#book_review
2-Jahon urushiga oid kitob-albomizning navbatdagi taqdimotida edim. Kitob-albom bo’limlari, ularga kiritilgan yangi arxiv ma’lumotlar va yangiliklar haqida gapirilayotgan bir paytda taqdimot prezentatsiyasi ichiga kiritilgan bir kitobga ko’zim tushdi. Kitob Bahodir Umurzoqovning “Oyjamol”i edi. Qidirdim, doimgidek topilmadi. Sotuvda qolmagan, 2016-yil nashr etilgan kitob ekan, 2000 adadda chiqqan. Rosti shu kitobga taqrizlar uchratmagan ekanman shu paytgacha, balki ayb o’zimda bo’lib, hech kimni kuzatmasligimda gapdir.
Turkiston legionini “izidan” tushganman. Ma’lumotlar – faktlarga tayangan albatta, kitoblar, ilmiy maqolalarni o’rganyapman. Shunda ustozimdan biri “Oyjamol”ni o’qib ko’ring, dedilar. Endiyam bu bir belgi, o’qish kerak dedim. O’qishni boshladi. Asarda biz bir oila – er-xotin va uch o’g’ilni uchratamiz. Asar sekinlik bilan 35-yildagi surgunlik, tuxmat bilan boshlanadi. Eri surgun qilingan Oyjamol uch o’g’li bilan qolganidan so’ng armiya degan narsaga duch keladi. Armiyadan esa urushning sovuq nafasi birdan uradi. Qaysi urush ekanin bildingiz – Ikkinchi Jahon urushi…
Asarning shiddati jaddalasha boshlaydi shu joyida. Uch o’g’ilning qismati qiziqtira boshlaydi. Urushga eng birinchi ketganlarning ko’p qismi yo halok bo’lgan yo asirga tushgan. O’zlarining tilinda “plen”ga tushgan. Plendan esa kimdir qochib partizanlarga qo’shilgan, kimdirni esa nemislarga tutqazib u yerdan legionga yoki konslagerdan legionga qo’shilishgan. Ana shunday qismat ularni kutgan.
Vatanda qolgan ayol/qizlar taqdiri yanayam achinarli holda. Turmush qurishgan-u 10 kun o’tmay eri urushga ketgan, bedarak yo’qolsa chaqirtirilgan, bekitik xat xabar yo’qmi deya so’roq qilingan. Eng achinarlisi esa qizlar. Urush yakunida vokzal chiqib uylanarmikan deya nogironlarni kutgan qizlar, edi. Shunday hodisalar ham uchragan.
Oyjamolga qaytsak, ikki kelin bilan uch o’g’ilning izlariga zor bo’lib kutish, oson emas. Mayli, ozgina spoyler qilay, qiziqtirishga: bir o’g’li legioner, biri partizan, yana biri esa qahramon. Uch o’g’ilda uch xil taqdir. Shaxsan o’zimga asarda eng qiziq bo’lgan joylari Turkiston legionlari joyi bo’ldi, arxiv ma’lumotlarga tayanilgan joylari juda qiziq chiqqan. Ularning urushdagi roli, nimalar qilishganini bilish muhim deb o’ylayman. Ayniqsa hozirda hamma turlicha talqin qilayotgan bir paytda: kimdir ularni qahramon darajasiga ko’tarsa, kimdir esa xoin deydi. Ilmiy va obyektiv nuqtai nazardan qaralishi o’ta muhim.
Asarni o’qing, sodda, beg’ubor kitob.
@mahinsworld
2-Jahon urushiga oid kitob-albomizning navbatdagi taqdimotida edim. Kitob-albom bo’limlari, ularga kiritilgan yangi arxiv ma’lumotlar va yangiliklar haqida gapirilayotgan bir paytda taqdimot prezentatsiyasi ichiga kiritilgan bir kitobga ko’zim tushdi. Kitob Bahodir Umurzoqovning “Oyjamol”i edi. Qidirdim, doimgidek topilmadi. Sotuvda qolmagan, 2016-yil nashr etilgan kitob ekan, 2000 adadda chiqqan. Rosti shu kitobga taqrizlar uchratmagan ekanman shu paytgacha, balki ayb o’zimda bo’lib, hech kimni kuzatmasligimda gapdir.
Turkiston legionini “izidan” tushganman. Ma’lumotlar – faktlarga tayangan albatta, kitoblar, ilmiy maqolalarni o’rganyapman. Shunda ustozimdan biri “Oyjamol”ni o’qib ko’ring, dedilar. Endiyam bu bir belgi, o’qish kerak dedim. O’qishni boshladi. Asarda biz bir oila – er-xotin va uch o’g’ilni uchratamiz. Asar sekinlik bilan 35-yildagi surgunlik, tuxmat bilan boshlanadi. Eri surgun qilingan Oyjamol uch o’g’li bilan qolganidan so’ng armiya degan narsaga duch keladi. Armiyadan esa urushning sovuq nafasi birdan uradi. Qaysi urush ekanin bildingiz – Ikkinchi Jahon urushi…
Asarning shiddati jaddalasha boshlaydi shu joyida. Uch o’g’ilning qismati qiziqtira boshlaydi. Urushga eng birinchi ketganlarning ko’p qismi yo halok bo’lgan yo asirga tushgan. O’zlarining tilinda “plen”ga tushgan. Plendan esa kimdir qochib partizanlarga qo’shilgan, kimdirni esa nemislarga tutqazib u yerdan legionga yoki konslagerdan legionga qo’shilishgan. Ana shunday qismat ularni kutgan.
Vatanda qolgan ayol/qizlar taqdiri yanayam achinarli holda. Turmush qurishgan-u 10 kun o’tmay eri urushga ketgan, bedarak yo’qolsa chaqirtirilgan, bekitik xat xabar yo’qmi deya so’roq qilingan. Eng achinarlisi esa qizlar. Urush yakunida vokzal chiqib uylanarmikan deya nogironlarni kutgan qizlar, edi. Shunday hodisalar ham uchragan.
Oyjamolga qaytsak, ikki kelin bilan uch o’g’ilning izlariga zor bo’lib kutish, oson emas. Mayli, ozgina spoyler qilay, qiziqtirishga: bir o’g’li legioner, biri partizan, yana biri esa qahramon. Uch o’g’ilda uch xil taqdir. Shaxsan o’zimga asarda eng qiziq bo’lgan joylari Turkiston legionlari joyi bo’ldi, arxiv ma’lumotlarga tayanilgan joylari juda qiziq chiqqan. Ularning urushdagi roli, nimalar qilishganini bilish muhim deb o’ylayman. Ayniqsa hozirda hamma turlicha talqin qilayotgan bir paytda: kimdir ularni qahramon darajasiga ko’tarsa, kimdir esa xoin deydi. Ilmiy va obyektiv nuqtai nazardan qaralishi o’ta muhim.
Asarni o’qing, sodda, beg’ubor kitob.
@mahinsworld