Erkinlikning me'yori bormi?
Jamiyat taraqqiyoti erkinlikning ta'minlanishi bilan chambarchas bog‘liq, biroq me’yordan oshgan erkinlik intizomsizlik, tartibsizlik va hatto o‘z-o‘zini yemirishga olib kelishi mumkin. Erkinlik mutlaq bo‘lsa, na ijtimoiy normalar, na axloqiy tamoyillar, na ilmiy asoslangan chegaralar saqlanib qoladi.
Shu sababdan, haqiqiy taraqqiyot me’yoriy erkinlik va mas’uliyat orasidagi muvozanatni topishda yotadi.
Falsafada erkinlik masalasi azaldan tortishuvli bo‘lib kelgan. Aristotel ta’kidlaganidek, erkinlik – bu faqat xohlagan narsani qilish emas, balki to‘g‘ri tanlov qilish imkoniyatidir. Kant esa haqiqiy erkinlik aql-irodaga tayanishi kerakligini aytgan.
Bugungi dunyoda bu fikrlar yanada dolzarb, chunki texnologiyalar va axborot oqimining cheksizligi insonning erkinlik haqidagi tasavvurlarini o‘zgartirmoqda.
Hayotiy tajriba shuni ko‘rsatadiki, haddan tashqari erkinlik tartibsizlik va maqsadsizlikka yetaklaydi. Bolaga to‘liq erkinlik berilsa, u tarbiya ko‘rmaydi; jamiyatda mutlaq erkinlik o‘rnatilsa, qonun va axloq me’yorlari buziladi. Shaxs ham, jamiyat ham o‘zini cheklashni o‘rganishi kerak, aks holda erkinlik o‘ziga qarshi qurolga aylanadi.
Ilmiy nuqtai nazardan, erkinlikni boshqarish masalasi ham muhim. Fiziologlar inson miyasi ortiqcha tanlovdan charchashini isbotlagan, ijtimoiy fanlar esa erkinlik va tartib o‘rtasidagi muvozanat barqarorlik uchun zarur ekanini tasdiqlaydi.
Erkinlik va mas’uliyat orasidagi o'rtalikni aniqlash – har bir davrning eng muhim falsafiy muammolaridan biri. Me’yordan ortiq erkinlik – o‘z yo‘nalishidan adashgan daryo kabi: u nafaqat o‘zining maqsadini yo‘qotadi, balki atrofni vayron qiladi. Shu bois, haqiqiy erkinlik tartib va o‘zini boshqarish bilan uyg‘unlashgandagina foydali bo‘ladi.
M.Aliyev
Jamiyat taraqqiyoti erkinlikning ta'minlanishi bilan chambarchas bog‘liq, biroq me’yordan oshgan erkinlik intizomsizlik, tartibsizlik va hatto o‘z-o‘zini yemirishga olib kelishi mumkin. Erkinlik mutlaq bo‘lsa, na ijtimoiy normalar, na axloqiy tamoyillar, na ilmiy asoslangan chegaralar saqlanib qoladi.
Shu sababdan, haqiqiy taraqqiyot me’yoriy erkinlik va mas’uliyat orasidagi muvozanatni topishda yotadi.
Falsafada erkinlik masalasi azaldan tortishuvli bo‘lib kelgan. Aristotel ta’kidlaganidek, erkinlik – bu faqat xohlagan narsani qilish emas, balki to‘g‘ri tanlov qilish imkoniyatidir. Kant esa haqiqiy erkinlik aql-irodaga tayanishi kerakligini aytgan.
Bugungi dunyoda bu fikrlar yanada dolzarb, chunki texnologiyalar va axborot oqimining cheksizligi insonning erkinlik haqidagi tasavvurlarini o‘zgartirmoqda.
Hayotiy tajriba shuni ko‘rsatadiki, haddan tashqari erkinlik tartibsizlik va maqsadsizlikka yetaklaydi. Bolaga to‘liq erkinlik berilsa, u tarbiya ko‘rmaydi; jamiyatda mutlaq erkinlik o‘rnatilsa, qonun va axloq me’yorlari buziladi. Shaxs ham, jamiyat ham o‘zini cheklashni o‘rganishi kerak, aks holda erkinlik o‘ziga qarshi qurolga aylanadi.
Ilmiy nuqtai nazardan, erkinlikni boshqarish masalasi ham muhim. Fiziologlar inson miyasi ortiqcha tanlovdan charchashini isbotlagan, ijtimoiy fanlar esa erkinlik va tartib o‘rtasidagi muvozanat barqarorlik uchun zarur ekanini tasdiqlaydi.
Erkinlik va mas’uliyat orasidagi o'rtalikni aniqlash – har bir davrning eng muhim falsafiy muammolaridan biri. Me’yordan ortiq erkinlik – o‘z yo‘nalishidan adashgan daryo kabi: u nafaqat o‘zining maqsadini yo‘qotadi, balki atrofni vayron qiladi. Shu bois, haqiqiy erkinlik tartib va o‘zini boshqarish bilan uyg‘unlashgandagina foydali bo‘ladi.
M.Aliyev