"Qo'lingdan keladi, nega qilmaysan?"
Bu gapni atrofingizdagilar tomonidan tez-tez eshitib tursangiz yoki ichingizda doim shu savol jaranglab tursa — ruhan tugab-bitish(burnout)larni kóp boshdan kechirgan bo'lsangiz kerak. Bunga alohida nom bor — gifted kid burnout (qobilyatli bolaning kuchli charchog'i).
Buning ma'nosi nima?
Bolalikda ózingizni yaxshi his qilgan bólishingiz mumkin, hamma sizni maqtayapti, potensialingizni yuqori baholashyapti, kelajagingiz haqida katta orzu va xayollaringiz bor. Lekin ulg'ayganingizda istagan marralaringizga yetib bormaganingiz uchun ózingizni kóp ayblaysiz va qattiq charchaysiz, surunkali xavotir va depressiyada yurasiz.
Nega qobilyatli bolalar yetuk yoshlarida har doim ham kózlagan muvaffaqiyatiga erisholmaydi?
• Farzandida birorta qobilyatni payqagan ota-onalar uni birorta ustozga, maxsus tógarak yoki maktabga topshirishadi. Asosiy vaqti nimadir qilish, vazifa bajarish bilan ótadigan bolaning yaqinlik, g'amxo'rlik singari emotsional ehtiyojlari qondirilmaydi. Shu sabab, ulg'ayganida odamlar bilan yaqinlashish, sog'lom munosabat qurishda qiynalishi va buning natijasida paydo bo'lgan ruhiy muammolar tufayli qobilyatini rivojlantirishga kuch topolmasligi mumkin.
• Ózidan kóp narsa kutish — odamni falajlab qóyadi. Ilk xato va muvaffaqiyatsizliklarga chidolmaganlik tufayli umuman harakat qilmaslik mumkin.
• Qobilyatli bolalarda ADHD (diqqat yetishmasligi va giperaktivlik), autizm, hissiy ta'sirchanlik kabi xususiyatlarning bólishi ehtimoli katta. Bular esa kundalik hayotda, munosabatlarda, turli muammolarda ancha qiyinchiliklar paydo qiladi. Ózini tushunib olgunicha va samarali yashash usullarini kashf qilgunicha kóp yillar ótib ketishi mumkin. Ayniqsa yuqoridagi sindromlar va xususiyatlarga ega ayollar oila qurganidan keyin, ro'zg'or va farzand parvarishi tufayli yanayam kóproq qiyinchiliklarga óralashib qoladi, qobilyatlarini rivojlantirolmaydi.
• Bolalikda chizilgan xayolik kelajak yóliga — hayot ózining "tuzatishlar"ini kiritishi ehtimoli bor. Turli yóqotish va baxtsiz hodisalar tufayli odam depressiya va inqirozlarni boshdan kechiradi, bunday paytda qobilyatini rivojlantirishga sharoit bólmasligi mumkin.
Yuqoridagi sabablarni tushunishning ózi burnout holatidan chiqishda ancha yordam berishi mumkin. Chunki ichki ayblovlardan kóra kóproq charchatadigan narsa yóq.
Nima deb óylaysiz, sizda gifted kid burnout bormi?
Bu gapni atrofingizdagilar tomonidan tez-tez eshitib tursangiz yoki ichingizda doim shu savol jaranglab tursa — ruhan tugab-bitish(burnout)larni kóp boshdan kechirgan bo'lsangiz kerak. Bunga alohida nom bor — gifted kid burnout (qobilyatli bolaning kuchli charchog'i).
Buning ma'nosi nima?
Bolalikda ózingizni yaxshi his qilgan bólishingiz mumkin, hamma sizni maqtayapti, potensialingizni yuqori baholashyapti, kelajagingiz haqida katta orzu va xayollaringiz bor. Lekin ulg'ayganingizda istagan marralaringizga yetib bormaganingiz uchun ózingizni kóp ayblaysiz va qattiq charchaysiz, surunkali xavotir va depressiyada yurasiz.
Nega qobilyatli bolalar yetuk yoshlarida har doim ham kózlagan muvaffaqiyatiga erisholmaydi?
• Farzandida birorta qobilyatni payqagan ota-onalar uni birorta ustozga, maxsus tógarak yoki maktabga topshirishadi. Asosiy vaqti nimadir qilish, vazifa bajarish bilan ótadigan bolaning yaqinlik, g'amxo'rlik singari emotsional ehtiyojlari qondirilmaydi. Shu sabab, ulg'ayganida odamlar bilan yaqinlashish, sog'lom munosabat qurishda qiynalishi va buning natijasida paydo bo'lgan ruhiy muammolar tufayli qobilyatini rivojlantirishga kuch topolmasligi mumkin.
• Ózidan kóp narsa kutish — odamni falajlab qóyadi. Ilk xato va muvaffaqiyatsizliklarga chidolmaganlik tufayli umuman harakat qilmaslik mumkin.
• Qobilyatli bolalarda ADHD (diqqat yetishmasligi va giperaktivlik), autizm, hissiy ta'sirchanlik kabi xususiyatlarning bólishi ehtimoli katta. Bular esa kundalik hayotda, munosabatlarda, turli muammolarda ancha qiyinchiliklar paydo qiladi. Ózini tushunib olgunicha va samarali yashash usullarini kashf qilgunicha kóp yillar ótib ketishi mumkin. Ayniqsa yuqoridagi sindromlar va xususiyatlarga ega ayollar oila qurganidan keyin, ro'zg'or va farzand parvarishi tufayli yanayam kóproq qiyinchiliklarga óralashib qoladi, qobilyatlarini rivojlantirolmaydi.
• Bolalikda chizilgan xayolik kelajak yóliga — hayot ózining "tuzatishlar"ini kiritishi ehtimoli bor. Turli yóqotish va baxtsiz hodisalar tufayli odam depressiya va inqirozlarni boshdan kechiradi, bunday paytda qobilyatini rivojlantirishga sharoit bólmasligi mumkin.
Yuqoridagi sabablarni tushunishning ózi burnout holatidan chiqishda ancha yordam berishi mumkin. Chunki ichki ayblovlardan kóra kóproq charchatadigan narsa yóq.
Nima deb óylaysiz, sizda gifted kid burnout bormi?