаса, мажбур-лаб узатмайман. Укиш нияти булса бу-ни хам айтсин. Биргина кизимни укити-шга карбим етади, деди. Мен хам номи-га кизидан сураган булдим. Кизи "да-дамга айтинг, мени узатмасинлар. Мен укимокчиман", деди. Хуп дедиму, ота-сига умуман бошка гап айтдим. Кизингиз "мен дадамга айтишга уяла-ман. Майли, шу йигитга розиман. Уки-ганимда нимаям узгарарди, - ундан ку-ра оила куриб, бахтимни топай", деб ай-тди, дедим. Отаси гапларимга лакка ишонди. Совчиларга розилик бериб юб-
орди. Тез орада туй. Нихоят, кизидан хам кутуладиган булдим. На отаси, на кизи асл гапдан хабардор. Отаси кизим узи рози булган деб уйлайди, кизи эса отам узатаяпти, деб уйлайди. Туйда бир раксга тушайки..Курганлар кизини-нг бахтидан кувониб раксга тушяпти, деб уйлашади. Аслида мен уша киздан кутулганимдан кувониб уйнайман.
Гулширин бу гапларни кандай эшитди, качон ва кай ахволда ховлидан чикиб кетганини узи хам билмайди. Узига келганида буткул бегона кучада кезиб юрар, вужуди калт-калт титрарди. Ха, у угай онасини ёктирмасди. Онасининг урнини эгаллагани учун, бир умр узи яшаган хонадонга мехр бериб, отасини-нг хар бир сузига индамайгина бош эгиб, буйсунган онасининг урнига бека-лик килгани учун ёктирмасди. Аммо юу аёлнинг бу кадар ёвузлигини хаёлига хам келтирмасди. Нахотки бировнинг улимидан хурсанд булиш мумкин? Ота ва кизни кандай килиб бир-бирига кар-ши куйиш мумкин? У хатто дадасини хам севмайди, унга факат уй-жойи, мол дунёси учун теккан. Энди билди, асли-да онасининг улимига хам шу аёл саба-бчи. Онасининг жанозасида бувиси ур-
ганиб-уртаниб йиглаганди:
"Дарди ичида колиб кетган болам-а! Хасрат шунчалар ичингни илма-тешик килиб юборганмиди, юрагинг зардобга тулиб кетган экан-да, болам..."
Ушанда Гулширин бувисининг нега бун-дай деб нола килганини тушунмаганди.
Онаси дадасининг хиёнатини билса-да, барини ичига ютиб, чидаган экан. Юзи кулиб турса-да, ич-ичидан адо булган экан.
Уша куни Гулширин кечгача бемаъно кезиниб юрди. Энди унга хеч нарсанинг фарки йук эди. Бугун имтихон топши-риш кераклиги хам ёдида йук эди. Йук, эсида эди, аммо унга бунинг кизиги колмаганди. Энди у такдирига тан бе-ради. Аёл киёфасидаги уша иблис би-
лан бир том остида яшаб, бир хаводан нафас олиб яшай олмайди. Такдири кушилган уша йигит билан оила куради, узини янги оиласига багишлайди. Факат мана шу ёсумандан кутулса булди.
Туй харакатлари тезлашиб кетди. Гул-ширин учун буларнинг бариси тушида булаётгандай эди. Дугоналари укишга кириш учун имтихон топширган кунда Гулширин хаёт имтихонини топширди уни ёр-ёрлар садоси остида янги хона-донига кузатишди. Дугоналари чекка-чеккада бир-бирлари билан пичирла-шиб, севги хакида сирлашганида хайр-он коларди. Китобдан бош кутармайди-ган киз севги-мухаббат деган туйгуни-нинг кучасидан утгани хам йук. Туйдан сунг у сирли бир одамга тушиб колган-дек хис киларди узини. Хаёти бир кун-да бу кадар узгариб кетиши хаёлига хам келмаганди. У энди сирли бир ду-нёга тушиб колганди. Бу сирли дунё унинг узок йиллардан буён нур курин-маган кузларига кувонч багишлади, калбини таърифлаб булмас ажиб туйг-уга тулдирди. Сенга умуман бегона булган одам бир кунда энг якин инсон-га айланса, унинг исмини эшитганинг захот юрак дукирлаб урса, ёнингда булса хам уни согинаверсанг, буни не деб атайдилар? Севги деганлари шуми? Агар мухаббат деганлари юракни шу кадар энтиктирадиган туйгу булса, Гул-ширин бу сирли салтанатнинг шахзода-си учун бир умр хизматкор булиб утиш-га хам рози. Икки дил бир-бирига тал-пиниб, юраклар учмокка шай кабутар-лардек потирлаб урса, бундан ортик бахт борми? Сохир туйгулар кувонч не-лигини унитиб куйган киз хаётига муна-ввар лахзалар олиб кирса, ойдин орзу-лар канотида уни осмону фалакка олиб чикса, шу эмасми энг гузал эртак?
Гулширин энди тушунди, севги деганда хаяжондан титраб кетган дугоналарини
орди. Тез орада туй. Нихоят, кизидан хам кутуладиган булдим. На отаси, на кизи асл гапдан хабардор. Отаси кизим узи рози булган деб уйлайди, кизи эса отам узатаяпти, деб уйлайди. Туйда бир раксга тушайки..Курганлар кизини-нг бахтидан кувониб раксга тушяпти, деб уйлашади. Аслида мен уша киздан кутулганимдан кувониб уйнайман.
Гулширин бу гапларни кандай эшитди, качон ва кай ахволда ховлидан чикиб кетганини узи хам билмайди. Узига келганида буткул бегона кучада кезиб юрар, вужуди калт-калт титрарди. Ха, у угай онасини ёктирмасди. Онасининг урнини эгаллагани учун, бир умр узи яшаган хонадонга мехр бериб, отасини-нг хар бир сузига индамайгина бош эгиб, буйсунган онасининг урнига бека-лик килгани учун ёктирмасди. Аммо юу аёлнинг бу кадар ёвузлигини хаёлига хам келтирмасди. Нахотки бировнинг улимидан хурсанд булиш мумкин? Ота ва кизни кандай килиб бир-бирига кар-ши куйиш мумкин? У хатто дадасини хам севмайди, унга факат уй-жойи, мол дунёси учун теккан. Энди билди, асли-да онасининг улимига хам шу аёл саба-бчи. Онасининг жанозасида бувиси ур-
ганиб-уртаниб йиглаганди:
"Дарди ичида колиб кетган болам-а! Хасрат шунчалар ичингни илма-тешик килиб юборганмиди, юрагинг зардобга тулиб кетган экан-да, болам..."
Ушанда Гулширин бувисининг нега бун-дай деб нола килганини тушунмаганди.
Онаси дадасининг хиёнатини билса-да, барини ичига ютиб, чидаган экан. Юзи кулиб турса-да, ич-ичидан адо булган экан.
Уша куни Гулширин кечгача бемаъно кезиниб юрди. Энди унга хеч нарсанинг фарки йук эди. Бугун имтихон топши-риш кераклиги хам ёдида йук эди. Йук, эсида эди, аммо унга бунинг кизиги колмаганди. Энди у такдирига тан бе-ради. Аёл киёфасидаги уша иблис би-
лан бир том остида яшаб, бир хаводан нафас олиб яшай олмайди. Такдири кушилган уша йигит билан оила куради, узини янги оиласига багишлайди. Факат мана шу ёсумандан кутулса булди.
Туй харакатлари тезлашиб кетди. Гул-ширин учун буларнинг бариси тушида булаётгандай эди. Дугоналари укишга кириш учун имтихон топширган кунда Гулширин хаёт имтихонини топширди уни ёр-ёрлар садоси остида янги хона-донига кузатишди. Дугоналари чекка-чеккада бир-бирлари билан пичирла-шиб, севги хакида сирлашганида хайр-он коларди. Китобдан бош кутармайди-ган киз севги-мухаббат деган туйгуни-нинг кучасидан утгани хам йук. Туйдан сунг у сирли бир одамга тушиб колган-дек хис киларди узини. Хаёти бир кун-да бу кадар узгариб кетиши хаёлига хам келмаганди. У энди сирли бир ду-нёга тушиб колганди. Бу сирли дунё унинг узок йиллардан буён нур курин-маган кузларига кувонч багишлади, калбини таърифлаб булмас ажиб туйг-уга тулдирди. Сенга умуман бегона булган одам бир кунда энг якин инсон-га айланса, унинг исмини эшитганинг захот юрак дукирлаб урса, ёнингда булса хам уни согинаверсанг, буни не деб атайдилар? Севги деганлари шуми? Агар мухаббат деганлари юракни шу кадар энтиктирадиган туйгу булса, Гул-ширин бу сирли салтанатнинг шахзода-си учун бир умр хизматкор булиб утиш-га хам рози. Икки дил бир-бирига тал-пиниб, юраклар учмокка шай кабутар-лардек потирлаб урса, бундан ортик бахт борми? Сохир туйгулар кувонч не-лигини унитиб куйган киз хаётига муна-ввар лахзалар олиб кирса, ойдин орзу-лар канотида уни осмону фалакка олиб чикса, шу эмасми энг гузал эртак?
Гулширин энди тушунди, севги деганда хаяжондан титраб кетган дугоналарини