2. Эмотционал сарфланиш (Emotional Exhaustion):
Бу кўпроқ одамлар билан ишловчи касб эгаларида (шифокор, психолог, журналист) ёки ҳиссиётларга боғлиқ қарорлар қабул қилувчи шахсларда учрайди. Жуда кўп ҳиссий таъсир остида ишлаш ҳиссиётларни назорат қилиш имконини камайтиради ва қувватни сабабсиз сарфлатади.
3. Ташвиш ва стресс (Chronic Stress):
Узоқ муддатли стресс ҳолати организм ресурсларини тез сарфлайди. Стресс гормонлари бўлмиш кортизолнинг кўпаяши туфайли организм қуввати тез тушиб кетади.
4. Ўзини ҳаддан ташқари мажбурлаш (Overcommitment):
Инсон ҳаммани хурсанд қилишга ёки ҳамма нарсани яхши қилишга ҳаракат қилганда, ўз энергиясини барчага тақсимлаш эҳтимоли ортади. Бу орқали шахсий эҳтиёжлар назардан четда қолиши мумкин.
5. Мақсадсизлик ва мотивациянинг етишмаслиги (Lack of Purpose):
Инсон аниқ мақсадсиз ёки мотивациясиз бўлса ҳам, ҳар кунги ҳаёт борасидаги вазифаларни бажариш учун қувватни тўғри тақсимлай олмаслиги мумкин.
6. Қўрқинч ёки ўз-ўзини танқид қилиш (Fear and Self-Criticism):
Инсон ўзини доимо қиёслаб ёки камситиб турса, энергиясини ноўрин сарф қилади. Миянинг шундай аҳволдаги ҳолати кураш ёки қочиш каби ҳимоя механизмини ишга туширади, бу эса энергия сарфини оширади.
7. Тана эҳтиёжларини рад этиш (Ignoring Physical Needs):
Кам ухлаш, нотўғри овқатланиш ёки етарлича ҳаракат қилмаслик организм қуввати тез қолишини таъминлайди.
Қандай қилиб бунга қарши туриш мумкин?
• Қисқа оралиқда танаффус олиб туринг.
• “Йўқ” деб айтишни ўрганинг.
• Соғлом турмуш тарзини йўлга қўйинг: яхшилаб ухлаш, фойдали овқатланиш, жисмоний фаоллик.
• Ўз эҳтиёжларингизни билиб, уларга амал қилишга ҳаракат қилинг.
• Стрессни камайтириш учун тушкунликка тушмай, келажакка умид билан ҳаракат қилиши ва спортнинг ўзига ёққан турларидан бири билан шуғулланинг ёки турли нафас машқларидан фойдаланинг.
✍Мухлиса Нурматова,
"Аёл-қизларга маънавий кўмак" лойиҳаси психологи
@ayollarga_komak
Бу кўпроқ одамлар билан ишловчи касб эгаларида (шифокор, психолог, журналист) ёки ҳиссиётларга боғлиқ қарорлар қабул қилувчи шахсларда учрайди. Жуда кўп ҳиссий таъсир остида ишлаш ҳиссиётларни назорат қилиш имконини камайтиради ва қувватни сабабсиз сарфлатади.
3. Ташвиш ва стресс (Chronic Stress):
Узоқ муддатли стресс ҳолати организм ресурсларини тез сарфлайди. Стресс гормонлари бўлмиш кортизолнинг кўпаяши туфайли организм қуввати тез тушиб кетади.
4. Ўзини ҳаддан ташқари мажбурлаш (Overcommitment):
Инсон ҳаммани хурсанд қилишга ёки ҳамма нарсани яхши қилишга ҳаракат қилганда, ўз энергиясини барчага тақсимлаш эҳтимоли ортади. Бу орқали шахсий эҳтиёжлар назардан четда қолиши мумкин.
5. Мақсадсизлик ва мотивациянинг етишмаслиги (Lack of Purpose):
Инсон аниқ мақсадсиз ёки мотивациясиз бўлса ҳам, ҳар кунги ҳаёт борасидаги вазифаларни бажариш учун қувватни тўғри тақсимлай олмаслиги мумкин.
6. Қўрқинч ёки ўз-ўзини танқид қилиш (Fear and Self-Criticism):
Инсон ўзини доимо қиёслаб ёки камситиб турса, энергиясини ноўрин сарф қилади. Миянинг шундай аҳволдаги ҳолати кураш ёки қочиш каби ҳимоя механизмини ишга туширади, бу эса энергия сарфини оширади.
7. Тана эҳтиёжларини рад этиш (Ignoring Physical Needs):
Кам ухлаш, нотўғри овқатланиш ёки етарлича ҳаракат қилмаслик организм қуввати тез қолишини таъминлайди.
Қандай қилиб бунга қарши туриш мумкин?
• Қисқа оралиқда танаффус олиб туринг.
• “Йўқ” деб айтишни ўрганинг.
• Соғлом турмуш тарзини йўлга қўйинг: яхшилаб ухлаш, фойдали овқатланиш, жисмоний фаоллик.
• Ўз эҳтиёжларингизни билиб, уларга амал қилишга ҳаракат қилинг.
• Стрессни камайтириш учун тушкунликка тушмай, келажакка умид билан ҳаракат қилиши ва спортнинг ўзига ёққан турларидан бири билан шуғулланинг ёки турли нафас машқларидан фойдаланинг.
✍Мухлиса Нурматова,
"Аёл-қизларга маънавий кўмак" лойиҳаси психологи
@ayollarga_komak