​​Фейнманнинг илм-фан гўзаллиги ҳақидаги монологи

Бир шоир шундай деган эди: "Бутун коинот бир қадаҳ вино ичида." У буни қандай маънода айтганини, эҳтимол, ҳеч қачон билмасмиз, чунки шоирлар тушунилиши учун эмас, балки ҳис қилиниши учун ёзадилар. Лекин бу гапда ҳақиқат бор: агар қадаҳдаги винога етарлича диққат билан назар солсак, у ерда бутун коинотни кўриш мумкин

Физиканинг барча қонунлари шу ерда мужассам: айланиб турган суюқлик, шамол ва ҳарорат таъсирида буғланаётган томчилар, қадаҳдаги нур акслари – биз тасаввуримизда буларга яна атомларни ҳам қўшамиз. Шиша - ердаги жинсларни дистиллаш натижасиидир ва унинг таркибида биз коинот асрининг сирларини, юлдузлар эволюциясини кўрамиз

Вино қандай ғалати кимёвий моддаларни ўз ичига олади? Улар қандай пайдо бўлган? Унда ферментлар, энзимлар, субстратлар ва реакция маҳсулотлари мавжуд. Вино ўз таркиби билан улкан ҳақиқатни англатади: бутун ҳаёт – ферментациядир. Ҳеч ким вино кимёсини ўрганиб, Луи Пастер каби кўплаб касалликларнинг сабабини аниқламасдан қолмайди

Қандай ёрқин, қандай жонли бу қизил вино, унинг мавжудлиги уни кузатаётган онгга қанчалик аниқ таъсуротлар беради. Агар биз, инсонлар, қулайлик учун бу қадаҳдаги винодек коинотни қисмларга – физика, биология, геология, астрономия, психология ва бошқаларга бўлсак, табиат бундай бўлинишни билмайди.

Шундай экан, келинг, барчасини яна бирлаштирайлик ва унинг асл моҳиятини унутмайлик. У бизга сўнгги завқни ҳадя этсин: винодан бир қултум ичамиз ва ҳаммасини унутамиз

— "The Feynman Lectures on Physics" китобидан, "Физиканинг бошқа фанлар билан муносабати" мавзусидаги нутқи