Endi shuni bilmak lozimdurkim, bu dunyo ishlarini Olloh taolo butunlay sababga bogʻlamishdir. U dunyo ishlari boʻlsa, Qurʼonning aytishicha, sababsiz, Xudo qudrati bilangina paydo boʻlur. Hayot olamidagi dunyo ishlari zarradan quyoshgacha barcha narsalarning boʻlishi- boʻlmasi bari sababga bogʻliqdir. Tavakkal qilish, yaʼni Ollohga topshirish ersa inson toqatidan tashqari, qoʻlidan kelmaydigan ishlardagina uni Ollohga topshirishni shariat buyurdi. Shundoqki, dehqon yerni tanlab haydaydi, butun sharoitlarini bajargan soʻnggida tuproqqa oziq koʻmadi. Ammo tuproq ichidan uni undirib chiqarish uning ishi emas. Bu toʻgʻrida tavakkal qilib turishdan boshqa chora yoʻqdir. Bizning bu soʻzimiz hammaga tushunarlik boʻlganlikdan, dunyo ishlarini musulmonlar, albatta, shunga taqqoslashlari lozimdur.
Paygʻambarlardan boshlab butun dunyoda yashaydiganlar shu qonunga buysunishga majburdirlar. Bunga misol – Uhud urushida135 shu qonun yaxshi saqlanmagan edi. Bir zumda ahvol oʻzgarib, ish moʻminlar ziyoniga aylandi. Bunga tushunmagan bir necha kishilar “Muhammadni Xudo yuborgan boʻlsa edi, biz shunday kunga qolarmidik? Oʻzining tishi sindi, yoʻldoshlaridan qancha kishilar dushmanlari qoʻlida oʻldirildi”, deb xato fikrga ketdilar. Haqiqatda esa bu ishga oʻzlari sababchi boʻlmish edilar. Xudo Qurʼonda koʻrsatgan urush qonunlarini buzib, Rasululloh buyruqlarini bajara olmagach, zafar bulardan yuz oʻgirmish edi. Bu qonun dunyo boricha davom etajakdir.

Alixontoʻra Sogʻuniy.

VAZIFAM