Gorio ota [@jahonadabiyoti_uz].pdf
👤 Onore de Balzak
📓 "Gorio ota"
Buyuk fransuz yozuvchisi Onore de Balzak ijodi Yevropa tanqidiy realizmi adabiyotining yuqori cho‘qqisi hisoblanadi. Adib qalamiga mansub “Inson komediyasi” epopiyasi u yashagan davr burjua tuzumi va jamiyati tarixini o‘zida haqqoniy mujassamlashtirgan qomusiy asardir.
1834-yil Bazak yozgan asarlarini birlashtirib, ularga “Inson komediyasi” degan umumiy nom beradi. “Inson komediyasi” uchta asosiy bo‘limdan (“Odatlar haqida etyud”, “Falsafiy etyud” va “Analitik etyud”) iborat bo‘lib, ular o‘z ichiga 143 nomdagi katta-kichik asarni qamrab olishi lozim edi. Biroq yozuvchi o‘zining yigirma yilga yaqin ijodi davomida ulardan 97 tasini yozishga ulguradi.
Yozuvchi yaratgan epopeyaning bosh kitobi, bu “Gorio ota” romanidir. Undagi voqealar adibning boshqa asarlarida davom ettirib boriladi. Kitobxon romanda ishtirok etgan Rastinyak, Byanshon, Votren, Nusingen, Gobsek, Tayfer kabi personajlar bilan keyingi asarlarda ham uchrashadi. Masalan, “Gorio ota” romanidagi ikki muhim obraz – Gorio ota bilan Ejen Rastinyak bir-biri bilan bog‘langandir. Gorio ota aslida burjua korchalonlari davrasida ko‘p yillar nom chiqargan, oxirgi paytga kelib o‘z qizlarining baxtli bo‘lishlari uchun bor bisotini sarflagan, oqibat bir miri ham puli qolmay, “itdek xor bo‘lib o‘lgan” zamonasining vakili bo‘lsa, Rastinyak kambag‘al oiladan chiqqan, endigina kiborlar davrasiga qadam qo‘ygan kelgusi burjua jamiyati vakili obrazidir. Yigitning kiborlar davrasidagi dastlabki muvaffaqiyatlari va keksa Gorio otaning halokati Restavratsiya (1815–1830) yillari fransuz jamiyatida Balzak shohidi bo‘lgan ijtimoiy axloq qonunlaridan bunyod bo‘lgandi. Yozuvchi bu toifa odamlarni romandagi Vikontessa de Bosean xonim tilidan shunday ta’riflaydi: “Qancha sovuqqonlik bilan ish tutsangiz, shuncha martabangiz oshadi. Hech ayamay zarba beravering, ana unda qarshingizda titrab turishadigan bo‘lishadi… Hayotda jallod bo‘ling (Rastinyakka qarata), jallod bo‘lmasangiz, uning oyboltasi ostida qolasiz”. Yosh Ejen Rastinyak ana shu nasihat ketidan, ya’ni “zafar qozonish” yo‘lida kurashmoq niyatida ketadi. Gorio ota bo‘lsa, “hayosiz naqdina” yo‘lida zarbaga uchrab qurbon bo‘ladi.
📚 @jahonadabiyoti_uz
📓 "Gorio ota"
“Chol – oilaviy pansion – 600 frankli renta – qizlari deb o’zini hamma narsadan mahrum qiladi, ammo har ikkala qizning 50000 frankdan daromadi bor; itdek xor bo’lib o’ladi”. Bu xomaki yozuv adibning mashhur “Gorio ota” romani syujeti edi. Oila, jamiyat, insonning eng ezgu tuyg’ulari va ularni yemirilishga mahkum etgan sabablar xususida so’z yuritilgan asardagi fikrlar, hatto ijtimoiylari ham, bundan bir yarim asr ilgari aytilgan bo’lishiga qaramay bugungi o’quvchini befarq qoldirmaydi, o’zi va jamiyat haqidagi mulohazalarini yangi tasavvurlar bilan boyitadi.
Buyuk fransuz yozuvchisi Onore de Balzak ijodi Yevropa tanqidiy realizmi adabiyotining yuqori cho‘qqisi hisoblanadi. Adib qalamiga mansub “Inson komediyasi” epopiyasi u yashagan davr burjua tuzumi va jamiyati tarixini o‘zida haqqoniy mujassamlashtirgan qomusiy asardir.
1834-yil Bazak yozgan asarlarini birlashtirib, ularga “Inson komediyasi” degan umumiy nom beradi. “Inson komediyasi” uchta asosiy bo‘limdan (“Odatlar haqida etyud”, “Falsafiy etyud” va “Analitik etyud”) iborat bo‘lib, ular o‘z ichiga 143 nomdagi katta-kichik asarni qamrab olishi lozim edi. Biroq yozuvchi o‘zining yigirma yilga yaqin ijodi davomida ulardan 97 tasini yozishga ulguradi.
Yozuvchi yaratgan epopeyaning bosh kitobi, bu “Gorio ota” romanidir. Undagi voqealar adibning boshqa asarlarida davom ettirib boriladi. Kitobxon romanda ishtirok etgan Rastinyak, Byanshon, Votren, Nusingen, Gobsek, Tayfer kabi personajlar bilan keyingi asarlarda ham uchrashadi. Masalan, “Gorio ota” romanidagi ikki muhim obraz – Gorio ota bilan Ejen Rastinyak bir-biri bilan bog‘langandir. Gorio ota aslida burjua korchalonlari davrasida ko‘p yillar nom chiqargan, oxirgi paytga kelib o‘z qizlarining baxtli bo‘lishlari uchun bor bisotini sarflagan, oqibat bir miri ham puli qolmay, “itdek xor bo‘lib o‘lgan” zamonasining vakili bo‘lsa, Rastinyak kambag‘al oiladan chiqqan, endigina kiborlar davrasiga qadam qo‘ygan kelgusi burjua jamiyati vakili obrazidir. Yigitning kiborlar davrasidagi dastlabki muvaffaqiyatlari va keksa Gorio otaning halokati Restavratsiya (1815–1830) yillari fransuz jamiyatida Balzak shohidi bo‘lgan ijtimoiy axloq qonunlaridan bunyod bo‘lgandi. Yozuvchi bu toifa odamlarni romandagi Vikontessa de Bosean xonim tilidan shunday ta’riflaydi: “Qancha sovuqqonlik bilan ish tutsangiz, shuncha martabangiz oshadi. Hech ayamay zarba beravering, ana unda qarshingizda titrab turishadigan bo‘lishadi… Hayotda jallod bo‘ling (Rastinyakka qarata), jallod bo‘lmasangiz, uning oyboltasi ostida qolasiz”. Yosh Ejen Rastinyak ana shu nasihat ketidan, ya’ni “zafar qozonish” yo‘lida kurashmoq niyatida ketadi. Gorio ota bo‘lsa, “hayosiz naqdina” yo‘lida zarbaga uchrab qurbon bo‘ladi.
📚 @jahonadabiyoti_uz