Карл Маркс:

"Россиянинг аслида Русга хеч қандай алоқаси йўқ , ва у бу номни узоғи билан ХVІІІ асрдагина олган , шундай бўлишига қарамай - у сурбетларча Руснинг 800 йил олдин шаклланган тарихий меъросига даъво қилиб келмоқда. Аммо Московия тарихи Рус тарихига оппоқ иплар билан усталик билан тикилиб, тўлиқ сохталаштирилган. Норманларнинг қахрли шавкатида эмас, балки Москванинг қонли қулдорлик ботқоғида Россия тарихининг беланчаги даври бошланган.

Исм ва саналарни ўзгартириб кўрсак агар Ивана III нинг сиёсати замонавий Московия империясининг сиёсатига нафақат бирга-бир ўхшаш, балки янгидан тирилгандай хиссиёт уйғотади ... Россия гўё мўғул қулдорчилиги мактабида қайта туғилган ва тарбия олгандай. Унинг кучли бўлишига сабаб қулдорчилик санъатида ундан хеч ким хали ўта олмади.Хатто Россия мустақил бўлиб олгандан кейин хам қуллар мамлакати бўлиб қолаверди. Петр I сиёсий айёрлигини ишлатиб мўғул қулининг итоаткорлигини мўғул хукмдорининг улуғлиги билан уйғунлаштира олди.Бунда Чингизхоннинг бутун дунёни забт қилиш хақидаги васиятини хам Москва ўзига меърос қилиб олганини кўриш мумкин...

Россиянинг сиёсати - ўзгармасдир . Рус услуби ва тактикаси ўзгариб келган ва яна ўзгаради,аммо россия сиёсатининг бош мақсади-дунёни босиб олиш ва уни бошқариш истаги ўзгармас бўлиб қолаверади.Московия панславизми -ана шу босқинчилик режасининг бир кўриниши холос.

Манба:
Карл Маркс, "Разоблачения дипломатической истории 18-го века", Глава IV (оригинал «Free Press», London, 1856-1857), репринт «Собрание сочинений К. Маркса и Ф. Энгельса на английском языке» под ред. В.А. Смирнова, Б.Г. Тартаковский, т. 15, М., 1986)