Markaziy Osiyo davlatlari — O'zbekiston, Qozog'iston, Qirg'iziston, Turkmaniston va Tojikiston — o'zaro bog'liq bo'lgan ko'plab jihatlarga ega. Har bir davlatni alohida batafsil yoritib beraman.

▎1. O'zbekiston

• Tarixi: O'zbekiston hududi qadim zamonlardan buyon turli sivilizatsiyalar markazi bo'lgan. Samarqand, Buxoro va Xiva kabi shaharlar Buyuk Ipak yo'lining muhim tugunlari hisoblanadi. O'zbekiston 1991 yilda Sovet Ittifoqidan mustaqil bo'ldi.


• Madaniyati: O'zbek madaniyati o'zining boy an'analari, san'at va adabiyoti bilan mashhur. O'zbek milliy taomlari, musiqasi (masalan, maqom) va raqs turlari (masalan, lazgi) keng tarqalgan.

• Dini: O'zbekiston aholisi asosan musulmon (85% dan ortiq), ko'pchilik sunniy islomga e'tiqod qiladi. Diniy marosimlar va an'analar hayotda muhim o'rin tutadi.

• Irqi: O'zbek xalqining asosiy irqi o'zbeklar bo'lib, ular turkiy xalqdir. Boshqa etnik guruhlar ham mavjud, masalan, ruslar, qozoqlar, tojiklar va boshqa xalqlar.

• Urf-odatlari: O'zbekistonda to'y marosimlari, mehmondo'stlik va qishloq hayoti an'analari muhimdir. Navro'z bayrami keng nishonlanadi.

• Iqtisodi: O'zbekiston iqtisodiyoti asosan qishloq xo'jaligi (paxta, meva-sabzavot), sanoat (to'qimachilik, gaz va neft) va xizmatlar sektoriga tayangan.

• Harbiy qudrati: O'zbekistonning harbiy kuchlari mintaqadagi eng kuchlilaridan biridir. Harbiy xizmat majburiydir va mamlakatda zamonaviy qurollanish dasturlari mavjud.

• Davlat maydoni: 448,900 km².

• Chegaralari: Qozog'iston, Qirg'iziston, Tojikiston, Turkmaniston va Afg'oniston bilan chegaradosh.

• Aholisi: Taxminan 34 million (2023 yil ma'lumotlariga ko'ra).

▎2. Qozog'iston

• Tarixi: Qozog'iston hududi turli davrlarda turli imperiyalar va xalqlar tomonidan boshqarilgan. Sovet Ittifoqi davrida Qozog'iston muhim sanoat markazi bo'lgan. 1991 yilda mustaqillikni qo'lga kiritdi.

• Madaniyati: Qozog'iston madaniyati turkiy va slavyan an'analarini o'z ichiga oladi. Qozog'iston musiqasi (dombra) va xalq raqslariga boydir.

• Dini: Aholining 70% dan ortig'i musulmonlar (asosan sunniy), qolgan qismi pravoslav xristianlar va boshqa diniy guruhlarni tashkil etadi.

• Irqi: Asosiy irqi qozog'lar bo'lib, boshqa etnik guruhlar (ruslar, uyghurlar, tojiklar) ham mavjud.

• Urf-odatlari: Qozog'istonda qishloq hayoti an'anaviy ahamiyatga ega. Qozog'istonning "Qurban Ait" va "Nauryz" bayramlari keng nishonlanadi.

• Iqtisodi: Qozog'iston iqtisodiyoti neft, gaz, minerallar va qishloq xo'jaligiga tayangan. Mamlakat mintaqada eng kuchli iqtisodiyotga ega.

• Harbiy qudrati: Qozog'istonning harbiy kuchlari mintaqada muhim rol o'ynaydi. Ular zamonaviy qurollar bilan ta'minlangan.

• Davlat maydoni: 2,724,900 km².

• Chegaralari: Rossiya, Xitoy, Qirg'iziston, O'zbekiston va Turkmaniston bilan chegaradosh.

• Aholisi: Taxminan 19 million (2023 yil ma'lumotlariga ko'ra).

▎3. Qirg'iziston

• Tarixi: Qirg'iziston hududi qadimdan turli xalqlar tomonidan yashab kelgan. 1991 yilda mustaqil bo'ldi. Tarixan qirg'izlar ko'p marta ko'chmanchi hayot tarzini olib borgan.

• Madaniyati: Qirg'iz madaniyati ko'chmanchi hayot tarziga asoslangan bo'lib, xalq musiqa asboblari (komuz) va an'anaviy raqslar bilan ajralib turadi.

• Dini: Aholining 80% dan ortig'i musulmon (asosan sunniy). Diniy marosimlar va an'analar hayotda muhim o'rin tutadi.

• Irqi: Asosiy irqi qirg'izlar bo'lib, boshqa etnik guruhlar (ruslar, uyghurlar) ham mavjud.

• Urf-odatlari: Qirg'izistonda ko'chmanchi urf-odatlar saqlanib qolgan. "Ulak" (ot sporti) kabi an'anaviy sport turlari mashhurdir.

• Iqtisodi: Iqtisod qishloq xo'jaligi, tog'-kon sanoati va xizmatlar sektoriga asoslangan. Mamlakat paxta va qishloq xo'jaligi mahsulotlari ishlab chiqaradi.

• Harbiy qudrati: Qirg'izistonning harbiy kuchlari kichikroq bo'lishiga qaramay, mintaqada xavfsizlikni ta'minlashda muhim rol o'ynaydi.

• Davlat maydoni: 199,951 km².