Fashizm qanday ishlaydi? | birinchi qism
Fashizm – bu yetakchi kulti. U immigrantlar, so‘lchilar, liberallar, ozchiliklar, gomoseksuallar va ayollar tomonidan keltirilgan “xo‘rlik” oldida milliy tiklanishni va’da qiladi. Fashist yetakchi ommaviy axborot vositalari, madaniyat va maktablar “bu kuchlar” tomonidan bosib olindi, deydi va kuchli, zo‘ravon javob kerakligini aytadi.
Fashizm o‘ng qanotga xos bo‘lib, ultra-millatchilikka asoslanadi. Ammo so‘l qanotda ham avtoritarizm bor – Stalin va Mao millionlab odamlarni o‘ldirdi. Lekin har yomon narsa fashizm emas. Fashizm o‘ziga xos tuzilma: afsonaviy o‘tmish, propaganda, ierarxiya va qonun-tartib bilan bir butunlikda.
Fashistik rejimlar ko‘pincha demokratik partiyalardan boshlanadi – Hitler ham saylovda ishtirok etgan. Bu harakatlar hokimiyatga kelishdan oldin ijtimoiy-siyosiy shaklda paydo bo‘ladi.
Afsonaviy o‘tmish: Millatchilik “buyuk o‘tmish”ni idealizatsiya qiladi. Fashizmda esa bu o‘tmish harbiy qudrat va hukmron guruhning boshqalar ustidan ustunligi bilan belgilanadi. Yetakchi: “Bu sizdan so‘lchilar tomonidan tortib olindi”, deydi.
Propaganda: Fashistik propaganda “do‘st/dushman” farqiga asoslanadi. Raqib – millat uchun xavf, “boshqa”. Ular hokimiyatda bo‘lsa, millatni buzadi.
Kult: Hitler: “Fan millatni mustahkamlash uchun xizmat qilsagina foydali”. Yetakchi haqiqatni belgilaydi, tajriba va haqiqat uning hokimiyatiga tahdid.
Haqiqat: Demokratiyaning markazi – haqiqat. Yolg‘on bilan erkinlik yo‘q. Shimoliy Koreya xalqi “Aziz Yetakchi”ga ovoz beradi, chunki ularga yolg‘on aytilgan. Tenglik ham haqiqatsiz bo‘lmaydi – siyosiy tenglik hokimiyatga haqiqatni aytishdir.
Ierarxiya: Irqchilik – bir guruh boshqasidan yaxshi degan yolg‘on. Fashizmda ierarxiya markaziy: “Bu din, bu irq, bu jins yaxshi”. Keyin odamlar o‘z o‘rnini yo‘qotishdan qo‘rqadi. Hukmron guruh “tenglik qurboni” sifatida ko‘rsatiladi – nemis xristianlari yahudiylarga, oq amerikaliklar qora tanlilarga, erkaklar feminizmga qarshi qo‘yiladi.
Qonun va tartib: Fashizmda qonun adolat emas. Hukmron guruh tabiatan “qonunga rioya qiladi”, ozchilik esa “qonunbuzar”. Yetakchi qonunni buzolmaydi.
Fashist yetakchi dunyoning har yerida: “Ayollaringiz va bolalaringiz xavf ostida. Menga ovoz bering, men himoya qilaman”, deydi. Konservatorlarni transgender huquqlari yoki gomoseksualizm bilan qo‘rqitadi: “Bu tenglik emas, ular sizning oilangizga hujum qilmoqda”.
Shahar-qishloq: Shahar – buzuqlik, immigrantlar, jinoyatlar bilan to'lib yotibdi. Qishloq – sof mehnatkashlar o'lkasi.
Erkin mehnat: “Mehnat ozod qiladi” – Osventsim darvozalaridagi yozuv. Ozchilik va so‘lchilar “dangasa”, deb e'lon qilinib, ular mehnatga majburlanadi. Fashizmda mehnat – fazilat, nogironlar esa “qiymatsiz” deb o‘ldirilgan.
Bu elementlar alohida fashizm emas, lekin birlashganda xavfli. Konservatorlar “Oilangiz xavf ostida, menga ovoz bering” degan chaqiriq bilan fashizmga jalb qilinadi. Xavf shu yerda boshlanadi.
Mavzu bo'yicha kengroq quyidagi linkda o'qishingiz mumkin.
© Bilolxoʻja tayyorladi
Kanalga obuna bo‘ling
🖌@Sharqshunos_tarixchi
Fashizm – bu yetakchi kulti. U immigrantlar, so‘lchilar, liberallar, ozchiliklar, gomoseksuallar va ayollar tomonidan keltirilgan “xo‘rlik” oldida milliy tiklanishni va’da qiladi. Fashist yetakchi ommaviy axborot vositalari, madaniyat va maktablar “bu kuchlar” tomonidan bosib olindi, deydi va kuchli, zo‘ravon javob kerakligini aytadi.
Fashizm o‘ng qanotga xos bo‘lib, ultra-millatchilikka asoslanadi. Ammo so‘l qanotda ham avtoritarizm bor – Stalin va Mao millionlab odamlarni o‘ldirdi. Lekin har yomon narsa fashizm emas. Fashizm o‘ziga xos tuzilma: afsonaviy o‘tmish, propaganda, ierarxiya va qonun-tartib bilan bir butunlikda.
Fashistik rejimlar ko‘pincha demokratik partiyalardan boshlanadi – Hitler ham saylovda ishtirok etgan. Bu harakatlar hokimiyatga kelishdan oldin ijtimoiy-siyosiy shaklda paydo bo‘ladi.
Afsonaviy o‘tmish: Millatchilik “buyuk o‘tmish”ni idealizatsiya qiladi. Fashizmda esa bu o‘tmish harbiy qudrat va hukmron guruhning boshqalar ustidan ustunligi bilan belgilanadi. Yetakchi: “Bu sizdan so‘lchilar tomonidan tortib olindi”, deydi.
Propaganda: Fashistik propaganda “do‘st/dushman” farqiga asoslanadi. Raqib – millat uchun xavf, “boshqa”. Ular hokimiyatda bo‘lsa, millatni buzadi.
Kult: Hitler: “Fan millatni mustahkamlash uchun xizmat qilsagina foydali”. Yetakchi haqiqatni belgilaydi, tajriba va haqiqat uning hokimiyatiga tahdid.
Haqiqat: Demokratiyaning markazi – haqiqat. Yolg‘on bilan erkinlik yo‘q. Shimoliy Koreya xalqi “Aziz Yetakchi”ga ovoz beradi, chunki ularga yolg‘on aytilgan. Tenglik ham haqiqatsiz bo‘lmaydi – siyosiy tenglik hokimiyatga haqiqatni aytishdir.
Ierarxiya: Irqchilik – bir guruh boshqasidan yaxshi degan yolg‘on. Fashizmda ierarxiya markaziy: “Bu din, bu irq, bu jins yaxshi”. Keyin odamlar o‘z o‘rnini yo‘qotishdan qo‘rqadi. Hukmron guruh “tenglik qurboni” sifatida ko‘rsatiladi – nemis xristianlari yahudiylarga, oq amerikaliklar qora tanlilarga, erkaklar feminizmga qarshi qo‘yiladi.
Qonun va tartib: Fashizmda qonun adolat emas. Hukmron guruh tabiatan “qonunga rioya qiladi”, ozchilik esa “qonunbuzar”. Yetakchi qonunni buzolmaydi.
Fashist yetakchi dunyoning har yerida: “Ayollaringiz va bolalaringiz xavf ostida. Menga ovoz bering, men himoya qilaman”, deydi. Konservatorlarni transgender huquqlari yoki gomoseksualizm bilan qo‘rqitadi: “Bu tenglik emas, ular sizning oilangizga hujum qilmoqda”.
Shahar-qishloq: Shahar – buzuqlik, immigrantlar, jinoyatlar bilan to'lib yotibdi. Qishloq – sof mehnatkashlar o'lkasi.
Erkin mehnat: “Mehnat ozod qiladi” – Osventsim darvozalaridagi yozuv. Ozchilik va so‘lchilar “dangasa”, deb e'lon qilinib, ular mehnatga majburlanadi. Fashizmda mehnat – fazilat, nogironlar esa “qiymatsiz” deb o‘ldirilgan.
Bu elementlar alohida fashizm emas, lekin birlashganda xavfli. Konservatorlar “Oilangiz xavf ostida, menga ovoz bering” degan chaqiriq bilan fashizmga jalb qilinadi. Xavf shu yerda boshlanadi.
Mavzu bo'yicha kengroq quyidagi linkda o'qishingiz mumkin.
© Bilolxoʻja tayyorladi
Kanalga obuna bo‘ling
🖌@Sharqshunos_tarixchi