#etimologiya_darslari
Koshg‘ariyni o‘qiy turib, sizlar bilan ham bo‘lishishim kerak bo‘lgan bir qancha ma'lumotlar bor ekanligiga ko‘zim tushdi:
🤩Rus tilidan o‘zlashgan deb qabul qilingan утюк so‘zini, hozirga qadar turkiylardan o‘rislar o‘t+yuk, ya'ni olovni yuk sifatida bosish orqali mato va kiyimlarni tekislovchi asbob, shaklida o‘g‘irlashgan deb o‘ylovchilar ko‘p. Lekin aslida bu so‘zning asosi sof turkiycha ûtti (ÿtÿk) fe'lidan olingan bo‘lib, ûtti - kuydirmoq degan ma'noni anglatadi. Demak o‘tyuk so‘zining asl etimologik ildizi, kuydirmoq degan ma'noni bildiradi, o‘t va yukni emas.
🤩Yana bir qiziq etimologik ildizga ega so‘z - qaysar. Ko‘pchilik bu so‘z Yuliy Sezar nomi unvon sifatida Qaysar, Ksar, Kayzer shakllarida qolganidan xabardor. Sezar o‘z navbatida o‘jar, ya'ni qaysar bo‘lganligi ham bor gap. Lekin nega aynan ismini Sezar qo‘yishgan?! Gap shundaki, onasi jajji hukmdorni dunyoga keltirish onida hushidan ketadi, ba'zi manbalarda esa bola chala ekanligi ma'lum bo‘ladi, shundan so‘ng doyalar ona qornini caesar qilishga majbur bo‘lishadi, ya'ni kesishga. Shunday qilib lotincha kesilgan fe'li qaysar so‘ziga asrlar davomida evrilib bizgacha yetib kelgan.
Koshg‘ariyni o‘qiy turib, sizlar bilan ham bo‘lishishim kerak bo‘lgan bir qancha ma'lumotlar bor ekanligiga ko‘zim tushdi:
🤩Rus tilidan o‘zlashgan deb qabul qilingan утюк so‘zini, hozirga qadar turkiylardan o‘rislar o‘t+yuk, ya'ni olovni yuk sifatida bosish orqali mato va kiyimlarni tekislovchi asbob, shaklida o‘g‘irlashgan deb o‘ylovchilar ko‘p. Lekin aslida bu so‘zning asosi sof turkiycha ûtti (ÿtÿk) fe'lidan olingan bo‘lib, ûtti - kuydirmoq degan ma'noni anglatadi. Demak o‘tyuk so‘zining asl etimologik ildizi, kuydirmoq degan ma'noni bildiradi, o‘t va yukni emas.
🤩Yana bir qiziq etimologik ildizga ega so‘z - qaysar. Ko‘pchilik bu so‘z Yuliy Sezar nomi unvon sifatida Qaysar, Ksar, Kayzer shakllarida qolganidan xabardor. Sezar o‘z navbatida o‘jar, ya'ni qaysar bo‘lganligi ham bor gap. Lekin nega aynan ismini Sezar qo‘yishgan?! Gap shundaki, onasi jajji hukmdorni dunyoga keltirish onida hushidan ketadi, ba'zi manbalarda esa bola chala ekanligi ma'lum bo‘ladi, shundan so‘ng doyalar ona qornini caesar qilishga majbur bo‘lishadi, ya'ni kesishga. Shunday qilib lotincha kesilgan fe'li qaysar so‘ziga asrlar davomida evrilib bizgacha yetib kelgan.