Bozor iqtisodi - oddiy misol
Hozir Qozog'iston kartoshka eksportini cheklagani haqida ma'lumotni o'qib qolib, uyimiz guruhiga tashladim va bozor iqtisodi qanday ishlashi bo'yicha judayam oddiy real misol kelib chiqdi.
1. Qozog'iston eksportini cheklagani biz uchun bozorda kartoshka kamayishi haqida signal berdi va birinchi reaksiyamiz "Narx oshadi. Kartoshka olib qo'yish kerak bo'ldi". Taklif kamayishi va talab oshishi
2. Albatta butun bozor shu narsani o'ylagani sabab narxlar allaqachon oshib 10.000 so'mga chiqib bo'libdi. Ya'ni bozordagi narxlar reallikni emas, kelajakni aks ettiradi. Trump saylanishi bilan Tesla va Bitcoin bilan bo'lgan voqea.
3. Narxlar oshib ketganini bilib birdaniga uydagi deyarli hammada bir xil fikr paydo bo'ldi "Tomorqaga kartoshka ekish kerak". Katta ehtimol bilan juda ko'p oilalar shuni o'yladi. Narx oshgani uchun taklif yaratishga bo'lgan rag'bat paydo bo'lishi
4. Bahorda hamma tomorqasiga kartoshka ekishni boshlasa, tabiiyki bozorda ma'lum vaqtdan keyin kartoshka ko'payib narxlar tushishni boshlaydi. Judayam tushib ketishi ham mumkin. Yoki kartoshkani ko'proq eksport qilish ham mumkin. Taklif ko'payishi sabab narx korrelatsiyaga uchrashi.
5. Kartoshka narxi tushib ketgani sabab keyingi yilga odamlar kartoshka ekishni kamaytiradi va Qozog'iston ham tabiiyki cheklovni sekin olib tashlaydi. Bozor balansga qaytishi.
Asosiy xulosa
Yuqoridagi tabiiy jarayonda hukumatdan alohida nimadir qilish ko'p ham talab qilinmaydi. Eng to'g'ri qaror kartoshka yetishtirishga bo'lgan rag'batni qo'llab-quvvatlash. Eng noto'g'ri qaror esa bozordagi kartoshka narxi oshishiga yoki kartoshka eksportiga qarshi cheklov qo'yish.
Kartoshka va boshqa oziq-ovqat mahsulotlarida bu sikl yillar davomida aylanib keladi. Bu narsani maktabda o'qimagan odam ham tushunadi. Faqat tushunishimiz kerak bo'lgan narsa - elektr energiyasi, benzin va boshqa istalgan boshqa mahsulot ham huddi shu kartoshka kabi ishlashi kerakligi.
Iqtisod birinchi darsini eslasangiz uning ma'nosi "uy xo'jaligi boshqaruvi". Ya'ni haqiqiy bozor iqtisodi oddiy uy xo'jaligi boshqaruvi orqali yuzaga keladi. Yuqoridan o'ylangan rejalar va qarorlar orqasidan emas.
#economics
@Musayev_blogi
Hozir Qozog'iston kartoshka eksportini cheklagani haqida ma'lumotni o'qib qolib, uyimiz guruhiga tashladim va bozor iqtisodi qanday ishlashi bo'yicha judayam oddiy real misol kelib chiqdi.
1. Qozog'iston eksportini cheklagani biz uchun bozorda kartoshka kamayishi haqida signal berdi va birinchi reaksiyamiz "Narx oshadi. Kartoshka olib qo'yish kerak bo'ldi". Taklif kamayishi va talab oshishi
2. Albatta butun bozor shu narsani o'ylagani sabab narxlar allaqachon oshib 10.000 so'mga chiqib bo'libdi. Ya'ni bozordagi narxlar reallikni emas, kelajakni aks ettiradi. Trump saylanishi bilan Tesla va Bitcoin bilan bo'lgan voqea.
3. Narxlar oshib ketganini bilib birdaniga uydagi deyarli hammada bir xil fikr paydo bo'ldi "Tomorqaga kartoshka ekish kerak". Katta ehtimol bilan juda ko'p oilalar shuni o'yladi. Narx oshgani uchun taklif yaratishga bo'lgan rag'bat paydo bo'lishi
4. Bahorda hamma tomorqasiga kartoshka ekishni boshlasa, tabiiyki bozorda ma'lum vaqtdan keyin kartoshka ko'payib narxlar tushishni boshlaydi. Judayam tushib ketishi ham mumkin. Yoki kartoshkani ko'proq eksport qilish ham mumkin. Taklif ko'payishi sabab narx korrelatsiyaga uchrashi.
5. Kartoshka narxi tushib ketgani sabab keyingi yilga odamlar kartoshka ekishni kamaytiradi va Qozog'iston ham tabiiyki cheklovni sekin olib tashlaydi. Bozor balansga qaytishi.
Asosiy xulosa
Yuqoridagi tabiiy jarayonda hukumatdan alohida nimadir qilish ko'p ham talab qilinmaydi. Eng to'g'ri qaror kartoshka yetishtirishga bo'lgan rag'batni qo'llab-quvvatlash. Eng noto'g'ri qaror esa bozordagi kartoshka narxi oshishiga yoki kartoshka eksportiga qarshi cheklov qo'yish.
Kartoshka va boshqa oziq-ovqat mahsulotlarida bu sikl yillar davomida aylanib keladi. Bu narsani maktabda o'qimagan odam ham tushunadi. Faqat tushunishimiz kerak bo'lgan narsa - elektr energiyasi, benzin va boshqa istalgan boshqa mahsulot ham huddi shu kartoshka kabi ishlashi kerakligi.
Iqtisod birinchi darsini eslasangiz uning ma'nosi "uy xo'jaligi boshqaruvi". Ya'ni haqiqiy bozor iqtisodi oddiy uy xo'jaligi boshqaruvi orqali yuzaga keladi. Yuqoridan o'ylangan rejalar va qarorlar orqasidan emas.
#economics
@Musayev_blogi