NISTAGM

Nistagm — bu koʻzning ixtiyoriy boʻlmagan, tez-tez takrorlanadigan harakatlari boʻlib, odatda gorizontal (chapga-oʻngga), vertikal (yuqori-pastga) yoki aylana (aylanma) yoʻnalishda kuzatiladi. Bu holat koʻpincha markaziy yoki periferik nerv sistemasi (miya, orqa miya yoki ichki quloq) bilan bogʻliq muammolar natijasida yuzaga keladi.

Batafsil quyida o‘qing:

✅ Nistagm turlari:

➡️ Fiziologik nistagm normal holatda kuzatiladigan koʻz harakatlarini anglatadi. Masalan, optokinetik nistagm deb ataladigan turi harakatlanayotgan narsalarga koʻzning avtomatik moslashuvi natijasida yuzaga keladi. Shuningdek, vestibulyar nistagm bosh harakatlanishida ichki quloqning taʼsiri natijasida paydo boʻladi. Bu holatlar odatda bemor uchun noqulaylik tugʻdirmaydi.

➡️ Patologik nistagm kasallik yoki shikastlanish natijasida yuzaga keladi. Misol uchun, tug‘ma nistagm bolalarda koʻrish muammolari bilan birga kuzatilishi mumkin. Bundan tashqari, orqaga qaytariluvchi nistagm miya poyasidagi muammolar natijasida paydo boʻladi va bu holat koʻpincha jiddiy nevrologik kasalliklar bilan bogʻliqdir.

✅ Nistagm sabablari:

Nistagmning kelib chiqishiga turli omillar sabab boʻlishi mumkin:

➡️ Ichki quloq muammolari bu holatni keltirib chiqarishi mumkin. Masalan, Meniere kasalligi yoki labirintit kabi vestibulyar sistemadagi buzilishlar nistagmga olib keladi. Shuningdek, ichki quloqning shikastlanishi yoki infeksiyalari ham koʻz harakatlarining buzilishiga sabab boʻlishi mumkin.

➡️ Markaziy nerv sistemasi kasalliklari nistagmning yana bir muhim sababidir. Miya poyasi yoki miyachadagi muammolar (masalan, insult, miya shishi yoki skleroz) bu holatni keltirib chiqarishi mumkin. Bundan tashqari, miya travmalari yoki tugʻma nuqsonlar ham nistagmga sabab boʻlishi mumkin.

➡️ Koʻrlik yoki koʻrish muammolari nistagmni keltirib chiqarishi mumkin. Masalan, tugʻma katarakta yoki boshqa koʻrish nuqsonlari boʻlgan bemorlarda nistagm kuzatilishi mumkin.

➡️ Dori va boshqa moddalarning taʼsiri ham nistagmga sabab boʻlishi mumkin. Baʼzi dorilar (masalan, antiepileptiklar) yoki spirtli ichimliklar koʻz harakatlarining buzilishiga olib kelishi mumkin.

➡️ Irsiy omillar ham nistagmning kelib chiqishida muhim rol oʻynaydi. Tugʻma nistagm koʻpincha irsiy boʻlishi mumkin.

✅ Tashxislash va davolash:

Nistagmni aniqlash uchun bir qator tibbiy tekshiruvlar oʻtkaziladi:

Birinchidan, nevrologik tekshiruv orqali koʻz harakatlari va reflekslar baholanadi. Ikkinchidan, vestibulyar testlar yordamida ichki quloq funksiyasi tekshiriladi. Uchinchidan, koʻrish testlari orqali bemorning koʻrish qobiliyati baholanadi. Bundan tashqari, MRT yoki KT kabi tasvirlash usullari yordamida miya va ichki quloqning holati aniqlanadi. Shuningdek, elektronistagmografiya (ENG) yordamida koʻz harakatlari yozib olinadi va tahlil qilinadi.

✅ Nistagmni davolash uning sababiga qarab belgilanadi. Agar nistagm ichki quloq muammolari bilan bogʻliq boʻlsa, vestibulyar reabilitatsiya yordamida muvozanatni tiklash mumkin. Agar nistagm koʻrish muammolari bilan bogʻliq boʻlsa, koʻrishni tuzatish orqali holatni yaxshilash mumkin. Bundan tashqari, dori-darmonlar yordamida nistagmni kamaytirish mumkin. Masalan, benzodiazepinlar vestibulyar nistagmni kamaytirishda samarali hisoblanadi. Agar nistagm jiddiy boʻlsa, jarrohlik orqali koʻz mushaklarini operatsiya qilish mumkin.

Nistagm bemorning koʻrish qobiliyatini pasaytirishi, muvozanatni saqlash qiyinchiliklariga olib kelishi va umuman hayot sifatiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Shu sababli, bu holatni erta aniqlash va uning sabablarini toʻgʻri tushunish shifokor uchun muhim bilimdir.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
@TIBBIY_LUGAT - tibbiyotga oid atamalarning izohli baza-kanali!