AvangardUZ

💻"Фейсбук" тармоғида бир гуруҳдаги вайнга кўзим тушди. Замонавий кийинган қиз йигитнинг олдига келаяпти ва қисқа салом-аликдан сўнг, томдан тараша тушгандек шундай савол бераяпти:
-Манда иккита тухум🥚 бор, биттасини сизга берсам... манг, олинг... менда нечта тухум🥚 қолади?
-Битта.
-Сизда-чи?
-Учта...

Тамом, бошқа гап йўқ. Буёғи ҳуштакнинг товушини эслатадиган бачкана кулги...
Комментарийда қисқагина изоҳ қолдиргандим, гуруҳ админи ўчирибди. Э, майли. Даражанг, савиянг манзили шу ергача экан-да, дейман.

Бу борадаги эътирозларга масъуллар ҳам шаблон жавоблар беришдан чарчамаяпти: "Халқнинг эҳтиёжи, талаби шу!" Бир ҳовуч савияси паст аудиториянинг эҳтиёжи милионлаган халқнинг талабини англатадими? Бундай жавоблардан кейин бутун бошли халқнинг савияси шунақалар билан ўлчанаяптими?
Бунақа вайн олиш учун одам қанчалар манқурт бўлиши керак? Ёшлар, айниқса, қизлар атрофдагилардан, ота-онадан истиҳола қилмайдиган, камера қаршисига чиқиб олиб хоҳлаган ишини қиладиган замонларга етиб келдикми?

Навоийни, Бобурни, Беҳбудийни, Авлонийни танимайдиган авлоднинг аҳволини қаранг. "Театр, газета нимага керак?", дейдиганлар, оила даврасида ўтириб кўриб бўлмайдиган бачканаликлар билан мақтанасизларми? Бугун нафақат мактаб, балки боғча боласининг-да қўлида телефон бор. Энг қизиғи, 18+ мавзусида она сути оғзидан кетмаганлар ҳам видео олаётганлиги. "Сенлар бачкана вайн олгунча, эътиборни дарсларингга қарат", дейдиган кимса йўқ. Ҳаводан келадиган пулга ишқибоз ота-она эса бу ишларнинг тарбиявий томонига эътибор бермаётганининг сабаби кундай равшан.

Маънавиятни "болталаб", фахшга минбар бериб, ютаман, деб ўйлаяпсизми? Бу ишингиз билан нафақат ўзингизни, миллатни ҳам "ўлдираётган"ингизни англаяпсизми? Ва унутмангки, кун келиб маънавиятсизликка ўзингиз очиб берган шу "коридор" ўз бошингизни ейди!

https://t.me/hamzabek81

МАЖЛИС ҚИЛИНГ

Вақтингиз бўш бўлса ҳам,
Бўш бўлмаса, мажлис қилинг,
Кўнглингиз хуш бўлса ҳам,
Хуш бўлмаса, мажлис қилинг,
Овчилар, сиз отгани
Қуш бўлмаса, мажлис қилинг,
Аҳли бозор, сотгани
Гўшт бўлмаса, мажлис қилинг,
Ҳеч ҳисобмас, ҳар куни
Қўш бўлмаса — мажлис қилинг.
Сиз бирор мажлиссиз ўтган
Кунни кун деб айтмангиз,
Тортингу ҳомуза,
Маъруза узун деб айтмангиз,
Ҳамма такрор этса бир гапни,
Нечун, деб айтмангиз,
Кўкка вовайло қилиб,
Гардуни дун деб айтмангиз,
Дод демакка сизда
Товуш бўлмаса, мажлис қилинг.
Сиз ҳам, эй тафтишчилар,
Мажлис саноғин текширинг,
Ҳамқарор, кун тартибу
Ҳужжат вароғин текширинг.
Нотиқ оғзин текширинг,
Соме қулоғин текширинг,
Курси тешган нозик ул
Жойда қадоғин текширинг,
Гар жароҳат унда
Қўш-қўш бўлмаса, мажлис қилинг.
Кўрмасин деҳқон дала,
Созанда соз, шоир қалам,
Ишчи ҳам дастгоҳ ёнига
Қўймасин асло қадам,
Очмасин олим китобу
Қилмасин тажриба ҳам,
Кимки гап билмас, билар иш,
Қилсин ўлгунча алам,
Иш биларни ургани
Мушт бўлмаса, мажлис қилинг.
Гар мабодо мажлисингиз
Эртароқ бўлса тамом,
Сизга лозимдир йиғинни
Уйда эттирмоқ давом,
Хонага минбар ясангу
Юксалинг олиймақом,
Масала қўймоққа уйда
Бир сабаб бўлгай мудом,
Газ қозон ё ванна, ё —
Душ бўлмаса, мажлис қилинг.
Белни боғланг, бу жаҳонни
Тўлдиринг қоғоз билан.
Ўзни алданг, бўлмаганни
Бўлдиринг қоғоз билан.
Иш билан шод этмангиз ҳеч,
Кулдиринг қоғоз билан.
Ким қоғозбозликни суймас,
Ўлдиринг қоғоз билан.
Ўлмаса у ёки
Беҳуш бўлмаса, мажлис, қилинг.
Сиз агар топқир эсангиз,
На фақат соҳиб сухан —
Демангиз мажлисни мажлис,
От қўйинг турли-туман.
Гоҳи суҳбат, гоҳи ҳайъат,
Давра денг, ё анжуман,
Лаҳзалик денг, ҳафталик денг,
Не десангиз жону тан,
Номи минг бўлгач,
Фаромуш бўлмаса, мажлис қилинг.
Вақт ўтар, соат ўтар
Кун ой бўлур, ой йил бўлур.
Киму ўтган умрига
Қарсак чалур, қойил бўлур?!
Фурсат энг олий ҳакамдур,
Доимо одил бўлур,
Барча бир кун ул ҳакамнинг
Ҳукмига дохил бўлур,
Тўплангиз эс-ҳушни,
Эс-ҳуш бўлмаса, мажлис қилинг.

© Эркин ВОҲИДОВ,
Ўзбекистон халқ шоири.
(1982)

#Ҳикмат:
Кибр кирган бошга
илм кирмайди...

Бир расм тарихи:
"ЎҒИЛДАН НАЖОТ ИСТАБ"

Биз бу картинада бир хонада бўлган, ҳатто бир-бирига қиё ҳам боқмаётган ўрта ёшлардаги ўғил ва унинг қариб қолган онасини кўриб турибмиз. Хонани эгаллаган оғир сукунат эса яхшиликдан дарак бермаётгандек. Хўш, рассом нима демоқчи?

Айтишларича, бу картина реал воқеага асосланиб ишланган. Дилбандидан нажот истаб келган аёл... яъни она-ю ўғил ўртасидаги рўй берган мазкур саҳнага рассом шахсан гувоҳ бўлган...

Воқеа бундай бўлганди.
Машҳур ҳайкалтарошнинг уйига унинг онаси меҳмонга келади. Ўша кезларда ҳайкалтарош ва рассом Александр Бурак ўртасида дўстона яқинлик бор эди. Она моддий ёрдам сўраб олис қишлоқдан келганди. Бироқ, ўғли буюртмалар йўқлигини баҳона қилиб онасига пул бермайди ва уни қийин кунларга ташлаб қўяди. Бу жараён рассомга қаттиқ таъсир қилди ва дарҳол кейинчалик машҳур бўлган "Ўғилдан нажот истаб" картинасининг илк наброскаларини ишлашга киришди.

Бурак тўғри иш қилдими, йўқми, буниси бошқа масала. Аммо у тасвирлаган мавзу эътиборни тортмай қўймайди. Уйдаги жиҳозлар - гиламлар, статуэткалар ва картиналар, қимматбаҳо мебел ва ҳаттоки бош қаҳрамон эгнидаги пўрим кийимдан ҳайкалтарош ва унинг хотини унча-мунча одам ҳавас қиладиган даражада ўзига тўқ оила эгалари эканлигини англаш қийин эмас.

Ўғлини безовта қилаётганлигидан ўзини ўнғайсиз ҳис этаётган онанинг аҳволини кўриб ачинасиз. Аёл эса бу хонадонда уни илиқ қарши олишларига ишонганди, чунки ўғлини кўпдан бери кўрмаган ва унинг ҳозирги ҳаёти ҳақида кўп нарса билмасди. Тирноқ ковлаш билан андармон ўғилнинг қилиғидан онасининг тезроқ кетишини истаётганини тушуниш қийин эмас. Унинг хотини эса столнинг бошқа тарафида ўтирган қайнонасига тескари қараб олган. Бир сўз билан айтганда, бу хонадонда кампирни ҳеч ким кутмаганлиги аниқ.

"Крестьянка" журналида бу картинага шундай изоҳ берилган:
"Онаизор мажолсиз қўлларини тиззасига қўйган. Аччиқ ўй-хаёллари унинг юзида акс этиб турибди.
Балки у шу топда қандай одамни вояга етказганини, кимга ўзининг кучини, соғлигини ва оналик муҳаббатини сарф этгани ҳақида ўйлаётгандир. Рассом бу санъат асарида одамларнинг ўз манфаатларини азалий қадриятларидан устун қўйишдек маънавий кемтикларини
маҳорат билан тасвирлайди.

Шу билан ҳаммаси тугамади: картинада ўз онасини таниган ҳайкалтарош рассомнинг ёқасига ёпишди ва умрининг охирига қадар ундан нафратланиб юрди...

Рус тилидан Ҳамзабек Турдиев таржимаси

ГЛАДИАТОР АЁЛЛАР

Қадимги Римда гладиаторлар жанги ўтказилганлигини кўпчилик яхши билади. Ўша даврда бундай жанглар иштиёқ билан томоша қилинган ва бир жангчи иккинчи жангчини тиғ санчиб ўлдириши уларга ҳузур бағишлаган. Бундай томошалар ортидан кўплаб зодагонлар бойлик орттирганлар, ҳатто буни қўлловчилар орқасида ҳукмдорларнинг ўзлари туришган. Масалан, император Коммод бу каби жангларнинг ишқибози бўлиб қолмай, жангларда шахсан ўзи ҳам иштирок этган.
Римда аёллар ҳам гладиаторлар жангига жалб этилган ва улар фақат мустамлака мамлакатлардан олиб келинган қуллардан иборат эмас эди. Унда маблағ эвазига озод аёллар ҳам қатнашишлари мумкин эди.

Номдор гладиатор аёллардан бири - Градеска Манутиусдир. У бир пайтлар Спартак қўзғолонида қатнашган. Қўзғолончилар сафларида туриб жанг қилган. Қўзғолон бостирилгач, қул қилинган ва гладиаторлар сафига киритилган эди. Қора сочли Градеска икки юздан ортиқ жангларда ғалаба қозонган. Шу пайтга қадар аёлнинг ғалабаларидан лаззатланган ва уни олқишлаган оломон фурсат ўтиб ундан зерикади, кўнгиллари янги қаҳрамонларга суст кетади. Жанг ташкилотчилари эса Градескани тенгсиз олишувга ундаб ҳалок этишади.

Рим тарихида императорлар - Цезар ва Домициан айнан аёллар ўртасидаги бундай жангларнинг ислоҳотчилари сифатида ном қозонишди. Кейинчалик император Септимий Северус аёлларнинг аренага чиқишини таъқиқлаган. Таъқиққа қарамай, саройда таъсир доираси юқори бўлган амалдорлар қўллови билан гладиатор аёллар жанги яна узоқ йиллар давом этган.

https://t.me/hamzabek81