Xayriddin Sultonov xotiralarida In’omjon Usmonxo‘jayev ismini ko‘rgach, menda uning “Taqdir o‘yinlari yoxud ko‘rgan-kechirganlarim” nomli kichkina bir avtobiografiyasi borligi esimga tushib qoldi. Kitobning u kishi O‘zbekistonning birinchi rahbari etib tayinlangan davrlar haqidagi qismini o‘qib o‘tirsam, unda 1980-yillardagi Navro‘zga tajovuz bilan bog‘liq gap-so‘zlar ham bor ekan.

Bilsangiz kerak, 1985-yilda ham “Marhabo, Navro‘z!” deb yurgan O‘zbekiston 1989-yilga kelib “Navro‘zni qayta tiklash choralari” ustida bosh qotira boshlagan - shu oraliq to‘rt yilda nimadir bo‘lgan, o‘sha voqealar tarixini yangi olinayotgan kinolarda ham, ozmi-ko‘pmi, ko‘rsatishyapti. In’omjon Usmonxo‘jayev o‘sha voqealar haqida shunday deb yozgan ekan:

“Men yangi lavozimga o‘tganimdan so‘ng Oqil Umrzoqovich Salimov O‘zbekiston Oliy Soveti Prezidiumining raisi lavozimiga saylandi. Uning o‘rniga mafkuraviy ishlar bo‘yicha kotiblik lavozimiga Ra’no Abdullayeva o‘tirdi. Ra’no Abdullayeva nomzodini markaz quvvatladi va ayol kishi bo‘lishi shartligini ro‘kach qilishdi. Uch yil birga ishladik. Bir qancha ishlarni amalga oshirdik. O‘sha davrdagi ziddiyat barcha sohalarda bo‘lganidek, mafkuraviy sohani ham qamrab olgan edi. O‘sha davrda xalq orasida bo‘lgan Navro‘z shov-shuvlari, kadrlar siyosatiga bog‘liq masalalar, diniy masalalar barchaning diqqat markazida bo‘ldi. Bu ishlarni mening nomim bilan bog‘lashga harakat qilishdi. E’tiboringizga o‘sha davrdagi matbuot orqali yoritilgan maqolani havola qilish bilan ana shu shov-shuvlarga oydinlik kiritmoqchiman.

“Sovet O‘zbekistoni” gazetasining 1991-yil 12-iyun sonidagi gazeta bo‘lim mudiri, jurnalist Sharof Ubaydullayevning “Kimsiz o‘zi, Ra’no Habibovna!” sarlavhali maqolasida Ra’no Habibovna Abdullayeva bilan suhbati berilgan va aynan ana shu mavzuga bag‘ishlangan sekretariat majlisining stenogrammasi havola qilingan. Ana shu material bilan tanishilsa, bu masalaga ham oydinlik kiritiladi, deb o‘ylayman.

Muxbir: - Ra’no Habibovna, Navro‘zga va dinga bo‘lgan munosabatingiz aniq bo‘lmaguncha ushbu savolga nuqta qo‘ya olmaymiz. Ming yillik qadriyatlarga tajovuz qanday yuz berdi?

Ra’no Abdullayeva: - Bugun Navro‘z o‘z qadrini topib, xalq bayramiga aylanganidan xursandman. 1986-yilda “Xotira kuni” kuni birinchi marta nishonlangandan so‘ng, bahor bayramini ta’sis etish haqida tashabbus bilan chiqqanim rost. Markazqo‘mning mafkura bo‘limlari kerakli materiallar to‘plashga kirishdilar. Tayyorgarlik jarayonida esa bunday bayramning kerak va kerak emasligi va, ayniqsa, uning nomi xususida qizg‘in bahslar bo‘lib o‘tdi. Birovlar Navro‘z nomini saqlash, yana birovlar esa yangicha “Navbahor” deb atashni taklif qilishdi. O‘zim shaxsan “Navbahor” tarafdori bo‘ldim, chunki bu so‘z nisbatan o‘zbekcha jaranglagandek bo‘lib tuyuldi menga. Bu haqda takliflarimizni uzil-kesib rahbariyat muhokamasiga qo‘yib ulgurganimizga qadar 1987-yil fevral oyida bo‘lib o‘tgan Markazqo‘m ishchi sekretariatida Nishonov va Qodirov to‘satdan ko‘cha-ko‘ydagi shov-shuv gaplarning atrofida so‘z yuritishib qolishdi. Navbahor haqidagi material va takliflar bilan tanishmay turiboq, ular meni Navro‘zning dushmaniga chiqarishib qo‘ymoqchi bo‘lishdi. Yaxshisi, shu sekretariat majlisi stenogrammasiga murojaat qilaylik:

Postning davomi bu yerda