Юқорида тилга олинган пепсин моддаси қадимдан ҳайвонларнинг ошқозонидаги ширасидан олинган бўлиб, пишлоқ тайёрлашда қўлланган. Набий алайҳиссаломга Шом насоролари тайёрлаган пишлоқдан келтирилганда ундан тановул қилганлар. Саҳобаи киромлар Форс диёрларини фатҳ қилганларида мажусийлар тайёрлаган пишлоқлардан еганлар. Ваҳоланки, уларнинг жонлиғи ҳаром ҳисобланган.
Ундан ташқари, жумҳури уламо қошидаги "الأصل في الأشياء الإباحة" яъни "нарсалардаги аслий ҳолат уларнинг мубоҳлигидир" қоидасига кўра, токи, ҳаромлиги аниқ собит бўлмагунча Аллоҳ чиқариб қўйган барча неъматлар ҳалол ҳисобланади.
Бу ёзилган нарсаларда далил ҳужжатлар тафсилотига киришилмади ва бирор жиҳатга қарама-қарши мавқифни изҳор қилиш ҳам назарда тутилмади.
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, кока-кола, пепси ва бошқа газли ичимликларни қатъиян ҳаром дейиш учун далил-ҳужжатлар етарли эмас. Етарли бўмаган ва исботини топмаган "ҳужжатлар"га асосланган фатволар эса илзомий кучга ҳам эга эмас. Боз устига, бу масала уламолар ўртасида ихтилофли бўлиб, мазкур ичимликларни мубоҳ дегувчиларнинг ҳужжати ҳар жиҳатдан оғир босади.
Кока-колани зўр бериб ҳаром дейишга ошиқадиган яна бир тоифа эса интернетда кўп тарқалган ва ушбу ичимлик логотипини ойнага қаратиб ўқиганда пайдо бўладиган арабча ёзув ва гўёки у ёзув Ислом таълимотига зид бўлган маънони англатади деган даъвони илгари сурувчи роликларга ҳам таянадилар. Лекин бу ҳам илмсиз бекорчилар ўйлаб топган кулгили абсурдлардан бири эканлиги ақл эгаларига равшандир.
Шу ўринда, марҳум Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларининг кока-кола ичимлиги ҳақида берилган саволга нисбатан сўнгги сўзларини илова қилишни лозим топдим:
“Кўп жойларда, деярли ҳамма жойларда "Кока-кола", "Пепси-кола"лар ичилади, сотилади. Мусулмон ўлкаларида бу нарса доимий равишда кўзга кўриниб турадиган нарса. Шубҳа қилаётганлар аниқ бир ҳужжатга, далилга эга эмас. Баъзи бир газеталарда, бошқа жойларда ҳар хил гаплар тарқатилди, ёзилди, лекин уни уламолар кўпчилик мусулмонлар жиддий бир эътиборга олганлари йўқ. Ана шунинг учун бу ичимлик ҳозир ҳам бор, ичилиб турибди. Бир нарса нотўғри эканлиги, харом эканлиги хужжат далил билан собит бўлмагунча демак унинг тўғрисида қатъий бир гап айтиш қийин бўлади. Ўта шубҳа қилаётганлар ёки ўз шахсларида билиб, тушуниб етган бўлсалар, ўзларини тийсинлар, ичмасинлар, ҳақлари бор, буни ҳеч ким тўса олмайди” (Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф).
* * *
Сўзимнинг охирида ҳар қандай масалада чуқур кетиш ва ғулувга юз тутишдан қайтарувчи ҳадиси шарифни эслатмоқчиман.
Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам уч марта "هلك المتنطعون" яъни "чуқур кетувчилар ҳалок бўлдилар, чуқур кетувчилар ҳалок бўлдилар, чуқур кетувчилар ҳалок бўлдилар!", деганлар (Имом Муслим ривояти).
Алишер Султонхўжаев,
Тошкент Ислом институти мударриси
https://azon.uz/content/views/koka-kola-va-pepsi-ichimligi-harommi
Улашинг📲 https://t.me/joinchat/AAAAAEVd46pFzTLAqcVq_A
Ундан ташқари, жумҳури уламо қошидаги "الأصل في الأشياء الإباحة" яъни "нарсалардаги аслий ҳолат уларнинг мубоҳлигидир" қоидасига кўра, токи, ҳаромлиги аниқ собит бўлмагунча Аллоҳ чиқариб қўйган барча неъматлар ҳалол ҳисобланади.
Бу ёзилган нарсаларда далил ҳужжатлар тафсилотига киришилмади ва бирор жиҳатга қарама-қарши мавқифни изҳор қилиш ҳам назарда тутилмади.
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, кока-кола, пепси ва бошқа газли ичимликларни қатъиян ҳаром дейиш учун далил-ҳужжатлар етарли эмас. Етарли бўмаган ва исботини топмаган "ҳужжатлар"га асосланган фатволар эса илзомий кучга ҳам эга эмас. Боз устига, бу масала уламолар ўртасида ихтилофли бўлиб, мазкур ичимликларни мубоҳ дегувчиларнинг ҳужжати ҳар жиҳатдан оғир босади.
Кока-колани зўр бериб ҳаром дейишга ошиқадиган яна бир тоифа эса интернетда кўп тарқалган ва ушбу ичимлик логотипини ойнага қаратиб ўқиганда пайдо бўладиган арабча ёзув ва гўёки у ёзув Ислом таълимотига зид бўлган маънони англатади деган даъвони илгари сурувчи роликларга ҳам таянадилар. Лекин бу ҳам илмсиз бекорчилар ўйлаб топган кулгили абсурдлардан бири эканлиги ақл эгаларига равшандир.
Шу ўринда, марҳум Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларининг кока-кола ичимлиги ҳақида берилган саволга нисбатан сўнгги сўзларини илова қилишни лозим топдим:
“Кўп жойларда, деярли ҳамма жойларда "Кока-кола", "Пепси-кола"лар ичилади, сотилади. Мусулмон ўлкаларида бу нарса доимий равишда кўзга кўриниб турадиган нарса. Шубҳа қилаётганлар аниқ бир ҳужжатга, далилга эга эмас. Баъзи бир газеталарда, бошқа жойларда ҳар хил гаплар тарқатилди, ёзилди, лекин уни уламолар кўпчилик мусулмонлар жиддий бир эътиборга олганлари йўқ. Ана шунинг учун бу ичимлик ҳозир ҳам бор, ичилиб турибди. Бир нарса нотўғри эканлиги, харом эканлиги хужжат далил билан собит бўлмагунча демак унинг тўғрисида қатъий бир гап айтиш қийин бўлади. Ўта шубҳа қилаётганлар ёки ўз шахсларида билиб, тушуниб етган бўлсалар, ўзларини тийсинлар, ичмасинлар, ҳақлари бор, буни ҳеч ким тўса олмайди” (Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф).
* * *
Сўзимнинг охирида ҳар қандай масалада чуқур кетиш ва ғулувга юз тутишдан қайтарувчи ҳадиси шарифни эслатмоқчиман.
Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам уч марта "هلك المتنطعون" яъни "чуқур кетувчилар ҳалок бўлдилар, чуқур кетувчилар ҳалок бўлдилар, чуқур кетувчилар ҳалок бўлдилар!", деганлар (Имом Муслим ривояти).
Алишер Султонхўжаев,
Тошкент Ислом институти мударриси
https://azon.uz/content/views/koka-kola-va-pepsi-ichimligi-harommi
Улашинг📲 https://t.me/joinchat/AAAAAEVd46pFzTLAqcVq_A