Korrupsion holatning borligi yaxshi maqsadda ishlab chiqilgan rejalarga ham salbiy ta'sir qilishi mumkin. Masalan, kecha davlat granti 4 yilga bitta talabaga emas, balki har yili yuqori baholarga erishgan talabalar orasida qayta taqsimlanishi, ya’ni grantga kirgan talaba yaxshi o’qimasa, keyingi yil kontraktga tushishi mumkinligi yoki aksincha kontraktga kirgan talaba yaxshi o’qisa, keyingi yili grantga o’tishi mumkinligi e'lon qilindi. Juda yaxshi g'oya, chet davlatlar universitetlarida ham shunga o'xshash grant tizimi ishlaydi. Bir yil ko'proq mehnat qilgan yoki osonroq 2-3 ta savol tushib, grantga kirgan, ulardan bilimliroq ba'zilar kontaktga kirgan, yoki bilimli bo'lib, grantga kirib o'qishni tashlab yuborgan, kontraktda bo'lib yaxshi o'qiydigan talabalar soni ko'p, albatta. Bu nuqtadan qaraganimizda juda yaxshi yangilik. Yaxshi natija bersa, adolatli bo'ladi. Ammo, menda boshqa savol bor. Hozir oliy ta'limda korrupsiya qay darajada deb o'ylaysiz. Men turli universitetlatda o'qiydigan tanishlarimdan eshitgan holatlardan, e'lon qilingan yangiliklardan kelib chiqsam, korrupsiya baholashga ta'sir qilmaydigan davlat universitetlari barmoq bilan sanarli chiqadi. Endi shu holatda yuqoridagi loyiha ijrosini taxmin qilib ko'ring. Qaysidir talabalar korrupsiya yoki tanishlar orqali yaxshi baholar olib, grant yutishi, kimdir esa shunchaki o'qituvchi bilan munosabati yaxshi bo'lmagani uchun ham grantdan ajrab qolishi mumkinmi? Menimcha, ha. Chunki o'rtacha 10 million kontrakt to'lagandan uning yarmi ekvivalentida baholarni sotib olish yoki kimningdir tanishi bo'lish ehtimoli juda yuqori. Bizda esa ta'lim tizimi raqamlashtirilmagan, moddiy texnik bazasi yaxshi emas. Men o'zim shuncha davr mobaynida o'zim o'qigan universitetda korrupsion holatlarga duch kelmaganman, bizda baho tizimi o'qituvchilarga deyarli bog'liq emas, ya'ni o'qituvchi shifrlangan kompyuter versiyadagi javoblarni tekshirib baho qo'yadim u baholagan talaba unga darsga kirmagan bo'lish ham mumkin, ya'ni kafedradagi hamma o'qituvchilarga umumiy talabalar ishi random, ismsiz beriladi. Lekin, ta'lim tizimi faqat mening ko'rganlarimdan iborat emasda, ko'p universitetlarda baho tizimi korrupsiyalashganini ijtimoiy tarmoq yoki nashrlardan bilib olishingiz mumkin. Shunday holatda avval baholash tizimini to'g'ri yo'lga qo'yib olish kerakmasmi. Yoki keyinchalik shunday holatlar ko'payib, kimlardir qo'lga tushgandan keyin "samolyotni uchib ketayotganda tuzatamiz"mi?. Yaxshi loyiha, lekin bizning universitetlar ham bunga adolatli yondashishga tayyormi?