Бир расм тарихи:
"ЎҒИЛДАН НАЖОТ ИСТАБ"
Биз бу картинада бир хонада бўлган, ҳатто бир-бирига қиё ҳам боқмаётган ўрта ёшлардаги ўғил ва унинг қариб қолган онасини кўриб турибмиз. Хонани эгаллаган оғир сукунат эса яхшиликдан дарак бермаётгандек. Хўш, рассом нима демоқчи?
Айтишларича, бу картина реал воқеага асосланиб ишланган. Дилбандидан нажот истаб келган аёл... яъни она-ю ўғил ўртасидаги рўй берган мазкур саҳнага рассом шахсан гувоҳ бўлган...
Воқеа бундай бўлганди.
Машҳур ҳайкалтарошнинг уйига унинг онаси меҳмонга келади. Ўша кезларда ҳайкалтарош ва рассом Александр Бурак ўртасида дўстона яқинлик бор эди. Она моддий ёрдам сўраб олис қишлоқдан келганди. Бироқ, ўғли буюртмалар йўқлигини баҳона қилиб онасига пул бермайди ва уни қийин кунларга ташлаб қўяди. Бу жараён рассомга қаттиқ таъсир қилди ва дарҳол кейинчалик машҳур бўлган "Ўғилдан нажот истаб" картинасининг илк наброскаларини ишлашга киришди.
Бурак тўғри иш қилдими, йўқми, буниси бошқа масала. Аммо у тасвирлаган мавзу эътиборни тортмай қўймайди. Уйдаги жиҳозлар - гиламлар, статуэткалар ва картиналар, қимматбаҳо мебел ва ҳаттоки бош қаҳрамон эгнидаги пўрим кийимдан ҳайкалтарош ва унинг хотини унча-мунча одам ҳавас қиладиган даражада ўзига тўқ оила эгалари эканлигини англаш қийин эмас.
Ўғлини безовта қилаётганлигидан ўзини ўнғайсиз ҳис этаётган онанинг аҳволини кўриб ачинасиз. Аёл эса бу хонадонда уни илиқ қарши олишларига ишонганди, чунки ўғлини кўпдан бери кўрмаган ва унинг ҳозирги ҳаёти ҳақида кўп нарса билмасди. Тирноқ ковлаш билан андармон ўғилнинг қилиғидан онасининг тезроқ кетишини истаётганини тушуниш қийин эмас. Унинг хотини эса столнинг бошқа тарафида ўтирган қайнонасига тескари қараб олган. Бир сўз билан айтганда, бу хонадонда кампирни ҳеч ким кутмаганлиги аниқ.
"Крестьянка" журналида бу картинага шундай изоҳ берилган:
"Онаизор мажолсиз қўлларини тиззасига қўйган. Аччиқ ўй-хаёллари унинг юзида акс этиб турибди.
Балки у шу топда қандай одамни вояга етказганини, кимга ўзининг кучини, соғлигини ва оналик муҳаббатини сарф этгани ҳақида ўйлаётгандир. Рассом бу санъат асарида одамларнинг ўз манфаатларини азалий қадриятларидан устун қўйишдек маънавий кемтикларини
маҳорат билан тасвирлайди.
Шу билан ҳаммаси тугамади: картинада ўз онасини таниган ҳайкалтарош рассомнинг ёқасига ёпишди ва умрининг охирига қадар ундан нафратланиб юрди...
Рус тилидан Ҳамзабек Турдиев таржимаси
"ЎҒИЛДАН НАЖОТ ИСТАБ"
Биз бу картинада бир хонада бўлган, ҳатто бир-бирига қиё ҳам боқмаётган ўрта ёшлардаги ўғил ва унинг қариб қолган онасини кўриб турибмиз. Хонани эгаллаган оғир сукунат эса яхшиликдан дарак бермаётгандек. Хўш, рассом нима демоқчи?
Айтишларича, бу картина реал воқеага асосланиб ишланган. Дилбандидан нажот истаб келган аёл... яъни она-ю ўғил ўртасидаги рўй берган мазкур саҳнага рассом шахсан гувоҳ бўлган...
Воқеа бундай бўлганди.
Машҳур ҳайкалтарошнинг уйига унинг онаси меҳмонга келади. Ўша кезларда ҳайкалтарош ва рассом Александр Бурак ўртасида дўстона яқинлик бор эди. Она моддий ёрдам сўраб олис қишлоқдан келганди. Бироқ, ўғли буюртмалар йўқлигини баҳона қилиб онасига пул бермайди ва уни қийин кунларга ташлаб қўяди. Бу жараён рассомга қаттиқ таъсир қилди ва дарҳол кейинчалик машҳур бўлган "Ўғилдан нажот истаб" картинасининг илк наброскаларини ишлашга киришди.
Бурак тўғри иш қилдими, йўқми, буниси бошқа масала. Аммо у тасвирлаган мавзу эътиборни тортмай қўймайди. Уйдаги жиҳозлар - гиламлар, статуэткалар ва картиналар, қимматбаҳо мебел ва ҳаттоки бош қаҳрамон эгнидаги пўрим кийимдан ҳайкалтарош ва унинг хотини унча-мунча одам ҳавас қиладиган даражада ўзига тўқ оила эгалари эканлигини англаш қийин эмас.
Ўғлини безовта қилаётганлигидан ўзини ўнғайсиз ҳис этаётган онанинг аҳволини кўриб ачинасиз. Аёл эса бу хонадонда уни илиқ қарши олишларига ишонганди, чунки ўғлини кўпдан бери кўрмаган ва унинг ҳозирги ҳаёти ҳақида кўп нарса билмасди. Тирноқ ковлаш билан андармон ўғилнинг қилиғидан онасининг тезроқ кетишини истаётганини тушуниш қийин эмас. Унинг хотини эса столнинг бошқа тарафида ўтирган қайнонасига тескари қараб олган. Бир сўз билан айтганда, бу хонадонда кампирни ҳеч ким кутмаганлиги аниқ.
"Крестьянка" журналида бу картинага шундай изоҳ берилган:
"Онаизор мажолсиз қўлларини тиззасига қўйган. Аччиқ ўй-хаёллари унинг юзида акс этиб турибди.
Балки у шу топда қандай одамни вояга етказганини, кимга ўзининг кучини, соғлигини ва оналик муҳаббатини сарф этгани ҳақида ўйлаётгандир. Рассом бу санъат асарида одамларнинг ўз манфаатларини азалий қадриятларидан устун қўйишдек маънавий кемтикларини
маҳорат билан тасвирлайди.
Шу билан ҳаммаси тугамади: картинада ўз онасини таниган ҳайкалтарош рассомнинг ёқасига ёпишди ва умрининг охирига қадар ундан нафратланиб юрди...
Рус тилидан Ҳамзабек Турдиев таржимаси