#top100termins
#tibbiy_terminalogiya
➡️ ATROFIYA – TO‘QIMALARNING KICHRAYISHI
⏺Atrofiya – bu organ yoki to‘qimalarning hajmi va funksional faoliyatining kamayishi bilan tavsiflanadigan patologik yoki fiziologik jarayondir. Bu jarayon hujayralarning soni yoki hajmining kamayishi natijasida yuzaga keladi.
⏺ “Atrofiya” atamasi yunoncha “a-” (yo‘qlik) va “trophe” (ovqatlanish) so‘zlaridan kelib chiqqan bo‘lib, u to‘qimalarning oziqlanish yetishmovchiligi sababli kichrayishini anglatadi.
⏺Atrofiya patologiya, nevrologiya, endokrinologiya va ortopediya sohalarida keng o‘rganiladi. U mushaklar, asab tizimi, ichki organlar va suyak to‘qimalarida uchrashi mumkin.
⏺ Fiziologik atrofiya – normal hayotiy jarayonlarda yuzaga keladi (masalan, yosh o‘tishi bilan timus bezining kichrayishi).
⏺ Patologik atrofiya – tashqi yoki ichki omillar ta’sirida yuzaga keladi:
⏺Disfunksional atrofiya – organ yoki to‘qima uzoq vaqt ishlatilmasa (masalan, uzoq muddatli yotoq rejimida mushaklarning kichrayishi).
⏺Ishemik atrofiya – qon ta’minotining yetishmovchiligi natijasida yuzaga keladi (masalan, miya ishemik atrofiyasi).
⏺Endokrin atrofiya – gormonal buzilishlar sababli (masalan, gormon yetishmovchiligi natijasida tuxumdonlarning kichrayishi).
⏺Bosim atrofiya – o‘sayotgan o‘simta yoki suyuqlikning uzoq vaqt bosimi natijasida yuzaga keladi.
⏺ Atrofiya qaytalanuvchan bo‘lishi mumkin, agar uning sababi erta aniqlanib bartaraf etilsa.
⏺ Uzoq davom etsa, hujayralar nobud bo‘lishi va organlarning doimiy disfunksiyasi yuzaga kelishi mumkin.
⏺ Raqamli texnologiyalar rivojlanishi bilan kognitiv atrofiya (miyada funksional pasayish) haqida ko‘proq tadqiqotlar o‘tkazilmoqda.
⏺ Ba’zi hayvonlarda fiziologik atrofiya kuzatiladi: misol uchun, qishda qish uyqusiga ketadigan hayvonlarda mushaklar atrofiya bo‘ladi, ammo ular uyg‘ongandan keyin tezda tiklanadi.
⏺ Kosmonavtlarda uzoq muddat tortish kuchisiz muhitda bo‘lish natijasida suyak va mushaklarning atrofiya jarayoni tezlashadi.
⏺Atrofiya – bu organizmning moslashish jarayonlaridan biri bo‘lib, ba’zan normal, ba’zan esa patologik holat sifatida namoyon bo‘ladi. Uning oldini olish uchun muntazam jismoniy faollik, to‘g‘ri ovqatlanish va sog‘lom turmush tarziga rioya qilish muhim ahamiyatga ega.
🤩 𝐃𝐫. 𝐈𝐒𝐋𝐎𝐌 𝐈𝐒𝐌𝐎𝐈𝐋𝐎𝐕
#tibbiy_terminalogiya
➡️ ATROFIYA – TO‘QIMALARNING KICHRAYISHI
✅ Ta’rifi:
⏺Atrofiya – bu organ yoki to‘qimalarning hajmi va funksional faoliyatining kamayishi bilan tavsiflanadigan patologik yoki fiziologik jarayondir. Bu jarayon hujayralarning soni yoki hajmining kamayishi natijasida yuzaga keladi.
✅ Kelib chiqishi:
⏺ “Atrofiya” atamasi yunoncha “a-” (yo‘qlik) va “trophe” (ovqatlanish) so‘zlaridan kelib chiqqan bo‘lib, u to‘qimalarning oziqlanish yetishmovchiligi sababli kichrayishini anglatadi.
✅ Qanday sohalarda ishlatiladi?
⏺Atrofiya patologiya, nevrologiya, endokrinologiya va ortopediya sohalarida keng o‘rganiladi. U mushaklar, asab tizimi, ichki organlar va suyak to‘qimalarida uchrashi mumkin.
✅ Turlari:
⏺ Fiziologik atrofiya – normal hayotiy jarayonlarda yuzaga keladi (masalan, yosh o‘tishi bilan timus bezining kichrayishi).
⏺ Patologik atrofiya – tashqi yoki ichki omillar ta’sirida yuzaga keladi:
⏺Disfunksional atrofiya – organ yoki to‘qima uzoq vaqt ishlatilmasa (masalan, uzoq muddatli yotoq rejimida mushaklarning kichrayishi).
⏺Ishemik atrofiya – qon ta’minotining yetishmovchiligi natijasida yuzaga keladi (masalan, miya ishemik atrofiyasi).
⏺Endokrin atrofiya – gormonal buzilishlar sababli (masalan, gormon yetishmovchiligi natijasida tuxumdonlarning kichrayishi).
⏺Bosim atrofiya – o‘sayotgan o‘simta yoki suyuqlikning uzoq vaqt bosimi natijasida yuzaga keladi.
✅ Muhim jihatlar:
⏺ Atrofiya qaytalanuvchan bo‘lishi mumkin, agar uning sababi erta aniqlanib bartaraf etilsa.
⏺ Uzoq davom etsa, hujayralar nobud bo‘lishi va organlarning doimiy disfunksiyasi yuzaga kelishi mumkin.
⏺ Raqamli texnologiyalar rivojlanishi bilan kognitiv atrofiya (miyada funksional pasayish) haqida ko‘proq tadqiqotlar o‘tkazilmoqda.
✅ Qiziqarli faktlar:
⏺ Ba’zi hayvonlarda fiziologik atrofiya kuzatiladi: misol uchun, qishda qish uyqusiga ketadigan hayvonlarda mushaklar atrofiya bo‘ladi, ammo ular uyg‘ongandan keyin tezda tiklanadi.
⏺ Kosmonavtlarda uzoq muddat tortish kuchisiz muhitda bo‘lish natijasida suyak va mushaklarning atrofiya jarayoni tezlashadi.
✅ Xulosa:
⏺Atrofiya – bu organizmning moslashish jarayonlaridan biri bo‘lib, ba’zan normal, ba’zan esa patologik holat sifatida namoyon bo‘ladi. Uning oldini olish uchun muntazam jismoniy faollik, to‘g‘ri ovqatlanish va sog‘lom turmush tarziga rioya qilish muhim ahamiyatga ega.
🤩 𝐃𝐫. 𝐈𝐒𝐋𝐎𝐌 𝐈𝐒𝐌𝐎𝐈𝐋𝐎𝐕